Τουρκία: Η στρατηγική στη Συρία και η ισχυροποίηση των Κούρδων

H κατάπαυση πυρός που αποφασίστηκε στο Μόναχο για τη Συρία ισχύει -όπως πολλοί προέβλεψαν- μόνο στα χαρτιά. Καμία από τις αντιμαχόμενες πλευρές δεν εφαρμόζει την εκεχειρία, ενώ και άλλοι παίκτες στη διεθνή σκακιέρα, όπως η Τουρκία και η Σαουδική Αραβία, ενεργοποιούνται πλέον εντονότερα.

Στην πόλη του Χαλεπίου και τη γύρω περιοχή διεξάγονται σκληρές μάχες, με τις κυβερνητικές δυνάμεις να περνούν στην αντεπίθεση, ουσιαστικά για πρώτη φορά από το ξέσπασμα της Αραβικής Άνοιξης στη Συρία, τον Μάρτιο του 2011.

Οι δυνάμεις του Άσαντ υποστηρίζονται από Ιρανούς, δυνάμεις της Χεζμπολά και φυσικά τους Ρώσους. Η παρέμβαση των τελευταίων φαίνεται να έχει γύρει την πλάστιγγα στο πεδίο της μάχης υπέρ του Άσαντ.

Σύμφωνα με ξένα δημοσιεύματα, τη μεγαλύτερη συμμετοχή στις μάχες γύρω από το Χαλέπι έχουν οι αξιόμαχοι Ιρανοί και η Χεζμπολά. Για τον συριακό στρατό φαίνεται να επιφυλάσσεται «δεύτερος» ρόλος, ενώ σημαντικές εφεδρείες κρατούνται πάντα στη Δαμασκό.

Οι Ρώσοι συνδράμουν το καθεστώς Άσαντ με τις εξαιρετικά αποτελεσματικές αεροπορικές επιδρομές αλλά και την παροχή εξελιγμένων οπλικών συστημάτων πρώτης γραμμής όπως τα άρματα μάχης Τ-90.

Σε αυτή τη φάση, οι κυβερνητικοί βρίσκονται πολύ κοντά στο να πετύχουν την περικύκλωση της πόλης. Ωστόσο έχουν ήδη αποκόψει τη γύρω περιοχή από την Τουρκία, καθώς έχουν καταλάβει μέρος του «διαδρόμου» που ενώνει την Τουρκία με το Χαλέπι.

Όπως εκτιμούν αναλυτές, αν πετύχουν την πλήρη περικύκλωση της πόλης θα ακολουθήσουν την πετυχημένη τακτική που εφαρμόζουν και στη Χομς: αποκλεισμό περιοχής και εξαναγκασμό των αντικυβερνητικών σε επιθέσεις, για να σπάσουν τον κλοιό λόγω έλλειψης τροφίμων και πυρομαχικών.

Όπως και στη Χομς, οι αντικυβερνητικοί δεν είναι σίγουρο ότι διαθέτουν τις απαραίτητες εφεδρείες ώστε να διασπάσουν με επιτυχία τον εχθρικό κλοιό.

Την άμυνα του Χαλεπίου έχει αναλάβει ένα «συνονθύλευμα» αντικυβερνητικών, που εκτείνονται από τους μετριοπαθείς του Ελεύθερου Συριακού Στρατού (FSA) έως την Αλ Νούσρα (θεωρείται παρακλάδι της Αλ Κάιντα). Θύλακες αντίστασης αλλά χωρίς ιδιαίτερη σημασία ενδεχομένως να έχουν και οι τζιχαντιστές του ISIS.

H ενδεχόμενη πτώση του Χαλεπίου θα έχει ψυχολογικές-συμβολικές αλλά και τακτικές επιπτώσεις για τους αντικυβερνητικούς. Το Χαλέπι είναι η μεγαλύτερη πόλη που κατέχουν, βρίσκεται κοντά στην Τουρκία και έχει χαρακτηριστεί από πολλούς ως οιονεί πρωτεύουσα των αντικυβερνητικών.

Η κατάληψή της θα περιόριζε τους αντικυβερνητικούς ουσιαστικά στην επαρχία του Idlib και στην Daraa (νότια στα σύνορα με την Ιορδανία). Ωστόσο, στην επαρχία του Idlib κυρίαρχο ρόλο και παρουσία έχουν (και) οι εξτρεμιστές της Αλ Νούσρα, σύμφωνα με ξένα δημοσιεύματα. Όπως εκτιμάται από αναλυτές, η πτώση του Χαλεπίου ενδεχομένως να σημάνει περαιτέρω αποδυνάμωση των μετριοπαθών αντικυβερνητικών.

Η Τουρκία και οι Κούρδοι

Από την πλευρά της η Τουρκία προσπαθεί να κρατήσει ανοικτό τον διάδρομο με το Χαλέπι και να περιορίσει την επέκταση των Κούρδων της Συρίας (YPG).

Για την Άγκυρα, οι μαχητές του YPG είναι παρακλάδι του PKK, συνεργάζονται στενά με το καθεστώς του Άσαντ και τον Πούτιν για να εξοντώσουν τους αντικυβερνητικούς.

Στόχος της Τουρκίας είναι να εμποδίσει με κάθε τρόπο την προέλαση των Κούρδων, καθώς επιχειρεί να αποτρέψει τη δημιουργία μίας de facto αυτόνομης κουρδικής «οντότητας».

Οι βομβαρδισμοί των Κούρδων και οι δηλώσεις Νταβούτογλου ότι «δεν θα αφήσουμε την πόλη Αζάζ να πέσει στα χέρια των Κούρδων» σχετίζονται με αυτή τη στρατηγική. Η Αζάζ είναι η κοντινότερη πόλη στα σύνορα με την Τουρκία και ελέγχει το μεθοριακό πέρασμα.

Η αποκοπή της Τουρκίας από τις δυνάμεις των αντικυβερνητικών στα βόρεια (απομένει η επαφή δυτικά από την περιοχή της Αλεξανδρέτας) θα στερήσει σε μεγάλο βαθμό από την Άγκυρα και τη Δύση τη δυνατότητα να ενισχύει τους αντικυβερνητικούς με οπλισμό και έμψυχο δυναμικό, αναφέρουν δημοσιεύματα.

Ξένοι αναλυτές δεν αποκλείουν η Άγκυρα να προχωρήσει σε περιορισμένου εύρους και σκοπού χερσαίες επιθέσεις, με στόχο να κρατήσει την επαφή με το Χαλέπι ανοικτή και -συνακόλουθα- να εμποδίσει την επέκταση των Κούρδων.

Από την πλευρά της, η Σαουδική Αραβία στέλνει στρατιώτες και μαχητικά αεροσκάφη στη στρατιωτική βάση Ιντσιρλίκ (Τουρκία) και δηλώνει έτοιμη να προχωρήσει μαζί με τους Τούρκους σε χερσαίες επιχειρήσεις.

Ωστόσο η παρέμβαση της Σαουδικής Αραβίας δεν πρέπει να θεωρείται... game changer στην περιοχή, ενώ η χώρα διεξάγει ήδη στρατιωτικές επιχειρήσεις κατά των αντικαθεστωτικών στην Υεμένη.

Οι ΗΠΑ ενδεχομένως να μην έχουν αντίρρηση για την ενεργότερη συμμετοχή της Τουρκίας στη Συρία, εφόσον πρωταρχικός στόχος είναι οι τζιχαντιστές. Ωστόσο θα ήθελαν να αποφύγουν ένα νέο θερμό επεισόδιο μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας.

Οι χερσαίες αλλά κυρίως οι εναέριες επιχειρήσεις ίσως φέρουν αντιμέτωπους τους Τούρκους με ρωσικές δυνάμεις. Οι Ρώσοι δεν έχουν ξεχάσει την κατάρριψη του Su-24, διαθέτουν στην περιοχή λιγότερα αλλά πιο σύγχρονα μαχητικά από τους Τούρκους, ενώ υπάρχουν και οι αντιαεροπορικοί πύραυλοι του συστήματος S 400...

Ιράν και Ρωσία προειδοποίησαν άλλωστε τις δύο χώρες να μη χρησιμοποιήσουν χερσαία στρατεύματα. Σύμφωνα με ξένα δημοσίευμα, ο υπαρχηγός του γενικού επιτελείου των ιρανικών ενόπλων δυνάμεων τόνισε πως η χώρα του δεν θα επιτρέψει η κατάσταση στη Συρία να εξελιχθεί όπως επιθυμούν οι «αντάρτισσες χώρες». Θα λάβουμε τις απαραίτητες αποφάσεις της κατάλληλη ώρα, σημείωσε.

Αν οι Κούρδοι καταφέρουν να προελάσουν και οι τζιχαντιστές του ISIS υποχωρήσουν στην ενδοχώρα, τότε η Τουρκία θα συνορεύει με κουρδικές δυνάμεις ή θύλακες σχεδόν σε όλο το μήκος της γραμμής με Συρία και Ιράκ. Σε αυτή την περίπτωση, οι Κούρδοι της Συρίας θα έχουν δημιουργήσει μια συμπαγή και ενιαία γεωγραφικά οντότητα.

Οι τελευταίοι δεν συμμετείχαν στις ειρηνευτικές συνομιλίες στο Μόναχο, όμως έχουν την ενεργή στήριξη των Αμερικανών στον αγώνα κατά του ISIS, ένα δεδομένο που ενοχλεί έντονα την Άγκυρα.

Παράλληλα εντείνουν τις διπλωματικές επαφές με τη Ρωσία. Την περασμένη εβδομάδα το PYD (πολιτικός βραχίονας του YPG) «εγκαινίασε» την πρώτη διπλωματική αποστολή στο εξωτερικό στη Μόσχα.

Η Μόσχα άσκησε ισχυρές διπλωματικές πιέσεις, ώστε οι Κούρδοι της Συρίας να καθίσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων στο Μόναχο, ενώ παρότρυνε το PYD να ανοίξει μια οιονεί «διπλωματική αποστολή» στη Μόσχα.

Οι δύο πλευρές έχουν κοινά συμφέροντα στην αντιμετώπιση της Τουρκίας αλλά και του ISIS. Επιπροσθέτως, οι Κούρδοι γνωρίζουν πως δεν μπορούν να έχουν συνεχώς τη στήριξη των ΗΠΑ, λόγω των ισχυρών ενστάσεων της Τουρκίας.

Παράλληλα οι εκλογές στις ΗΠΑ και μια πιθανή επικράτηση των Ρεπουμπλικάνων θα δημιουργήσει ενδεχομένως ένα ακόμη σημείο ασάφειας στις σχέσεις των δύο πλευρών, σύμφωνα με δημοσίευματα.

Αξίζει ακόμη να σημειωθεί ότι η Ρωσία ενισχύει συνεχώς τις δυνάμεις της στην ευρύτερη περιοχή. Πλέον στη Συρία σταθμεύουν και μαχητικά Su -35, ενώ προς την ανατολική Μεσόγειο πλέει πολεμικό σκάφος που φέρει πυραύλους κρουζ (Kalibr).

Παράλληλα συνεχίζονται ασταμάτητα οι βομβαρδισμοί. Σε διάστημα περίπου έξι ημερών πραγματοποιήθηκαν 444 έξοδοι στη Συρία, ενώ επλήγησαν περίπου 1.590 στόχοι.

Η ρωσική πλευρά συνεχίζει να κατηγορεί την Τουρκία ότι μέσω των δύο επαρχιών (Χαλέπι, Idlib) παρέχει εξοπλισμό σε «τρομοκράτες». Αυτή την κατηγορία επανέλαβε σήμερα ο εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Άμυνας.