Τι θα «παιχτεί» στις αγορές το τελευταίο δίμηνο

H πορεία των διεθνών χρηματιστηρίων είναι ένας από τους καθοριστικούς παράγοντες για την πορεία του Χρηματιστηρίου της Αθήνας το επόμενο διάστημα, πολύ περισσότερο που η ελληνική αγορά δεν μπόρεσε να καρπωθεί τη μεγάλη άνοδο των προηγούμενων μηνών.

Στη φάση αυτή, τα διεθνή χρηματιστήρια φαίνεται να βρίσκονται σε ένα κρίσιμο μεταίχμιο: η «bull market» έχει κάνει τον κύκλο της και μπαίνουμε σε έναν κύκλο υποχώρησης ή, μήπως, η διόρθωση του Οκτωβρίου μεταφράζεται σε ανασύνταξη δυνάμεων για του αγοραστές;

Τόσο οι «ταύροι», όσο και οι «αρκούδες» έχουν πολύ ισχυρά επιχειρήματα -έστω κι αν οι περισσότεροι αναλυτές βλέπουν το ποτήρι μισογεμάτο. Σε κάθε περίπτωση, τα δεδομένα χρειάζονται προσεκτική ανάγνωση.

Το sell-off που αποτυπώθηκε στις αμερικανικές αξίες τον προηγούμενο μήνα και έπληξε όλες τις αγορές μετοχών, έχει αναζωπυρώσει τις… ελπίδες για συνέχεια στην παγκόσμια bull market των μετοχών! Όσο κι αν φαίνεται παράδοξο, η μεγάλη πτώση του Οκτωβρίου μπορεί να ήταν ό,τι χρειαζόταν η Wall Street για να κινηθεί υψηλότερα και το bull market να συνεχίσει τη μακρά του πορεία. Ασφαλώς, για να ισχύσει αυτή η υπόθεση και να έχουν ένα δυνατό year-end ράλι οι μετοχές, προϋπόθεση είναι οι αγοραστές να επανέλθουν στην αγορά των ΗΠΑ με… άγριες διαθέσεις και να μην επιτρέψουν στους δείκτες να κινηθούν χαμηλότερα από τα πρόσφατα χαμηλά τους.

Όπως, όμως, η διόρθωση του 10% από το υψηλό του δείκτη S&P 500 έχει αναθερμάνει τις προσδοκίες των «ταύρων», αντίστοιχα έχει ανοίξει και την όρεξη και στις «αρκούδες». Την τελευταία φορά που διόρθωσε ο αμερικανικός δείκτης S&P 500 πάνω από 10% ήταν στα μέσα του 2015 και αυτή η πτώση κράτησε για περίπου τρεις μήνες. Ο S&P 500 ήδη έχει λειάνει τις απώλειες του Οκτωβρίου στο 7% τον τελευταίο μήνα.

Αντίστοιχα στην Ευρώπη ο δείκτης Stoxx 600 επίσης σημειώνει αρνητική μεταβολή τον τελευταίο μήνα 5%. Από τις αρχές του έτους, ωστόσο, ο δείκτης S&P 500 μετρά κέρδη 2%, ενώ ο δείκτης Stoxx 600 σημειώνει πτώση 7%, γεγονός που δείχνει ότι οι ευρωπαϊκές μετοχές παραμένουν σε σχέση ισχυρής υποαπόδοσης έναντι της Wall Street.

Σε ένα αρκετά περίπλοκο εξωτερικό περιβάλλον για τον Οκτώβριο, οι ελληνικές μετοχές σημείωσαν αντίστοιχη πτώση με το εξωτερικό (ή και υψηλότερη), χωρίς ωστόσο να έχουν μοιραστεί τον αγοραστικό πυρετό που επικράτησε στις μετοχές το προηγούμενο χρονικό διάστημα. Οι αγορές του ευρωπαϊκού Νότου υποαποδίδουν σημαντικά το 2018, αφού οι αρνητικές πολιτικές εξελίξεις στην Ιταλία δεν μπόρεσαν να κρατήσουν τον δείκτη FSTE Mibtel στο Μιλάνο από τις αρχές του έτους, ούτε και τις αποδόσεις των ομολόγων σε φυσιολογικά επίπεδα. Η Πορτογαλία είναι στο -6%, η Ισπανία στο -12% και η Ελλάδα στο -20%.

Ειδικά στη Νότια Ευρώπη, οι τραπεζικές μετοχές έχουν προκαλέσει σημαντικές απώλειες στους επενδυτές. Στην Ελλάδα, από τις αρχές του έτους οι τέσσερις συστημικές τράπεζες καταγράφουν πτώση από 25% έως 58%. Για τις ευρωπαϊκές αγορές του Νότου, οι τελευταίες τέσσερις εβδομάδες, σύμφωνα με τα στοιχεία της EPFR Global, είναι περίοδος πολύ υψηλών εκροών κεφαλαίων από τους παθητικούς διαχειριστές κεφαλαίων, με τις υψηλότερες εκροές να εμφανίζονται στην αγορά της Ιταλίας, όπως είναι αναμενόμενο.

Το θετικό σενάριο

Υπάρχουν σημαντικά επιχειρήματα τόσο από την πλευρά των «αρκούδων», όσο και από την οπτική των «ταύρων» και σε ένα τέτοιο ευμετάβλητο περιβάλλον, οι παγίδες που κρύβονται μπορεί να είναι αρκετές.

Αν οι «ταύροι» έχουν ακόμα το πάνω χέρι, οι κλάδοι με τις μεγαλύτερες απώλειες όπως οι μετοχές των επικοινωνιών, των χρηματοοικονομικών και των τεχνολογικών προϊόντων θα πρέπει να σημειώσουν τα μεγαλύτερα κέρδη, ενώ αμυντικοί τομείς όπως οι εταιρείες καταναλωτικών αγαθών, οι επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας και το real estate θα πρέπει να καταγράψουν πτώση. Αν οι επενδυτές δεν κινηθούν έτσι και συνεχίσουν να αλλάζουν στυλ και προσέγγιση, όπως έκαναν τον Οκτώβριο στην πτώση, τότε η αλλαγή στη στρατηγική αποκαλύπτει ότι οι επενδυτές εκτιμούν ότι η ανοδική κίνηση έχει ολοκληρωθεί και το rotation υπέρ των αμυντικών μετοχών έχει συστατικά «bearishness».

Οι αγορές μετοχών στις ΗΠΑ προσέγγισαν ένα κρίσιμο σημείο καμπής και φαίνεται να αντέδρασαν. Οι 2.600 μονάδες του S&P 500, αλλά και οι 7.000 μονάδες του δείκτη Nasdaq, ήταν τα επίπεδα που οι αγοραστές έπρεπε να υπερασπιστούν -και το έπραξαν. Εάν, όμως, σε σύντομο χρονικό διάστημα αυτά τα επίπεδα επανέλθουν στο προσκήνιο, δεν είναι τόσο σίγουρο ότι όσοι αγόρασαν πρόσφατα δεν θα πετάξουν τα χαρτιά μαζικά υπό τον φόβο ή τον πανικό ενός νέου sell-off.

Τα σημεία εστίασης είναι τα κέρδη ανά μετοχή των εταιρειών (EPS) και οι δείκτες αποτίμησης (mutliples). Οι αμερικανικές μετοχές κερδίζουν στα consensus εύκολα. Οι εκτιμήσεις για τα κέρδη ανά μετοχή του S&P 500 φέτος, από τον Νοέμβριο πέρυσι έχουν αυξηθεί κατά 12%, επίπεδα-ρεκόρ για τα τελευταία έτη. Ανάλογη άνοδος καταγράφεται τόσο για το 2019 όσο και για το 2020, γεγονός που αποτυπώνει μηδενική πιθανότητα ύφεσης ή έστω οικονομικής δυσκαμψίας στις μετοχές από τους αναλυτές για την επόμενη περίοδο.

Αν η ανάπτυξη επιταχυνθεί, μπορεί οι τωρινές εκτιμήσεις κερδοφορίας να υποστούν σημαντικές ανοδικές αναθεωρήσεις, στοιχείο που θα μειώσει εκ νέου τους δείκτες αποτίμησης, δημιουργώντας εκ νέου εικόνα ελκυστικών αποτιμήσεων. Ο δείκτης S&P 500 εμφανίζει δείκτη P/E για φέτος 16,61 φορές και 15,14 φορές για το 2019.

Το αρνητικό σενάριο

Στο κακό σενάριο, στο οποίο η αμερικανική οικονομία εισέρχεται σταδιακά σε ύφεση και τώρα είμαστε στο peak της περιόδου άνθησης, η συρρίκνωση των EPS την επόμενη διετία στις αμερικανικές μετοχές θα είναι σημαντική, αν και σαφώς πιο ήπια απ’ ό,τι στην παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, όταν τα κέρδη έπιασαν πάτο. Το αρχικό επίπεδο αποτίμησης των μετοχών, όμως, είναι τόσο υψηλό που η παραμικρή μείωση των κερδών θα τις εκτοξεύσει σε ιστορικά υψηλά. Με υψηλότερες αποδόσεις στην αγορά των ομολόγων, αυτό είναι πιθανό να έχει πολύ μεγαλύτερο αντίκτυπο στις τιμές των μετοχών.

Οι θετικές αναθεωρήσεις των κερδών που παρατηρούνται για την πλειονότητα των αγορών, και ειδικά των αμερικανικών, ως αποτέλεσμα των ενδείξεων οικονομικής ανάπτυξης, μπορεί να είναι τελικά υπερβολικές αν η πραγματική οικονομική ανάπτυξη δεν επιταχύνει τον ρυθμό της στα επόμενα τρίμηνα.

Τα τεχνικά χαρακτηριστικά

Για τον S&P 500 φαίνεται ότι στις επόμενες εβδομάδες έως και το τέλος του έτους ίσως να ολοκληρώνεται το τελευταίο βήμα στον ανοδικό του σχηματισμό, διασπώντας τα προηγούμενα υψηλά στις 2.940 μονάδες. Αυτό ωστόσο, ακόμα κι αν συμβεί, μάλλον θα αποτελεί, τόσο για τον δείκτη S&P 500 όσο και για άλλους βασικούς δείκτες, «φάση διανομής» των τίτλων από τα χέρια των θεσμικών επενδυτών προς τους retailers. Στον αντίποδα, η κίνηση κάτω από τις 2.600 μονάδες μπορεί να επιταχύνει την πτωτική πορεία του δείκτη σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα και σε ένα χαμηλό 52 εβδομάδων.

Στην Ευρώπη, η σχετική αδυναμία έναντι των αμερικανικών μετοχών παραμένει το κυρίαρχο ζήτημα στον δείκτη Stoxx 600, αδυναμία που συσχετίζεται και με την πορεία του ευρώ. Παρότι ο ευρωπαϊκός δείκτης βαρόμετρο Euro Stoxx 50 δεν διέσπασε τη σημαντική στήριξη των 3.000 μονάδων, εξακολουθεί να απέχει μόλις 3% από τα πρόσφατα χαμηλά του και φαίνεται ότι η ψυχολογική αντίσταση των 3.390 μονάδων ίσως να είναι η κορυφή που θα σηματοδοτήσει την αντιστροφή.

Τέλος, από την τεχνική κίνηση φαίνεται να λείπει η ορμή και αυτό επιβεβαιώνεται και στον ευρωπαϊκό δείκτη-βαρόμετρο, τον γερμανικό DAX. Η κίνηση από τις 11.050 μονάδες οδήγησε ως τις 11.500 μονάδες χωρίς να πλησιάσει τις 12.450 μονάδες, το σημείο που τεχνικά στο δείκτη επιστρέφει η θετική εικόνα. Χωρίς να είναι απίθανο ο DAX να κινηθεί έως τις 13.200 μονάδες, η νέα κορυφή θα επιβεβαιώσει τον καθαρά διορθωτικό σχηματισμό και τον χαρακτήρα της πρόσφατης ανόδου που καταγράφεται τώρα.