«Οι τράπεζες κινούνται ανήμπορες, σαν ζόμπι, στον δρόμο της κατάρρευσης». «Η σημερινή κρίση στο τραπεζικό σύστημα προκαλεί κρίση εμπιστοσύνης του υπόλοιπου κόσμου προς το αμερικανικό πολιτικό σύστημα». «Γιατί δεν ελήφθησαν γρηγορότερα μέτρα; Δεν έδειξε κάτι η χρεοκοπία της Bear Stearns;». «Ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ κ. Χένρι Πόλσον δείχνει να παίζει ρωσική ρουλέτα. Σύντομα θα μάθουμε εάν ήταν γενναίος ή τρελός». Αυτές είναι μερικές μόνο από τις δηλώσεις διάσημων Αμερικανών οικονομολόγων ύστερα από την κατάρρευση της Lehman Brothers.

Αυτό που επικρατεί στα ισχυρά γραφεία της Νέας Υόρκης και της Ουάσινγκτον είναι η έντονη ανησυχία για τις επιπτώσεις της κρίσης, που πυροδότησε η χρεοκοπία της τέταρτης μεγαλύτερης χρηματιστηριακής των ΗΠΑ. Οι εκτιμήσεις για νέες χρεοκοπίες βασίζονται σε ισχυρά επιχειρήματα. Το ίδιο και οι αναφορές για την οικονομική ύφεση των ΗΠΑ που επηρεάζει όλον τον πλανήτη.

Παρότι υπάρχουν φωνές αισιοδοξίας πως το αμερικανικό οικονομικό σύστημα θα αντέξει, όλοι τονίζουν την ανάγκη άμεσης λήψης μέτρων για τον έλεγχο του «χαοτικού, νέου σκιώδους τραπεζικού συστήματος», το οποίο χάνεται στους δαιδάλους των καινούργιων επενδυτικών προϊόντων που έχουν δημιουργηθεί για να εξυπηρετούν τις κερδοσκοπικές ορέξεις των λίγων.


ΠΟΛ ΚΡΟΥΓΚΜΑΝ

ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΩΝ
ΣΧΕΣΕΩΝ, PRINCETON UNIVERSITY

Το αμερικανικό οικονομικό σύστημα θα καταρρεύσει σήμερα ή μήπως τις επόμενες ημέρες; Δεν το πιστεύω, αλλά δεν είμαι και σίγουρος. Και αυτό διότι κανείς δεν ξέρει τι θα ακολουθήσει μετά τη Lehman Brothers. Για να κατανοήσουμε το πρόβλημα πρέπει να γνωρίζουμε πως ο παλιός κόσμος των τραπεζών, στον οποίο οι θεσμοί λειτουργούσαν σε στέρεα κτίρια, δανείζοντας μακροπρόθεσμους επενδυτές, έχει αντικατασταθεί από το ευρέως ονομαζόμενο «σκιώδες τραπεζικό σύστημα».

Τα μεγαλύτερα κεφάλαια κινούνται εκτός των παραδοσιακών μεθόδων, σε πολύπλοκα επενδυτικά οχήματα όπως αυτά των πολύκλαυστων Bear Stearns και Lehman Brothers. Όμως, οι οικονομικές επιπτώσεις είναι ακριβώς οι ίδιες όπως στην εποχή της κρίσης του 1930. Και τώρα οι Αρχές και η ομοσπονδιακή τράπεζα καλούνται να προστατεύσουν την «παλιά τραπεζική», η οποία όμως δεν ευθύνεται για τα λάθη της νέας.

Το σύστημα λειτουργεί σαν ντόμινο, γι’ αυτό και όλο το προηγούμενο διάστημα υπήρξε προσπάθεια διάσωσης της Lehman Brothers ή -έστω- ομαλής προσγείωσής της. Τελικά, ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, κ. Χένρι Πόλσον, φάνηκε να πιστεύει πως το οικονομικό σύστημα μπορεί να αντέξει την πτώση της Lehman Brothers. Σύντομα θα μάθουμε εάν υπήρξε γενναίος ή τρελός. Το βασικό ερώτημα είναι γιατί δεν ελήφθησαν μέτρα ελέγχου για το «σκιώδες τραπεζικό σύστημα». Η Bear Stearns κατέρρευσε πριν από έξι μήνες. Τι έγινε έκτοτε; Ο κ. Πόλσον δείχνει να παίζει ρωσική ρουλέτα με το αμερικανικό πιστωτικό σύστημα...


ΝΟΥΡΙΕΛ ΡΟΥΜΠΙΝΙ

ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ,
NEW YORK UNIVERSITY

Στο τέλος της κρίσης οι απώλειες είναι πλέον πιο πιθανό να ξεπεράσουν το 1 τρισ. δολάρια και να προσεγγίσουν τα 2 τρισ. δολάρια. Θύματα αναμένονται πολλά. Εκατοντάδες μικρές τράπεζες έχουν σημαντική έκθεση στην αγορά ακινήτων (μία μέση μικρή τράπεζα έχει το 67% των επενδύσεών της στο real estate) και θα καταρρεύσουν. Το ίδιο θα συμβεί και για δεκάδες μεγάλες περιφερειακές - εθνικές τράπεζες, που είναι επίσης αφερέγγυες και θα χρεοκοπήσουν και εκείνες, όπως συνέβη με την IndyMac.

Οι περισσότερες από αυτές, ξεκινώντας από τη Wachovia και τη Washington Mutual, μοιάζουν να κινούνται ανήμπορες, σαν ζόμπι, στον δρόμο που χάραξε η IndyMac. Σε κίνδυνο βρίσκονται ακόμη και μεγάλες τράπεζες και η διάσωσή τους από τις κρατικές αρχές θα είναι ιδιαίτερα δαπανηρή. Στα ταμεία της FDIC υπάρχουν μόνο 53 δισ. δολάρια και από αυτά το 15% προορίζεται για τη διάσωση της IndyMac.

Η σημερινή κρίση είναι πολύ χειρότερη από την πετρελαϊκή της δεκαετίας του 1970. Μάλιστα, βρισκόμαστε στη μέση του δρόμου. Η οικονομία των ΗΠΑ έχει περιέλθει σε ύφεση από το πρώτο τρίμηνο του 2008 και η έξοδος από την κρίση θα πάρει χρόνο, με το σενάριο που κάνει λόγο για διάρκεια 12 μηνών να είναι αισιόδοξο.

Πιο πιθανό είναι η κρίση να έχει διάρκεια 18 μηνών. Και όπως φαίνεται και από την πορεία των άλλων μεγάλων οικονομιών του «G7», ο υπόλοιπος κόσμος δεν έχει αποσυνδεθεί από την οικονομία των ΗΠΑ. Θα παραμείνουν «ζευγάρι» στον ολισθηρό δρόμο όπου βαδίζει η αμερικανική οικονομία.


ΤΖΟΖΕΦ ΣΤΙΓΚΛΙΤΖ

ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ, COLUMBIA UNIVERSITY,
NOBEL ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ 2001

Η υποκρισία οδήγησε το χρηματοοικονομικό σύστημα στη σημερινή του κατάσταση. Όλο το προηγούμενο διάστημα ήμαστε μάρτυρες μιας υποκριτικής στάσης. Οι τράπεζες αρνούνται οποιονδήποτε κανόνα στην ανεξέλεγκτη λειτουργία τους και σε μέτρα κατά του καρτέλ που έχουν δημιουργήσει. Τώρα, μετά την κατάρρευση, ζητούν από το κράτος να παρέμβει. Ο λόγος; Είναι πολύ μεγάλες και πολύ σημαντικές για να καταρρεύσουν.

Πάντως, η κρίση θα μας δείξει πόσο γερό είναι το δίχτυ ασφαλείας που μπορεί να προσφέρει το σύστημα σε ισχυρούς εκπροσώπους του όπως η Lehman Brothers. Η Wall Street πάντοτε επιδείκνυε γρήγορα αντανακλαστικά στην αντιμετώπιση συστημικών κινδύνων. Την προηγούμενη εβδομάδα η κυβέρνηση διέσωσε τους γίγαντες Fannie Mae και Freddie Mac, όμως δεν υπήρξε ανάλογη αντιμετώπιση για τη Lehman Brothers.

Ουσιαστικά, η πρόσφατη κρίση φανερώνει και την κατάρρευση της μέχρι σήμερα εμπιστοσύνης προς το αμερικανικό πολιτικό σύστημα. Οι τράπεζες προχώρησαν σε μεγάλα ανοίγματα και σε μεγάλο ρίσκο. Τώρα πια ολόκληρη η αγορά είναι ένα τεράστιο βαρίδι και όλοι χάνουν. Και αυτό έχει ως συνέπεια να επηρεαστεί και η διεθνής εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση των ΗΠΑ, καθώς τα «τοξικά οικονομικά απόβλητα» εξάγονται στον υπόλοιπο κόσμο. Το αμερικανικό χρηματοοικονομικό σύστημα απέτυχε σε δύο βασικές αρμοδιότητές του: στη διαχείριση του κινδύνου και στην κατανομή του κεφαλαίου.

* Αναδημοσίευση από το φύλλο 548 της εφημερίδας "ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ" (19 - 23 Σεπτεμβρίου 2008).