* Ο αναλυτικός πίνακας με τα οικονομικά μεγέθη των 25 εισηγμένων στο εννεάμηνο δημοσιεύεται στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".

Σε περιόδους κρίσεως φαίνεται πως οι επιχειρήσεις θέτουν σε δεύτερη μοίρα το ύψος των κερδών τους και τις επενδυτικές τους πρωτοβουλίες και επικεντρώνονται στο πώς θα διασφαλίσουν καλύτερα τη βιωσιμότητά τους και γενικότερα στον τρόπο με τον οποίο θα αντιμετωπίσουν αποτελεσματικότερα τον επιχειρηματικό κίνδυνο.
 
Το συμπέρασμα αυτό προκύπτει από την ανάλυση των αποτελεσμάτων εννεαμήνου 25 εισηγμένων, στις οποίες δεν περιλαμβάνονται τράπεζες ή άλλες επιχειρήσεις του ευρύτερου χρηματοοικονομικού χώρου, αλλά αντιπροσωπευτικές εταιρείες από όλους σχεδόν τους κλάδους: του εμπορίου, της βιομηχανίας, των υπηρεσιών, των utilities κ.λπ.

Συγκεκριμένα, στο δείγμα αυτών των 25 επιχειρήσεων συμπεριλαμβάνονται: ΟΤΕ, ΔΕΗ, Motor Oil, ΕΛΠΕ, Coca Cola 3E, Frigoglass, Μυτιληναίος, Alapis, Υγεία, S&B, Ελληνικά Καλώδια, ΕΤΕΜ, Alco, Μαΐλλης, MLS, Autohellas, F.G. Europe, Sprider, Πετρόπουλος, Μπενρουμπή, Μοτοδυναμική, Κορρές, Γενική Εμπορίου, ΕΛΤΡΑΚ και Πλαίσιο.

Όπως προκύπτει λοιπόν από την εξέταση των αποτελεσμάτων, οι 19 από τις 25 εισηγμένες έχουν υποχρεωθεί σε πτώση του κύκλου εργασιών τους, οι 17 από τις 25 σε μειωμένο EBITDA και επίσης οι 17 στις 25 σε χαμηλότερα κέρδη μετά από φόρους και δικαιώματα μειοψηφίας.

Πάντως, όσο και αν φαίνεται περίεργο, το άθροισμα των κερδών του φετινού εννεαμήνου είναι υψηλότερο από το αντίστοιχο περυσινό, λόγω της ισχυρής αναστροφής των επιδόσεων της ΔΕΗ η οποία για συγκυριακούς λόγους από μεγάλες ζημίες πέρυσι φέτος γύρισε σε πολύ υψηλά κέρδη. Αντίθετα ωστόσο με την εικόνα των κερδών, παρατηρείται έντονη στροφή των εταιρειών προς τη βελτίωση της ρευστότητάς τους μέσα από: 

* Σαφή άνοδο των λειτουργικών ταμειακών ροών. Αθροιστικά, οι λειτουργικές ταμειακές ροές των 25 εταιρειών αυξήθηκαν κατά 81%(!), από το 1,84 δισ. ευρώ στα 3,34 δισ. ευρώ. Η άνοδος αυτή θα μπορούσε να θεωρηθεί μεγάλη ακόμα και αν δεν συμπεριλαμβάναμε στο δείγμα και τη ΔΕΗ. Από αυτές, μάλιστα, οι 18 βελτίωσαν τις λειτουργικές τους ταμειακές ροές εν συγκρίσει με το 2008.

Προκειμένου να βελτιωθούν οι λειτουργικές ταμειακές ροές ακολουθήθηκε πολιτική περιορισμού του κόστους, μείωσης των αποθεμάτων, αποφυγή πωλήσεων με μεγάλες περιόδους πίστωσης κ.λπ. Προς την ίδια κατεύθυνση, βέβαια, επέδρασε θετικά και η μεγάλη υποχώρηση των τιμών που σημειώθηκε σε πολλές πρώτες ύλες και εμπορεύματα ( πετρέλαιο, αλουμίνιο, χάλυβας κ.ά.). 

* Εμφανές ψαλίδι στις επενδύσεις. Οι συνολικές επενδύσεις των 25 εταιρειών παρουσίασαν πτώση 42% (στο 1,82 δισ. ευρώ, από 3,15 δισ. ευρώ το αντίστοιχο περυσινό διάστημα). Ενδεικτικό είναι ότι μόνο οι 8 εισηγμένες αύξησαν τις επενδύσεις τους, ενώ οι υπόλοιπες 17 τις περιόρισαν ή και τις «εξαφάνισαν»... Μάλιστα, τα πράγματα θα ήταν ακόμη χειρότερα αν συνεκτιμούσαμε πως κάποια επενδυτικά προγράμματα υλοποιήθηκαν επειδή είχαν προγραμματιστεί στις προ της κρίσης εποχές. 

* Τα ίδια κεφάλαια των 25 αυτών εταιρειών που αναλογούν στους μετόχους αυξήθηκαν από την αρχή του έτους έως και τις 30 Σεπτεμβρίου κατά 8,4%, από τα 15,75 δισ. ευρώ στα 16,88 δισ. ευρώ. Η βελτίωση αυτή οφείλεται στα κέρδη της περιόδου, στα χαμηλά μερίσματα που μοιράστηκαν φέτος στους μετόχους για τη χρήση 2008 αλλά και στις αυξήσεις κεφαλαίου ορισμένων επιχειρήσεων (π.χ. Alapis, S&B Βιομηχανικά Ορυκτά - η ΑΜΚ του Υγεία ολοκληρώθηκε μετά τη λήξη του εννεαμήνου, άρα δεν επηρεάζει το παραπάνω νούμερο). 

* Δεν ήταν λίγες οι εταιρείες που μετέτρεψαν μέρος του δανεισμού τους από βραχυπρόθεσμο σε μακροπρόθεσμο. Συγκεκριμένα, ενώ ο μακροπρόθεσμος τραπεζικός δανεισμός των 25 επιχειρήσεων αυξήθηκε κατά 4,3%, ο βραχυπρόθεσμος μειώθηκε κατά 24%.

--- «Αποφεύγουν» τις τράπεζες

Αποτέλεσμα όλων των παραπάνω ήταν οι εταιρείες να μειώσουν την εξάρτησή τους από τις τράπεζες, καθώς περιόρισαν τον καθαρό δανεισμό τους. Ο καθαρός δανεισμός προκύπτει από το άθροισμα των μακροπρόθεσμων και των βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεων προς τις τράπεζες αν από αυτό αφαιρέσουμε το ύψος των διαθεσίμων (ταμείο) που διαθέτει η εταιρεία κατά την ίδια ημερομηνία.

Έτσι, για τις 25 επιχειρήσεις, στις 30 Σεπτεμβρίου ο καθαρός δανεισμός συνολικά ήταν κατά 2,9% μειωμένος σε σύγκριση με την αρχή του έτους. Από τις 25 μάλιστα εταιρείες οι 17 τον είχαν μειώσει. Είναι λοιπόν προφανές πως οι εταιρείες σε περιόδους κρίσεων προσπαθούν να βελτιώσουν τη ρευστότητά τους και στο εννεάμηνο κατάφεραν να περιορίσουν τον καθαρό τους δανεισμό, ενώ παράλληλα υποκατέστησαν βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις με μακροπρόθεσμες.

Παρ’ όλα αυτά, το θέμα της ρευστότητας είναι περισσότερο σύνθετο, καθώς μπορεί να μειώθηκε η έκθεση προς τις τράπεζες, όμως ταυτόχρονα περιορίστηκε και το ύψος του EBITDA, των κερδών δηλαδή προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων.

Και αυτό, γιατί ένας από τους καλύτερους δείκτες ρευστότητας είναι αυτός που διαιρεί τον καθαρό δανεισμό προς το EBITDA. Με τους άλλους παράγοντες να είναι σταθεροί, όσο χαμηλότερος είναι αυτός ο δείκτης τόσο καλύτερη ρευστότητα διαθέτει μια εταιρεία. Για τον μέσο όρο λοιπόν των 25 εταιρειών ο δείκτης στις 30/9/2009 μειώνεται στο 2,65 από 3,30 που ήταν στις αρχές του έτους.

Ωστόσο, αν αφαιρέσουμε την επίπτωση της ΔΕΗ, τότε ο δείκτης φαίνεται να επιδεινώνεται ελαφρά κατά μέσο όρο (από το 2,75 στο 2,87) και φυσικά διαφοροποιείται από εταιρεία σε εταιρεία.

* Ο αναλυτικός πίνακας με τα οικονομικά μεγέθη των 25 εισηγμένων στο εννεάμηνο δημοσιεύεται στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".

** Αναδημοσίευση από το 610ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ, 27/11 - 1/12/2009.