Ωρα ανάκαμψης για οικονομία και χρηματιστήριο

Oι ξένοι που μέχρι πρότινος επένδυαν στην Ελλάδα, είτε με βραχυπρόθεσμη προοπτική είτε μόνο σε ένα επιλεγμένο-ισχυρό τμήμα της οικονομίας, τώρα δείχνουν πρόθυμοι να βάλουν το χέρι στην τσέπη και να ποντάρουν στο σενάριο του Grecovery.

Παράλληλα, αναλυτές και παράγοντες της αγοράς διαπιστώνουν τάση σταθεροποίησης της κατάστασης και ελπίζουν σε εκκίνηση της ανάκαμψης από το δεύτερο μισό της φετινής χρονιάς.

Από την άλλη πλευρά, ωστόσο, όσο κι αν σήμερα φαίνεται να έχουν διαψευστεί οι προβλέψεις των απαισιόδοξων, οι προκλήσεις παραμένουν μεγάλες και το καλό κλίμα που τείνει να δημιουργηθεί είναι εύθραυστο και εύκολα ανατρέψιμο.

Κάθε ξένη επένδυση στην Ελλάδα είναι βέβαια ευπρόσδεκτη, ωστόσο δεν έχουν όλες τις ίδιες επιδράσεις στην οικονομία, ούτε και στέλνουν το ίδιο μήνυμα στις αγορές. Για παράδειγμα, είδαμε μέχρι σήμερα αρκετές ξένες επενδύσεις σε ισχυρούς ελληνικούς ομίλους (π.χ. Μυτιληναίος, Folli Follie, ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, S&B Βιομηχανικά Ορυκτά), οι οποίοι κατά κανόνα έχουν εξωστρεφή χαρακτήρα. Επιπλέον, υπήρξαν τοποθετήσεις κεφαλαίων από το εξωτερικό (π.χ. Fairfax, Invel) σε ποιοτικά ακίνητα που ήδη διαθέτουν αξιόπιστους ενοικιαστές και μάλιστα με μακροχρόνια συμβόλαια ενοικίασης.

Είχαμε επίσης ενδιαφέρον από ξένους (π.χ. Κινέζους, Ρώσους, Άραβες) που θέλησαν να επενδύσουν στην Ελλάδα, είτε για να εκμεταλλευθούν τη γεωγραφική θέση της είτε τα περιουσιακά της στοιχεία (π.χ. ξενοδοχειακές μονάδες, οικιστικές περιοχές) που στόχο έχουν να προσελκύσουν το ενδιαφέρον πελατών από το εξωτερικό.

Είδαμε, τέλος, σημαντικό ύψος κεφαλαίων να τοποθετείται στην ελληνική χρηματιστηριακή αγορά τους τελευταίους οκτώ μήνες, αγοράζοντας τράπεζες και άλλα blue chips, τοποθετήσεις που διακρίνονται μάλλον για τον βραχυπρόθεσμο χαρακτήρα τους (κυρίως από hedge funds σε μια αναδυόμενη αγορά, όπως το Χ.Α.).

Αν όλα τα προηγούμενα είναι θετικές εξελίξεις, πολύ πιο ηχηρό μήνυμα στέλνουν οι προθέσεις των ξένων να ρίξουν λεφτά στον ελληνικό χρηματοοικονομικό τομέα και μάλιστα με μεσομακροπρόθεσμη προοπτική!

Έτσι, λοιπόν, η Alpha Bank και η Τράπεζα Πειραιώς φαίνεται να έχουν ήδη κλείσει πάνω από 2 δισ. ευρώ έκαστη για τις αυξήσεις του μετοχικού τους κεφαλαίου. Πολύ σημαντικά funds έχουν εκδηλώσει το ενδιαφέρον τους για τη Eurobank, πολλοί οι αρχικοί υποψήφιοι αγοραστές για την πρώην Εμπορική Leasing, ενώ στα αξιοσημείωτα είναι και το διαφαινόμενο ενδιαφέρον ξένων «παικτών» για την εξαγορά ελληνικών ασφαλιστικών.

Γιατί το μήνυμα είναι ηχηρότερο; Γιατί οι μεσομακροπρόθεσμοι επενδυτές του χρηματοοικονομικού τομέα δεν ποντάρουν πλέον σε ένα μόνο δυναμικό τμήμα της ελληνικής οικονομίας, αλλά στο σύνολό της. Αυτοί για παράδειγμα που προσφέρουν «γερά ποσά» για να μπουν στις αυξήσεις κεφαλαίου των τραπεζών επί της ουσίας αγοράζουν τα δάνεια των προβληματικών ομίλων, τα δάνεια των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, τα δάνεια των νοικοκυριών που πλήττονται από την τεράστια ανεργία, τα δάνεια προς τους ελεύθερους επαγγελματίες που δεν μπορούν να πληρώσουν τις ασφαλιστικές τους εισφορές, τα δάνεια προς τα πολιτικά κόμματα...

Με άλλα λόγια, οι νέοι μέτοχοι των ελληνικών τραπεζών ποντάρουν σε μια -κατά μέσο όρο- σχετικά ικανοποιητική αποπληρωμή των συγκεκριμένων δανείων, άρα σε μια πορεία ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας τα αμέσως επόμενα χρόνια.

Τα θετικά μηνύματα

Όμως, πέρα από τις αγορές, το ισχυρό ενδεχόμενο ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας από τη φετινή χρονιά έχουν αρχίσει να το βλέπουν πολύ πιο ζεστά τόσο οι αναλυτές όσο και οι παράγοντες της αγοράς.

Γνωστοί οίκοι του εξωτερικού που ανέμεναν για φέτος αρνητικό ΑΕΠ σιγά-σιγά ανασκευάζουν τις θέσεις τους, ενώ υπάρχουν και κάποιες φωνές (π.χ. Alpha Bank) που μιλούν για ρυθμό άνοδο του ΑΕΠ μεγαλύτερο από το 1%. Για ανάκαμψη της οικονομίας μιλά και το μοντέλο της Eurobank από το δεύτερο εξάμηνο της φετινής χρονιάς και μετά.

Βέβαια, πιο καθαρή εικόνα για το πού θα πάνε τα πράγματα θα έχουμε περίπου γύρω στα τέλη Απριλίου, όταν:

1. Θα οριστικοποιηθεί το ύψος του πρωτογενούς πλεονάσματος του 2013 και θα γνωρίζουμε την αντίστοιχη επίδοση του πρώτου φετινού τριμήνου.

2. Θα έχουμε πιθανότατα ένα περίγραμμα της συμφωνίας για το ελληνικό χρέος, η οποία θα συμφωνηθεί το προσεχές φθινόπωρο.

3. Και φυσικά, θα έχουμε μια εκτίμηση για την πορεία του ΑΕΠ τους πρώτους μήνες του 2014.

Η σταθεροποίηση

Σύμφωνα με τους παράγοντες της αγοράς, η οικονομία δείχνει σαφείς τάσεις σταθεροποίησης, με το πρώτο φετινό τρίμηνο να μη διαφοροποιείται σημαντικά από το τελευταίο του 2013. Έτσι, ακόμη και αν το ΑΕΠ καταγράψει για το α΄ φετινό τρίμηνο αξιοσημείωτη πτώση σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο, αυτή θα εξομαλυνθεί το 2014 για «τεχνικούς λόγους», καθώς όσο θα περνάει ο χρόνος, η βάση της περσινής σύγκρισης θα αποκλιμακώνεται.

Επιπρόσθετα, ο ανοδικός τουρισμός, η επανεκκίνηση των μεγάλων οδικών αξόνων, η μείωση των εργοδοτικών εισφορών και η αύξηση των μισθών στον ιδιωτικό τομέα κατά 1% (λόγω του περιορισμού των ασφαλιστικών εισφορών) θα επηρεάσουν την πραγματική οικονομία της Ελλάδας το δεύτερο μισό της φετινής χρονιάς.

Επίσης, χείρα βοηθείας στο ελληνικό ΑΕΠ θα μπορούσε να έρθει και από το μέτωπο της ναυτιλίας, που ελπίζεται πως θα αρχίσει φέτος να ανακάμπτει από τα πολύ χαμηλά τρέχοντα επίπεδα στα οποία έχει βυθιστεί σε διεθνές επίπεδο.

Τέλος, κάποιες ανάσες στη βιομηχανία μπορούν να δοθούν μέσα από την υποχώρηση του ενεργειακού κόστους σε σύγκριση με τα δυσβάστακτα περσινά επίπεδα.

Σ' όλα αυτά θα μπορούσε να προστεθεί μια αναμενόμενη περιορισμένη υποχώρηση στα επιτόκια χορηγήσεων των τραπεζών (μείωση κόστους χρήματος για τις επιχειρήσεις) και ο διεθνής παράγοντας που θέλει ο κίνδυνος του ευρωπαϊκού Νότου να περιορίζεται (κάτι που φαίνεται και από την αποκλιμάκωση των αποδόσεων στα κρατικά ομόλογα των μεσογειακών χωρών).

Αλλαγή βήμα-βήμα

Πάντως, αυτό που τονίζεται από όλες τις πλευρές, είναι πως η όποια ανάκαμψη σημειωθεί δεν θα είναι σε θέση να μεταβάλει ριζικά την εικόνα που θα δείχνει η πραγματική οικονομία. Θα μιλάμε μάλλον για κάποια εξισορρόπηση και σταθεροποίηση, με την ανεργία να διατηρείται σε πολύ υψηλά επίπεδα και το διαθέσιμο (μετά από φόρους) εισόδημα των νοικοκυριών να συνεχίζει να μειώνεται τουλάχιστον μέχρι τον προσεχή Ιούνιο.

Οι δυσκολίες χρηματοδότησης θα εξακολουθήσουν να υπάρχουν, πολλοί κλάδοι θα συνεχίσουν να υποχωρούν και πολλές ακόμη επιχειρήσεις θα αναγκαστούν να βάλουν λουκέτο. Απλώς, ελπίζεται πως οι προσλήψεις των εργαζομένων θα είναι περισσότερες από τις απολύσεις και πως η υποχώρηση στο εμπόριο και στην κατανάλωση θα υπεραντισταθμιστούν από την άνοδο του τουρισμού, των έργων και των επενδύσεων.

Όλες αυτές οι αισιόδοξες προβλέψεις, βέβαια, στηρίζονται σε ένα κλίμα που παραμένει εύθραυστο και εύκολα ανατρέψιμο, τόσο στο εσωτερικό όσο ακόμη και στο εξωτερικό της χώρας.

Όσο για τον πολιτικό κίνδυνο, μπορεί σήμερα να είναι ελαφρά μειωμένος σε σχέση με την αρχή της φετινής χρονιάς, ωστόσο εξακολουθεί να είναι υπαρκτός. Σύμφωνα με τους παράγοντες της αγοράς, το πιθανότερο σενάριο είναι πως δεν θα δούμε βουλευτικές εκλογές μέσα στο 2014, ενώ κάποιοι λίγοι έχουν αρχίσει να προβλέπουν πως -υπό προϋποθέσεις (π.χ. μικρή διαφορά μεταξύ των δύο μεγάλων πολιτικών κομμάτων στις επικείμενες εκλογές, δημιουργία ενός πόλου με αξιοσημείωτα ποσοστά στον λεγόμενο χώρο της κεντροαριστεράς)- θα μπορούσε να εκλεγεί Πρόεδρος της Δημοκρατίας και από την παρούσα Βουλή, χωρίς να υποχρεωθεί η κυβέρνηση να προσφύγει πρόωρα στις κάλπες.

Η εικόνα στο χρηματιστήριο

Το 2014 έχει ξεκινήσει δυναμικά, με τον Γενικό Δείκτη να σημειώνει κέρδη 17%, ενώ για πολλές σημαντικές μετοχές της αγοράς οι αποδόσεις ξεπερνούν το 25%. Συνολικά, ο Γενικός Δείκτης βρίσκεται στις πρώτες θέσεις των αποδόσεων μεταξύ των χρηματιστηρίων διεθνώς, όμως περίπου ίδια είναι και η εικόνα για το strip των ελληνικών ομολόγων. Παρότι οι ανησυχίες των επενδυτών για τις εξελίξεις στην Ουκρανία ώθησαν βίαια πτωτικά τους βασικούς ευρωπαϊκούς δείκτες, οι ελληνικές μετοχές μένουν σε επαφή με τα υψηλά των 1.370 μονάδων.

Η ανοδική συνέχεια των τιμών των ελληνικών μετοχών σε κάποιες επιμέρους περιπτώσεις μπορεί να υποστηριχθεί από τις αποτιμήσεις των ελληνικών εταιρειών, όπου οι δείκτες είναι ακόμη χαμηλοί σε σχέση με τις αντίστοιχες μετοχές των αναδυόμενων αγορών αν ληφθούν υπόψη τα κέρδη του 2015. Από την άλλη, όμως, πολλοί μετοχικοί τίτλοι έχουν χάσει την ελκυστικότητά τους ή έχουν πλέον ενσωματώσει ένα σημαντικό κομμάτι των θετικών εκτιμήσεων.

Οι ξένοι επενδυτές εξακολουθούν να αυξάνουν τις θέσεις τους σε ελληνικές μετοχές, έχοντας ωστόσο αλλάξει και τον τρόπο προσέγγισής τους στα ελληνικά assets.

Αρκετοί "long only" ξένοι θεσμικοί επενδυτές βλέπουν ότι τα χειρότερα είναι πίσω μας και αυξάνουν τις θέσεις τους συστηματικά. Παρά την άνοδο, όμως, τα ποσοστά τους στην αγορά παραμένουν χαμηλά.

Οι τοποθετήσεις των ξένων ήταν έντονες από τον περασμένο Μάιο και πολλοί από τότε μέχρι σήμερα έσπευσαν να τις αποδώσουν αποκλειστικά στην υποβάθμιση από τον οίκο MSCI και την ένταξη της χώρας στις αναδυόμενες αγορές, όμως η ροή κεφαλαίων που συνεχίζεται, αποδεικνύοντας ότι οι εισροές πιθανόν να προσβλέπουν και σε άλλες εξελίξεις ή να πηγάζουν από διαφορετικούς λόγους.

Η ουσία είναι πως τα ξένα funds δεν αξιολογούν τις ελληνικές μετοχές με βάση τους δείκτες του 2013 και του 2014, όπως κάνουν στις εταιρείες της Βόρειας Ευρώπης, αλλά με βάση μέσους δείκτες μεγαλύτερης χρονικής διάρκειας, απλώς επειδή έχουν αρχίσει να προεξοφλούν την εκκίνηση ενός μεσομακροπρόθεσμου ανοδικού κύκλου για την ελληνική οικονομία.

Η ανοδική πορεία των ελληνικών μετοχών συνδυάζεται ωστόσο με τη σημαντική υποχώρηση στα spreads των κρατικών ομολόγων, αλλά και στις αποδόσεις των εταιρικών ομολόγων των ελληνικών εταιρειών. Η ψήφος εμπιστοσύνης των ξένων αγορών στην Τράπεζα Πειραιώς, καθώς άντλησε 500 εκατ. ευρώ με μεγάλη υπερκάλυψη, προαλείφει το έδαφος για το ελληνικό Δημόσιο για την πρώτη έξοδό του στις αγορές με έκδοση πενταετούς ομολόγου της τάξεως των 2-3 δισ. ευρώ. Η επιτυχής αναθεώρηση από την τρόικα, η επιτυχία της Πειραιώς και η πιστοποίηση του πρωτογενούς πλεονάσματος στις 23 Απριλίου είναι τα κλειδιά και αποκαλύπτουν γιατί η αγορά κινείται σε ρυθμούς ανάκαμψης.