Το πολυσυζητημένο και αμφιλεγόμενο «mark-to-market» τίθεται στο επίκεντρο της χρηματιστηριακής επικαιρότητας, με την αρμόδια Επιτροπή της αμερικανικής Βουλής να ξεκινά την Πέμπτη ακροάσεις, μετά τις πιέσεις όσων θεωρούν τη ρύθμιση -μερικώς έστω- «υπεύθυνη» για την κατακρήμνιση των μετοχών.

Το mark-to-market είναι λογιστική ρύθμιση που εφαρμόζεται στις ανεπτυγμένες αγορές (και στην Ελλάδα) και επιβάλλει στις εταιρίες την αποτίμηση των στοιχείων του ενεργητικού τους σε τρέχουσες τιμές αγοράς.

Στη σημερινή συγκυρία, ωστόχο, έχουν δημιουργηθεί δύο αντίπαλα στρατόπεδα στο αμερικανικό (και όχι μόνο) χρηματιστήριο. Οι πολέμιοι θεωρούν ότι η εν λόγω ρύθμιση είναι «υπεύθυνη» για την κλιμάκωση των προβλημάτων του χρηματοοικονομικού κλάδου, ενώ οι αρχές τη θεωρούν κρίσιμο παράγοντα για την επαναφορά της «ορθής αξίας» στην αγορά.

Κατόπιν έντονων πιέσεων, η αρμόδια επιτροπή της Βουλής των Αντιπροσώπων ξεκινά την Πέμπτη ακροάσεις όσον αφορά στο ζήτημα. Οι ελπίδες ότι από τις ακροάσεις θα προκύψουν τροποποιήσεις στη ρύθμιση δημιούργησαν το μονοήμερο ράλι της περασμένης εβδομάδας και τροφοδότησαν το θεαματικό ράλι χθες στο Χρηματιστήριο της Wall Street.

Οι φήμες της περασμένης εβδομάδας δημιουργήθηκαν από δελτίο Τύπου του συμβουλίου ISAB που είναι αρμόδιο για την «Επιτροπή 157» η οποία μελετά τη ρύθμιση, το οποίο ανέφερε: «Απαντώντας στις απαιτήσεις ρυθμιστικών αρχών και επενδυτικών ομάδων, εισάγονται τροποποιήσεις για τη βελτίωση των απαιτήσεων λογιστικής αναφοράς των μέτρων ορθής αξίας…».  Ο εκπρόσωπος της αρμόδιας επιτροπής χρηματοοικονομικών υπηρεσιών της Βουλής των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ αρνήθηκε να σχολιάσει τις πληροφορίες περί επικείμενης τροποποίησης της ρύθμισης.

Μιλώντας όμως την Τρίτη ο επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας Federal Reserve, κ. Ben Bernanke, στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων των ΗΠΑ, τόνισε ότι ορισμένες λογιστικές ρυθμίσεις έχουν ευθύνες για τη δημιουργία «τάσης προς την κυκλικότητα» στο χρηματοοικονομικό σύστημα. Ο κ. Bernanke, αν και δήλωσε ότι συμφωνεί καταρχήν με τη λογική του mark-to-market και τόνισε ότι δεν τάσσεται υπέρ της κατάργησης της εν λόγω πρακτικής, σημείωσε ωστόσο ότι είναι απαραίτητη μια νέα κατεύθυνση για την αποτίμηση στοιχείων που διαπραγματεύονται σε «μη ρευστές» αγορές.

Πάντως, σύμφωνα με δηλώσεις ανώνυμων πηγών στο Reuters, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς των ΗΠΑ (SEC) «δεν σκοπεύει να αναστείλει τη ρύθμιση mark-to-market». 

Οι πιέσεις όμως είναι μεγάλες. Ομάδες επιχειρηματικών κλάδων ζητούν από τη SEC καθώς και από το Financial Accounting Standards Board την κατάργηση ή τροποποίηση της ρύθμισης, ώστε οι τράπεζες να μπορέσουν να αποτιμήσουν τα στοιχεία των ενεργητικών τους πιο ευνοϊκά μέσα στις δύσκολες συνθήκες που επικρατούν.

Εν όψει της κρίσιμης ακρόασης της επιτροπής House Financial Services, δεκάδες επιχειρηματικοί σύνδεσμοι και τράπεζες έχουν εκφράσει τις αμφιβολίες τους για το mark-to-market. Σε κοινή επιστολή των ενδιαφερόμενων πλευρών, μεταξύ των οποίων το Εμπορικό Επιμελητήριο και η Ένωση Αμερικανικών Τραπεζών, προς την επιτροπή, με ημερομηνία 9 Μαρτίου, αναφέρεται ότι «θα πρέπει μέχρι τα μέσα ή το πολύ τα τέλη του έτους να γίνουν οπωσδήποτε οι κατάλληλες τροποποιήσεις στη ρύθμιση».

Η πλευρά που τάσσεται υπέρ της ρύθμισης διατείνεται ότι η εφαρμογή του κανόνα αποτρέπει τις ασάφειες και υποχρεώνει λογιστές και οικονομικούς διευθυντές να αποτιμούν τα ποικίλα στοιχεία του ενεργητικού στις τελευταίες τιμές συναλλαγών. Σε αρκετές περιπτώσεις, τονίζει αυτή η πλευρά, δεν είναι υποχρεωτική η επιβολή της συγκεκριμένης πρακτικής και δεν είναι αυτή που καθορίζει την κατάσταση.

Κι από την άλλη, εκτιμούν πως η κατάργηση ή η νόθευση του συγκεκριμένου κανόνα θα οδηγήσει σε αποτιμήσεις που θα δημιουργούν εμπιστοσύνη στους επενδυτές ότι αντιπροσωπεύουν πραγματικές αξίες πώλησης, επιδεινώνοντας έτσι την έλλειψη «πίστης» στα στοιχεία ισολογισμού των εταιριών.

Στην αντίπαλη όχθη, πολλοί, όπως ο γνωστός αναλυτής κ. Ed Yardeni, πιστεύουν ότι «ο ρυθμιστικός αυτός κανόνας έχει παίξει μεγάλο ρόλο στο πτωτικό σπιράλ». Πολλοί χρηματοοικονομικοί οίκοι δηλώνουν ότι υποχρεώνονται να επανεκτιμήσουν αξίες που κατέχουν σε τεχνικώς χαμηλές τιμές, επιδεινώνοντας περαιτέρω τη χρηματιστηριακή τους εικόνα.

Ο κ. Marc Pado της Cantor Fitzgerald σημειώνει ότι, εάν αρθεί η ρύθμιση, «δεν θα αντικαταστήσει το κυβερνητικό πρόγραμμα εξαγοράς τοξικών ενεργητικών, αλλά θα αυξήσει τα κεφάλαια στο ενεργητικό των τραπεζών και δυνητικά θα περιορίσει τις βραχυπρόθεσμες ανάγκες κεφαλαίων από τη Fed».

Ο κ. David Larsen, γενικός διευθυντής και μέλος της επιτροπής αποτίμησης χαρτοφυλακίων της Duff & Phelps, τονίζει ότι είναι ανάγκη να καταργηθεί έστω προσωρινά το mark-to-market (ο επίσημος χαρακτηρισμός του είναι Financial Accounting Standards Board 157), αν μη τι άλλο επειδή «σηκώνει» παρερμηνείες. Δηλώνει χαρακτηριστικά:

«Το λογιστικό στάνταρ είναι η ορθή αξία: τι θα λάβω εάν πουλήσω ένα ενεργητικό υπό κανονικές συνθήκες σήμερα. Για παράδειγμα, ένα διαπραγματεύσιμο ομόλογο με ονομαστική αξία 100 δολαρίων μπορεί να αποτιμηθεί στα 101 ή στα 99 δολάρια, αναλόγως με τα επιτόκια και άλλες παραμέτρους. Εφόσον η αγορά είναι δραστήρια, η όποια τιμή καθοριστεί στην αγορά θα είναι και η ορθή αξία».

Το πρόβλημα, τονίζει ο κ. Larsen, προκύπτει όταν δεν υπάρχει ρευστότητα. «Ας πάρουμε το ίδιο ομόλογο, αλλά σε μια αγορά όπου δεν υπάρχει ρευστότητα, οπότε δεν μπορεί να καθορίσει η αγορά την τιμή. Αν κάποιος πουλάει στα 50 σεντς, η τάση των οικονομικών διευθυντών και των λογιστών είναι να πούνε ότι η ορατή τιμή συναλλαγής είναι τα 50 σεντς, οπότε πρέπει όλοι να επανεκτιμήσουν τα ομόλογά τους στα 50 σεντς, για παράδειγμα. Γι’ αυτό δημιουργείται πρόβλημα με την πρακτική του mark-to-market».

«Ας πούμε ότι υπάρχουν 100 τέτοια ομόλογα στην αγορά και μόνο ένα είναι διαπραγματεύσιμο στα 50. Θα πρέπει αυτό να καθορίσει την τιμή των υπολοίπων 99; Εάν επρόκειτο για ένα ρευστό χαρτί που συναλλάσσεται καθημερινά, ναι. Εάν όμως γίνεται μία
συναλλαγή κάθε τρεις μήνες, τότε δεν μπορεί να είναι έτσι», τονίζει ο αναλυτής.

«Η κρίση έδειξε ότι το να είναι σαφώς κατανοητό το πώς αποτιμάται η ορθή αξία των χρηματοοικονομικών εργαλείων, ειδικά όταν είναι λίγες οι διαθέσιμες πληροφορίες, αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για τη διατήρηση της εμπιστοσύνης στις αγορές», συμπληρώνει ο κ. David Tweedie, πρόεδρος της ISAB.