Αλ. Τσίπρας: Προσήλωση στην Ευρώπη, αλλά σε ποια Ευρώπη;

Ο Αλέξης Τσίπρας έλαβε χθες από τον Δικηγορικό Σύλλογο Παρισιού το βραβείο Προσήλωσης στο Ευρωπαϊκό Ιδεώδες (Prix de l'Engagement européen), ωστόσο στην ομιλία που απηύθυνε, κυριάρχησε η κριτική του στη σημερινή Ευρωπαϊκή Ένωση.

Κι ήταν τόσο έντονη αυτή η κριτική, που στο τέλος της ομιλίας του απευθύνθηκε στους διοργανωτές με τη φράση «ελπίζω οι θέσεις που ακούσατε να μην σας έκαναν να μετανιώσετε για την επιλογή σας» (σ.σ. της βράβευσης), για να προσθέσει ο ίδιος «θεωρώ πως όχι».

Ο πρωθυπουργός δεν επέλεξε τυχαία τον χώρο… και τη χώρα για να ανοίξει αυτό το θέμα, καθώς κινείται στο ίδιο μήκος κύματος με τον Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος, με τη σειρά του, είχε επιλέξει την Πνύκα (τον Σεπτέμβριο) για να παρουσιάσει τα στοιχεία «της νέας αρχιτεκτονικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της ευρωζώνης».

Ο κ. Τσίπρας πάντως έκανε αρκετά βήματα «προς τ’ αριστερά» στην παρουσίαση της επιθυμητής νέας Ευρώπης, διευκρινίζοντας ευθύς εξαρχής πως «είμαι ευρωπαϊστής ακριβώς επειδή είμαι αριστερός».

Είναι ενδεικτικά τα σημεία από την ομιλία του:

* Οι αποφάσεις (σ.σ. στη σημερινή ΕΕ και ευρωζώνη) λαμβάνονται πλέον στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και στο θεσμικά ανύπαρκτο Eurogroup και συνήθως έχουν ως συνδετικό κρίκο τον νεοφιλελεύθερο δημοσιονομικό φετιχισμό, με σαφή υποβάθμιση των υπερεθνικών θεσμών, όπως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ή το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Δηλαδή, από τη στιγμή κατά την οποία η Ευρωπαϊκή Ένωση υποτίθεται ότι θα γινόταν περισσότερο δημοκρατική, με το θεσμικό και πολιτικό προβάδισμα που απέδιδε η Συνθήκη της Λισαβόνας στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, τελικά οδηγηθήκαμε σε μία Ευρώπη περισσότερο εθνοκεντρική και τελικά σε μία Ευρώπη περισσότερο τεχνοκρατική.

* Αυτό, ανάμεσα σε άλλα, έχει ως συνέπεια να κυριαρχεί σήμερα μια ετεροβαρής και ιδιοτελής αντίληψη για την προτεραιότητα της οικονομικής πολιτικής στην Ευρώπη. Μια αντίληψη που εστιάζει στην ταχεία μείωση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων στον ευρωπαϊκό Νότο, αλλά ταυτόχρονα την ίδια στιγμή ανέχεται τα εξίσου -εάν όχι και περισσότερο- επιβαρυντικά για την Ευρωζώνη, συστηματικά και θηριώδη πλεονάσματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών στον ευρωπαϊκό Βορρά και, πρωτίστως, στη Γερμανία. Παράλληλα, η επιδείνωση των ενδογενών ασυμμετριών της ευρωπαϊκής ενοποίησης, τις οποίες προανέφερα, επιτάχυναν τις κοινωνικοοικονομικές ανισότητες τόσο ανάμεσα στα κράτη-μέλη όσο και μέσα σε αυτά.

* Το σημερινό επίπεδο οικονομικής και κοινωνικής απόκλισης στην Ευρωζώνη θα έλεγα ότι δεν έχει προηγούμενο. Αντιβαίνει στους στόχους των ευρωπαϊκών Συνθηκών για ισόρροπη οικονομική ανάπτυξη, πλήρη απασχόληση και κοινωνική πρόοδο. Ακόμα και όταν η Ευρωζώνη ανακάμπτει, η ανεργία παραμένει υψηλότερη από το επίπεδο πριν από την κρίση αλλά και το κυριότερο, άνισα κατανεμημένη ανάμεσα στο δίπολο Βορρά-Νότου.

Στον ευρωπαϊκό Νότο δε, είναι και σαφώς και σταθερά μεγαλύτερη από τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ, την ίδια στιγμή, η ανεργία των νέων κυμαίνεται σε εξαιρετικά υψηλά, απαράδεκτα ποσοστά 30% έως και 50%. Κινδυνεύουμε με δύο λόγια στο άμεσο μέλλον να συμβιώνουμε με μια «χαμένη γενιά» νέων ανθρώπων υψηλών προσόντων, για την οποία θα φέρουμε ακέραια την ευθύνη.

* Λίγο πριν την είσοδο στην κρίση το 2008, Ελλάδα και Γερμανία είχαν σχεδόν το ίδιο ποσοστό ανεργίας, λίγο πιο πάνω από το 7%. Κατά την έξοδο από την κρίση το 2016, η Ελλάδα είχε τρεις φορές μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας απ’ ό,τι το 2008, ενώ η Γερμανία είχε το μισό απ’ ό,τι είχε πριν από την κρίση. Αυτό και μόνο το στοιχείο αρκεί για να αντιληφθεί κανείς ποιος ωφελήθηκε και ποιος δεινοπάθησε από την κρίση.

Αλλά αυτή η πρωτοφανής οικονομική και κοινωνική απόκλιση, επιτρέψτε μου να πω, ότι διαβρώνει τη νομιμοποιητική βάση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που δεν είναι άλλη από τη σύγκλιση των επιπέδων διαβίωσης και από τη συλλογική ευημερία των λαών της.

Και, ακόμα χειρότερα, κάτι το οποίο ζήσαμε κι εμείς στην Ελλάδα κι εσείς ως απειλή έντονα στη Γαλλία, αφήνει διαρκώς ανοιχτό χώρο και έδαφος στο σκοτάδι του ακροδεξιού λαϊκισμού και της μισαλλοδοξίας.

* Στα μέσα του 19ου αιώνα, ο σπουδαίος Γάλλος και Ευρωπαίος συγγραφέας Βίκτορ Ουγκό, ο υμνητής της Ευρώπης των λαών, της αλληλεγγύης και της αδελφοσύνης υμνητής, έγραφε το εξής: «Αυτό που ορθώνεται ετούτη τη στιγμή δεν είναι η Ευρώπη των λαών, είναι η Ευρώπη των βασιλέων». Πιστεύω ότι αν ζούσε σήμερα, θα αντικαθιστούσε τους βασιλείς, με τους τεχνοκράτες και τους τραπεζίτες. Γιατί, πράγματι, η σημερινή Ευρώπη είναι το δικό τους δημιούργημα, που δυστυχώς δεν μπορεί να εμπνεύσει και δεν μπορεί να κινητοποιήσει τους πολίτες της. Και για αυτόν ακριβώς τον λόγο είναι που πρέπει να αλλάξει.

* Είναι αναγκαίο η δημοκρατική επανεκκίνηση της Ευρώπης να έχει ως αφετηρία την οικονομική και νομισματική ένωση, η οργανική ενότητα της οποίας προσδιορίζει, σε μεγάλο βαθμό, και τη βιωσιμότητα του ευρωπαϊκού εγχειρήματος συνολικά. Και οργανική ενότητα δεν μπορεί να υπάρξει όσο παραμένει η ενότητα αυτή μόνο νομισματική αλλά όχι και οικονομική, όχι και κοινωνική. Δηλαδή όσο, εντέλει, δεν μετασχηματίζεται και σε πολιτική ένωση.

Τετ α τετ με Μακρόν

Σήμερα υπήρξε πρόγευμα εργασίας των κυρίων Τσίπρα και Μακρόν το οποίο ολοκληρώθηκε χωρίς να γίνουν δηλώσεις. Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές «στη συνάντηση του Πρωθυπουργού με τον Πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας συζητήθηκαν οι πολιτικές εξελίξεις στην Ευρώπη, η πορεία του ελληνικού προγράμματος, ο συντονισμός για την προώθηση των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων για την Ευρωζώνη και το μέλλον της Ευρώπης, καθώς και η επιτάχυνση των γαλλικών επενδύσεων στην Ελλάδα. Αλέξης Τσίπρας και Εμανουέλ Μακρόν συμφώνησαν επίσης να προγραμματιστεί η επόμενη συνάντηση των χωρών του Νότου τον Γενάρη του 2018».

Η συζήτηση, πάντως, θεωρείται βέβαιο ότι αφορούσε και στις εξελίξεις στη Γερμανία. Επ' αυτού, οι πληροφορίες θέλουν την Αθήνα να αντιμετωπίζει «πολύ θετικά» το ενδεχόμενο ενός νέου «μεγάλου συνασπισμού». Κι αυτό διότι οι Σοσιαλδημοκράτες του SPD έδειξαν (στην προεκλογική περίοδο, τουλάχιστον) να κινούνται σε περισσότερο «κοινωνική» κατεύθυνση και να αποκηρύσσουν το δόγμα της σκληρής και συνεχούς λιτότητας.

Συνάντηση με τον Πρόεδρο, Εμανουέλ Μακρόν στο Μέγαρο των Ηλυσίων. pic.twitter.com/deKyV1ydfW

— Prime Minister GR (@PrimeministerGR) November 24, 2017