* Οι πίνακες που αφορούν στην πορεία των μεγαλύτερων δεικτών στην πενταετία δημοσιεύονται στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".

Oι αγορές μετοχών κινούνται βάσει των προβλέψεων και των εκτιμήσεων για μια σειρά μεγέθη. Δύο από τα πιο βασικά στοιχεία σχετικά με την πορεία της αγοράς μετοχικών τίτλων είναι τα κέρδη των επιχειρήσεων και η εξέλιξή τους από έτος σε έτος.

Η πορεία των ρυθμών μεταβολής των εταιρικών κερδών και των αποδόσεων των μετοχών στο ταμπλό είναι σχεδόν πάντα παράλληλη. Όσο μεγαλύτεροι εμφανίζονται οι ρυθμοί κερδοφορίας ενός δείκτη τόσο πιο θετική είναι και η εικόνα του και πιο βέβαιες οι αποδόσεις του, και το αντίστροφο.

Πέραν των πραγματικών προβλημάτων της ελληνικής οικονομίας, ένας σαφής και πραγματικός λόγος για την πτώση στις τιμές των τίτλων στην εγχώρια αγορά μετοχών είναι η σημαντική μείωση της κερδοφορίας των εταιρειών σε πολύ χαμηλό σημείο σε σχέση με τα επίπεδα-ρεκόρ του 2007.

Εξετάζοντας την πορεία του δείκτη της υψηλής κεφαλαιοποίησης, FTSE/ASE-20, και την εξέλιξη των κερδών από έτος σε έτος των 20 εισηγμένων εταιρειών που τον συνθέτουν, το συμπέρασμα που εξάγεται είναι σχεδόν απόλυτο: αν η «ατμομηχανή» της ελληνικής αγοράς μετοχικών τίτλων δεν ξεκινήσει και πάλι να παράγει κέρδη, που από έτος σε έτος θα βαίνουν αυξανόμενα, οι αποδόσεις στο ταμπλό θα παραμείνουν αρνητικές.

Το πλέον αξιοσημείωτο είναι το εξής: Από το τέλος του 2007 (έτος με κερδοφορία-ρεκόρ αλλά και με τη μεγαλύτερη αθροιστική κεφαλαιοποίηση για τις εταιρείες του δείκτη των blue chips), η κεφαλαιοποίηση των επιχειρήσεων του FTSE/ASE-20 έχει μειωθεί κατά 69%, με μια «διαβολική» σύμπτωση όμως: τόσο υπολογίζεται και η πτώση της κερδοφορίας τους στο τέλος του 2010! Ακόμα, όμως, κι αν δεν λάβουμε υπόψη τις εκτιμήσεις για το 2010, αλλά τα πεπραγμένα του 2009 σε σχέση με το 2007, η κεφαλαιοποίηση των εταιρειών του δείκτη έχει μειωθεί σε ποσοστό 56%, ενώ τα καθαρά κέρδη κατά 50%!

--- Το growth story

Η ελληνική αγορά μετοχών υπήρξε σχεδόν πάντα ένα growth story για τους ξένους διαχειριστές κεφαλαίων και μέχρι το 2007 φαίνεται ότι κινήθηκε περίφημα. Από το 2000, έτος από το οποίο και μετά υπάρχουν πλήρη στατιστικά στοιχεία, ο δείκτης της υψηλής κεφαλαιοποίησης και η αύξηση των κερδών του «πάνε χέρι-χέρι»:

* Το 2000 η απόδοση του δείκτη FTSE/ASE-20 στο ταμπλό ήταν -33%, ενώ τα καθαρά κέρδη του εμφανίζονταν μειωμένα κατά 5% σε σχέση με το 1999.

* Το 2001 η κερδοφορία των 20 ελληνικών blue chips κινήθηκε επίσης πτωτικά σε ποσοστό 17%, με τον δείκτη στο ταμπλό να συνεχίζει την καθοδική του κίνηση με ταχύτερο ρυθμό (-27%).

* Το 2002 η κάμψη στο ταμπλό ήταν καταιγιστική για τον FTSE/ASE-20 σε ποσοστό 40%, αν και τα κέρδη των είκοσι επιχειρήσεων που τον συνθέτουν σημείωσαν κάμψη μόλις 4%.

* Έπειτα ήρθε ο πενταετής κύκλος ευφορίας. Τα εταιρικά κέρδη και οι χρηματιστηριακοί δείκτες κινήθηκαν έντονα ανοδικά. Από το 2003 έως και το τέλος του 2007 ο FTSE/ASE-20 αύξανε κάθε έτος τα καθαρά κέρδη του σε σχέση με τον αμέσως προηγούμενο χρόνο κατά 37%, με το απόλυτο μέγεθος από τα 2,76 δισ. ευρώ το 2003 να φτάνει στα 8,7 δισ. ευρώ στο τέλος του 2007. Παράλληλα, ο δείκτης της υψηλής κεφαλαιοποίησης αύξησε και την κεφαλαιοποίησή του σε ποσοστό 27% ετησίως, από τα 43,4 δισ. ευρώ στα τέλη του 2003 στα 133,5 δισ. ευρώ στα τέλη του 2007.

--- Η μεγάλη αλλαγή

Ωστόσο, η ρότα της κερδοφορίας των μεγάλων ελληνικών εταιρειών έχει αλλάξει από τότε δραματικά. Στη διάρκεια του 2008, τα καθαρά κέρδη των 20 ελληνικών εταιρειών με την υψηλότερη κεφαλαιοποίηση μειώθηκαν στα 5,78 δισ. ευρώ από 8,71 δισ. ευρώ το προηγούμενο έτος, ή 34%, ενώ η κεφαλαιοποίησή τους στο τέλος της χρονιάς διαμορφώθηκε στα 46,7 δισ. ευρώ, ή στο -66%.
 
Όπως ακριβώς έχει αλλάξει η πορεία στα κέρδη των 20 μεγαλύτερων επιχειρήσεων του χρηματιστηρίου, έτσι έχει μεταβληθεί και η απόδοση του δείκτη της υψηλής κεφαλαιοποίησης στο ταμπλό!

Το 2009 ήταν το μόνο έτος στη δεκαετία όπου η ευθεία σχέση έσπασε! Ο FTSE/ASE-20 κινήθηκε ανοδικά κατά 21%, αν και τα κέρδη του σε σχέση με το προηγούμενο έτος μειώθηκαν σε ποσοστό 25%. Οι λόγοι για τους οποίους διακόπηκε αυτή η σχέση ήταν μάλλον η υπερβολική κάμψη που είχε προηγηθεί το 2008 και το ράλι των μετοχικών αγορών έως τα μέσα Οκτωβρίου του 2009.

Για τον δείκτη της υψηλής κεφαλαιοποίησης, η κερδοφορία του τρέχοντος έτους μεταβάλλεται αρνητικά εν συγκρίσει με το 2009. Βάσει των οικονομικών πεπραγμένων του πρώτου εξαμήνου του έτους, οι 20 εταιρείες του FTSE/ASE-20 έχουν καταγράψει ζημίες για πρώτη φορά από τη σύστασή του, επομένως η εξέλιξη στο ταμπλό με -38% από τις αρχές του έτους φαίνεται πολύ «δικαιολογημένη» και «δίκαιη», σύμφωνα με τη μέχρι τώρα συμπεριφορά του δείκτη.

--- Η συγκριτική πορεία

Η πορεία της ελληνικής αγοράς μετοχών δεν διαφοροποιείται από τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές. Στην Ευρώπη οι περισσότερες αγορές πραγματοποίησαν υψηλό κερδοφορίας στη διάρκεια του 2007. Εξαίρεση αποτελούν η αγορά της Βρετανίας και ο δείκτης FTSE 100, καθώς τόσο τα κέρδη όσο και η συνολική κεφαλαιοποίηση των εταιρειών που συμμετέχουν σε αυτόν, για το 2010, κινούνται ανοδικά εν συγκρίσει με το 2007, σε ποσοστά 3% και 9% αντίστοιχα.

Για τον DAX 30 της Γερμανίας η πτώση στην κεφαλαιοποίηση των 30 εταιρειών το 2010 σε σχέση με το 2007 είναι της τάξεως του 6%, ενώ η εκτίμηση για τη μείωση της κερδοφορίας του εν συγκρίσει και πάλι με το 2007 είναι 4%.

Όσον αφορά στον δείκτη CAC 40 της Γαλλίας, η μεταβολή των καθαρών κερδών των 40 εταιρειών για την περίοδο 2007 - 2010 υπολογίζεται στο -10%, ενώ το άθροισμα της κεφαλαιοποίησης υπολείπεται 25% από το τέλος του 2007.

Στην Αυστρία τα καθαρά κέρδη των 20 εταιρειών του δείκτη ΑΤΧ για το 2010 αναμένονται μειωμένα κατά 25% σε σχέση με το 2007, ενώ η συνολική κεφαλαιοποίηση των 20 εταιρειών εμφανίζεται χαμηλότερη σε ποσοστό 37%.

Ακόμα και ο δείκτης Euro Stoxx 50, που περιλαμβάνει τις 50 μεγαλύτερες ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, για το διάστημα 2007 - 2010, βάσει των εκτιμήσεων, σημειώνει -22% στα κέρδη και -27% στη συνολική κεφαλαιοποίηση.

Παρόμοια είναι η εικόνα και για τις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου, με εξαίρεση ίσως την Πορτογαλία. Τα «γουρούνια» της Ευρώπης (PIIGS - Portugal, Italy, Ireland, Greece, Spain) κατέγραψαν ρεκόρ κερδοφορίας για τη δεκαετία του 2000 το 2007, όμως από αυτό το έτος και μετά η κεφαλαιοποίηση του βασικού τους δείκτη κινείται με απώλειες παρόμοιες με αυτές των καθαρών κερδών.

Αναφορικά με τον δείκτη FTSE Mibtel 30 στο Χρηματιστήριο του Μιλάνου, το διάστημα 2007 - 2010 η μείωση στα κέρδη υπολογίζεται στο 40% και στην κεφαλαιοποίηση σε ποσοστό 38%.

Για τον βασικό δείκτη της Ισπανίας IBEX 35 τα κέρδη για τη συγκεκριμένη περίοδο εκτιμάται ότι θα κινηθούν στο -17%, ενώ η χρηματιστηριακή αξία των 35 εταιρειών έχει σημειώσει πτώση κατά 33%.

Όσον αφορά στον δείκτη PSI 30 της Πορτογαλίας, τα κέρδη του φέτος θα πραγματοποιήσουν ανοδικό ρεκόρ σε ποσοστό 62%, βάσει των εκτιμήσεων της FactSet. Πάντως, παρά το μέγεθος αυτής της ανόδου, η συνολική κεφαλαιοποίησή του εμφανίζεται μειωμένη κατά 30%.

Τέλος, για την Ιρλανδία, παρότι τα κέρδη έκαναν peak τo 2007, η κεφαλαιοποίηση του δείκτη ISEQ ήταν υψηλότερη στο τέλος του 2006. Εντούτοις, για την περίοδο 2007 - 2010, τόσο τα κέρδη όσο και η συνολική κεφαλαιοποίηση κινούνται με -58% και -46% αντίστοιχα.

* Οι πίνακες που αφορούν στην πορεία των μεγαλύτερων δεικτών στην πενταετία δημοσιεύονται στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".

** Αναδημοσίευση από το 661ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας "ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ", 19 - 23 Νοεμβρίου 2010.