Λιποταξίες και χαμηλό ηθικό διαλύουν τις ουκρανικές άμυνες

Δυόμισι χρόνια μετά την έναρξη της επίθεσης της Ρωσίας έχουν αποδεκατίσει πολλές ουκρανικές μονάδες. Οι ενισχύσεις είναι ελάχιστες, αφήνοντας ορισμένους στρατιώτες εξαντλημένους και αποθαρρημένους. Η κατάσταση είναι ιδιαίτερα άσχημη μεταξύ των μονάδων πεζικού κοντά στο Ποκρόβσκ και αλλού στην ανατολική γραμμή του μετώπου, όπου η Ουκρανία αγωνίζεται να σταματήσει την προέλαση της Ρωσίας, γράφει το CNN.

Το αμερικανικό δίκτυο μίλησε με έξι διοικητές και αξιωματικούς που πολεμούσαν ή ήταν μέχρι πρόσφατα στην περιοχή. Και οι έξι είπαν ότι η λιποταξία και η ανυπακοή γίνονται ένα ευρέως διαδεδομένο πρόβλημα, ειδικά μεταξύ των νεοσύλλεκτων στρατιωτών.

Τέσσερις από τους έξι ζήτησαν να αλλάξουν ή να αποσιωπηθούν τα ονόματά τους λόγω της ευαίσθητης φύσης του θέματος και επειδή δεν είναι εξουσιοδοτημένοι να μιλήσουν στα μέσα ενημέρωσης.

«Δεν εγκαταλείπουν τις θέσεις τους όλοι οι επιστρατευμένοι άνδρες, αλλά η πλειονότητα το κάνει. Όταν έρχονται νέα παιδιά εδώ, βλέπουν πόσο δύσκολα είναι. Βλέπουν πολλά εχθρικά drones, πυροβολικό και όλμους», είπε στο CNN ένας διοικητής της μονάδας που πολεμά αυτή τη στιγμή στο Ποκρόβσκ. Ζήτησε επίσης να διατηρήσει την ανωνυμία του.

«Πηγαίνουν μια φορά στις θέσεις και αν επιβιώσουν, δεν επιστρέφουν ποτέ. Είτε εγκαταλείπουν τις θέσεις τους, είτε αρνούνται να πάνε στη μάχη, είτε προσπαθούν να βρουν τρόπο να εγκαταλείψουν τον στρατό», πρόσθεσε.

Σε αντίθεση με εκείνους που προσφέρθηκαν εθελοντικά νωρίτερα στον πόλεμο, πολλοί από τους νεοσύλλεκτους δεν είχαν επιλογή. Κλήθηκαν μετά την έναρξη ισχύος του νέου νόμου για τη στρατολόγηση που πέρασε την άνοιξη και δεν μπορούν να φύγουν νόμιμα, παρά μόνο αφού η κυβέρνηση θεσπίσει το πλαίσιο για αποστράτευση, εκτός εάν λάβουν ειδική άδεια για να το κάνουν.

Ωστόσο, τα προβλήματα πειθαρχίας ξεκίνησαν σαφώς πολύ πριν από αυτό. Η Ουκρανία πέρασε ένα εξαιρετικά δύσκολο διάστημα τον περασμένο χειμώνα και την άνοιξη. Μήνες καθυστέρησης στη ροή αμερικανικής στρατιωτικής βοήθειας οδήγησε σε κρίσιμη έλλειψη πυρομαχικών και σε μεγάλη πτώση του ηθικού.

Πολλοί στρατιώτες είπαν στο CNN εκείνη την εποχή ότι συχνά βρίσκονταν σε καλή θέση, με καθαρή θέα του εχθρού που πλησιάζει, αλλά χωρίς βολές πυροβολικού. Κάποιοι είπαν ότι αισθάνονται ένοχοι επειδή δεν μπόρεσαν να παρέχουν επαρκή κάλυψη στις μονάδες πεζικού τους.

«Οι μέρες είναι μεγάλες, ζουν στα χαρακώματα, σε υπηρεσία όλο το εικοσιτετράωρο και αν δεν μπορούν να πυροβολήσουν, οι Ρώσοι έχουν πλεονέκτημα, τους ακούνε να προχωρούν και ξέρουν ότι αν είχαν πυροβολήσει δεν θα είχε συμβεί», είπε ο Andryi Horetskyi, ένας Ουκρανός αξιωματικός του οποίου η μονάδα μάχεται τώρα στο Τσάσιβ Γιαρ, ένα άλλο hot spot της ανατολικής πρώτης γραμμής.

Ο Serhiy Tsehotskiy, αξιωματικός της 59ης Μηχανοκίνητης Ταξιαρχίας Πεζικού, είπε στο CNN ότι η μονάδα προσπαθεί να εναλλάσσει στρατιώτες κάθε τρεις έως τέσσερις ημέρες. Αλλά τα drones, τα οποία έχουν αυξηθεί, το κάνουν πολύ επικίνδυνο, αναγκάζοντας τους στρατιώτες να παραμείνουν στη θέση τους για περισσότερο. «Το ρεκόρ είναι 20 ημέρες», είπε.

Καθώς η κατάσταση στο πεδίο της μάχης επιδεινώθηκε, ένας αυξανόμενος αριθμός στρατιωτών άρχισε να εγκαταλείπει. Μόνο τους πρώτους τέσσερις μήνες του 2024, οι εισαγγελείς κίνησαν ποινικές διαδικασίες εναντίον σχεδόν 19.000 στρατιωτών που είτε εγκατέλειψαν τις θέσεις τους είτε λιποτάκτησαν, σύμφωνα με το ουκρανικό κοινοβούλιο. Περισσότεροι από ένα εκατομμύριο Ουκρανοί υπηρετούν στις δυνάμεις άμυνας και ασφάλειας της χώρας, αν και αυτός ο αριθμός περιλαμβάνει τους πάντες -και αυτούς που εργάζονται σε γραφεία μακριά από την πρώτη γραμμή.

Είναι ένας συγκλονιστικός και πιθανότατα ημιτελής αριθμός. Αρκετοί διοικητές είπαν στο CNN ότι πολλοί αξιωματικοί δεν καταγγέλλουν λιποταξίες και μη εγκεκριμένες απουσίες, ελπίζοντας αντ' αυτού να πείσουν τους στρατιώτες να επιστρέψουν οικειοθελώς, χωρίς να αντιμετωπίσουν τιμωρία.

Αυτή η προσέγγιση έγινε τόσο κοινή, που η Ουκρανία άλλαξε το νόμο για να αποποινικοποιήσει τη λιποταξία και την απουσία χωρίς άδεια, εάν διαπράττονταν για πρώτη φορά.

Ο Horetskyi είπε στο CNN ότι αυτή η κίνηση είχε νόημα. «Οι απειλές θα κάνουν τα πράγματα χειρότερα. Ένας έξυπνος διοικητής θα καθυστερήσει τις απειλές ή ακόμα και θα τις αποφύγει», είπε.

Το Ποκρόβσκ έχει γίνει το επίκεντρο της μάχης για την ανατολική Ουκρανία. Οι ρωσικές δυνάμεις πλησιάζουν την πόλη εδώ και μήνες, αλλά η προέλασή τους έχει επιταχυνθεί τις τελευταίες εβδομάδες καθώς η ουκρανική άμυνα αρχίζει να καταρρέει.

Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν έχει καταστήσει σαφές ότι στόχος του είναι να αποκτήσει τον έλεγχο του συνόλου των περιοχών Ντόνετσκ και Λουγκάνσκ της Ουκρανίας και η κατάληψη του Ποκρόβσκ, ενός σημαντικού στρατιωτικού κόμβου, θα ήταν ένα σημαντικό βήμα προς αυτόν τον στόχο.

Βρίσκεται σε έναν κεντρικό δρόμο που το συνδέει με άλλες πόλεις της περιοχής και και από εκεί περνά ο σιδηρόδρομος που το συνδέει με το Ντνίπρο. Το τελευταίο μεγάλο ορυχείο άνθρακα οπτανθρακοποίησης που εξακολουθεί να βρίσκεται υπό τον έλεγχο του Κιέβου είναι επίσης ακριβώς στα δυτικά της πόλης. Πρόκειται για έναν απαραίτητο πόρο εν καιρώ πολέμου.

Ουκρανοί στρατιώτες στην περιοχή δίνουν μια ζοφερή εικόνα της κατάστασης. Οι δυνάμεις του Κιέβου είναι ξεκάθαρα λιγότερες αριθμητικά και με μικρότερο οπλισμό, με ορισμένους διοικητές να υπολογίζουν ότι υπάρχουν 10 Ρώσοι στρατιώτες σε κάθε Ουκρανό.

Φαίνεται όμως να παλεύουν και με δικά τους προβλήματα. Αξιωματικός μιας ταξιαρχίας που μάχεται στην περιοχή και ζήτησε να μην αποκαλυφθεί το όνομά του για λόγους ασφαλείας, είπε στο CNN ότι η κακή επικοινωνία μεταξύ διαφορετικών μονάδων είναι ένα σημαντικό ζήτημα εκεί.

Υπήρξαν ακόμη και περιπτώσεις στρατευμάτων που δεν αποκάλυψαν την πλήρη εικόνα του πεδίου μάχης σε άλλες μονάδες από φόβο ότι θα τους έκανε να φαίνονται άσχημα, είπε ο αξιωματικός. Ένας διοικητής τάγματος στο βόρειο Ντόνετσκ είπε ότι το πλευρό του έμεινε πρόσφατα εκτεθειμένο σε ρωσικές επιθέσεις αφού στρατιώτες από γειτονικές μονάδες εγκατέλειψαν τις θέσεις τους χωρίς να το αναφέρουν.

Ο μεγάλος αριθμός διαφορετικών μονάδων που έχει στείλει το Κίεβο στις γραμμές του ανατολικού μετώπου έχει προκαλέσει προβλήματα επικοινωνίας, σύμφωνα με αρκετούς στρατιώτες που μέχρι πρόσφατα πολεμούσαν στο Ποκρόβσκ.

Πολλοί αναρωτιούνται αν ήταν σωστή κίνηση η μεταφορά στρατευμάτων για την επίθεση στο ρωσικό Κουρσκ. «Είναι περίεργο να μπαίνουμε στη Ρωσία, γιατί σε αυτόν τον πόλεμο έπρεπε να υπερασπιστούμε το έδαφος και τη χώρα μας, και τώρα πολεμάμε στο έδαφος της άλλης χώρας», είπε ένας από αυτούς. Το CNN δεν αποκαλύπτει την ταυτότητά του επειδή δεν είχε εξουσιοδότηση να μιλήσουν στα μέσα ενημέρωσης και λόγω της ευαίσθητης φύσης των λόγων του.

Μιλώντας στο CNN την Πέμπτη, ο Γενικός Διοικητής της Ουκρανίας Oleksandr Syrskyi παραδέχτηκε ότι το χαμηλό ηθικό εξακολουθεί να είναι ένα ζήτημα. «Η επιχείρηση Κουρσκ… βελτίωσε σημαντικά το ηθικό όχι μόνο του στρατού αλλά και ολόκληρου του ουκρανικού πληθυσμού», είπε.

Είπε ότι πήγαινε τακτικά στην πρώτη γραμμή για να συναντηθεί με τους στρατιώτες εκεί και να κάνει ό,τι μπορεί για να τους κάνει να νιώσουν καλύτερα.