Υπό την σκιά νέας υποβάθμισης της Ισπανίας από την Moody's, συνεδριάζουν σήμερα το απόγευμα στις Βρυξέλλες οι 27 ηγέτες της ΕΕ.

Το κλίμα φορτισμένο και βαρύ, καθώς έχει ήδη διαφανεί η διάσταση απόψεων σε μια σειρά από κρίσιμα θέματα που αφορούν το μέλλον της διακυβέρνησης της Ευρώπης αλλά και τον τρόπο διαχείρισης των μελλοντικών κρίσεων.

Οι υψηλά ιστάμενοι αξιωματούχοι της Κομισιόν φοβούνται νέο κύκλο κερδοσκοπικών κινήσεων κατά του ευρώ, μέσω πιέσεων προς την Ισπανία, ώστε να οδηγηθεί και αυτή η χώρα στο μηχανισμό στήριξης.

Οι τελευταίες πληροφορίες αναφέρουν ότι οι ηγέτες θα προσπαθήσουν να περάσουν μήνυμα ενότητας στις αγορές, με κοινό ανακοινωθέν «για στήριξη του ευρώ και δέσμευση για την υλοποίηση των απαραίτητων μεταρρυθμίσεων ώστε να υποστηριχθεί το ευρωσύστημα αλλά και η βιωσιμότητα των εθνικών προϋπολογισμών».

Με τα μάτια των αγορών στραμμένα στις Βρυξέλλες, μια σειρά από ακανθώδη θέματα θα παραμείνουν στο παρασκήνιο ώστε να μην φανερωθεί το χάσμα απόψεων και απειληθεί με ναυάγιο η Σύνοδος Κορυφής.

Ηδη το θέμα το ευρω-ομολόγου μπήκε στο ράφι για ακόμα μια φορά, μετά και την δήλωση του προέδρου της Κομισιόν, Ζοζέ Μπαρόζο ότι δεν είναι «του παρόντος». Υπενθυμίζεται ότι η Κομισιόν ήταν εκ των υποστηρικτών της ιδέας, που επανέφερε στο προσκήνιο ο πρόεδρος του eurogroup Ζαν-Κλωντ Γιούνκερ πριν από δύο εβδομάδες.

Φαίνεται πως η πίεση που άσκησε ο γαλλογερμανικός άξονας, υποχρέωσε τις υποστηρίκτριες πλευρές - ανάμεσα τους και οι χώρες του Νότου- να αφήσουν στην άκρη το ευρω-ομόλογο, τουλάχιστον προς το παρόν.

Το άλλο θέμα που αναμένεται συζητηθεί μόνο παρασκηνιακά είναι το ταμείο στήριξης EFSF και η πιθανότητα αύξησης της κεφαλαιακής του επάρκειας, πέρα των 740 δισεκατομμυρίων ευρώ. Επισήμως, η διοίκηση του Ταμείου, αλλά και οι υπουργοί οικονομικών του eurogroup αποφάσισαν ότι δεν χρειάζεται.

Όμως, η Βρετανία προτείνει την ενίσχυση του αλλά και το ενδεχόμενο να μπορεί το EFSF να εξαγοράζει κρατικά ομόλογα χωρών με υπέρογκο χρέος που δεν θα μπορούν να δανειστούν από τις αγορές με αποδεκτά επιτόκια.

Η πρόταση συναντά την αντίσταση της Γερμανίας, με την Αγγελα Μέρκελ να την απορρίπτει κάθετα, δηλώνοντας ότι «ούτε το ευρω-ομόλογο ούτε η αύξηση των κονδυλίων του Ταμείου είναι λύση» καθώς ενδέχεται να βοηθήσει τις προβληματικές χώρες «να χαλαρώσουν τις δημοσιονομικές τους προσπάθειες».

Μια πιθανή ένταξη της Ισπανίας όμως στον μηχανισμό θα αλλάξει τα δεδομένα, καθώς τα κονδύλια διάσωσης αναμένεται να είναι υπέρ-τριπλασια από αυτά που χρειάστηκε η Ελλάδα, η Πορτογαλία και η Ιρλανδία.

Αντιθέτως, η Γερμανία υποστηρίζει την πρόταση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για αύξηση της συνεισφοράς των χωρών μελών της ευρωζώνης στα κεφάλαια της.

Ενας νέος κύκλος αναταραχής στην αγορά ομολόγων φοβίζει την ΕΚΤ που φαίνεται πως με αυτή την πρόταση σκοπεύει να αυξήσει το διαθέσιμο ποσό για την αγορά κρατικών ομολόγων.

Μέχρι τώρα η ΕΚΤ έχει εξαγοράσει περίπου 70 δισεκατομμύρια ευρώ σε ομόλογα της Ελλάδας, Ιρλανδίας και Πορτογαλίας.

Οι αναλυτές αναφέρουν ότι η αγορά και Ισπανικών τίτλων θα ασκήσει μεγάλη πίεση στο έκτακτο πρόγραμμα της ΕΚΤ, που φαίνεται πως θα συνεχιστεί τουλάχιστον μέχρι και το δεύτερο τρίμηνο του 2011.

Υπενθυμίζεται ότι κατά τη συνεδρίαση των κεντρικών τραπεζιτών οι αγορές άσκησαν μεγάλη πίεση ώστε να ανακοινωθεί από τον Ζαν Κλωντ Τρισέ, το ύψος που θα διαθέσει η ΕΚΤ για την αγορά κρατικών ομολόγων. Κάτι τέτοιο δεν έγινε, ωστόσο, με τα νέα δεδομένα, ενδέχεται να υπάρξει μια πιο σαφής τοποθέτηση, στην συνεδρίαση του Ιανουαρίου.

Αλλωστε ο ίδιος ο κ. Τρισέ διεμήνυσε πολλάκις ότι «η ΕΚΤ θα συνεχίσει την αγορά ομολόγων για όσο χρειάζεται».

Το κρίσιμο ζήτημα που θα είναι στο επίκεντρο της σημερινής συζήτησης είναι ο νέος μηχανισμός διαχείρισης κρίσεως από το 2013 και μετά. Φαίνεται πως και εδώ υπάρχει καθολική επικράτηση της Γερμανίας, καθώς διαρρέεται πως λίγα πράγματα θα αλλάξουν από το προσχέδιο των συμπερασμάτων που κυκλοφόρησε την περασμένη Δευτέρα.

Όπως είχε γράψει το euro2day, βάση του σχεδίου, οι Βρυξέλλες θα έχουν τη δυνατότητα να ζητήσουν από τα κράτη μέλη της ευρωζώνης που έχουν υπερβολικά ελλείμματα να μετακυλήσουν τις υποχρεώσεις τους σε ιδιώτες δανειστές - στους οποίους συμπεριλαμβάνονται και οι κάτοχοι κρατικών ομολόγων. Μόνο με αυτή την προϋπόθεση η χώρα θα μπορεί να λάβει πακέτο οικονομικής ενίσχυσης.

Την ίδια στιγμή όμως η εν λόγω χώρα και παρά την αναδιάρθρωση του χρέους της, θα είναι υποχρεωμένη να συνεχίσει να πληρώνει τις δόσεις της όποιας δανειακής της σύμβασης

Από τον Ιούνιο του 2013, επίσης, τα κρατικά ομόλογα θα εμπεριέχουν ειδική «ρήτρα συλλογικής δράσης» (collective action clause) βάσει της οποίας, σε περίπτωση αδυναμίας δανεισμού, η χώρα θα πρέπει να προχωρήσει οικειοθελώς σε αναδιάρθρωση του χρέους, με κούρεμα στα ομόλογα.