Ευρωπαϊκά πρότυπα βιωσιμότητας για ΜμΕ στην Ελλάδα

Ανάγκη για απλοποιημένα πρότυπα εταιρικής βιωσιμότητας αλλά και για εκπαίδευση και ενημέρωση των επιχειρήσεων που αποτελούν μέρος της εφοδιαστικής αλυσίδας των μεγάλων επιχειρήσεων, ανέδειξε η ειδική εκδήλωση και διαβούλευση, που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα από την EFRAG (Ευρωπαϊκή Συμβουλευτική Ομάδα για Θέματα Χρηματοοικονομικής Αναφοράς - European Financial Reporting Advisory Group - EFRAG) σε συνεργασία με το CSR HELLAS.

Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στις 19 Απριλίου 2024, στο Μέγαρο Καρατζά, με την υποστήριξη των CSR Cyprus, της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος, του Εμπορικού Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών, του ΣΕΒ και των εταιριών-μελών του CSR HELLAS ΤΙΤΑΝ και Capa Epsilon και ανέδειξε τη σημασία της εναρμόνισης μεγάλων επιχειρήσεων και ΜμΕ στα θέματα βιωσιμότητας με έμφαση στη δημιουργία Βιώσιμης Εφοδιαστικής Αλυσίδας και τη μείωση του ρίσκου.

Θέμα της εκδήλωσης ήταν η ενημέρωση και ο σχολιασμός των προτάσεων της EFRAG για την υποβολή των αναφορών (εκθέσεων) εταιρικής βιωσιμότητας από τις ΜμΕ, όπως προβλέπεται από τη νέα Οδηγία της ΕΕ για τη δημοσιοποίηση πληροφοριών βιωσιμότητας από τις επιχειρήσεις, (Corporate Sustainability Reporting Directive -CSRD) σχετικά με την διαφάνεια των πληροφοριών αυτών και τη χρήση τους από το χρηματοπιστωτικό τομέα και όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη.

Τα νέα ευρωπαϊκά πρότυπα αναφοράς της εταιρικής βιωσιμότητας απευθύνονται στις ανάγκες των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, τόσο εκείνων που είναι εισηγμένες στην κεφαλαιαγορά (LSME Listed Small Medium Enterprises) όσο και των μη εισηγμένων (VSME, non-listed SMEs), που καλούνται να παρέχουν εθελοντικά πληροφορίες σχετικές με την βιώσιμη ανάπτυξη των εταιριών είτε από τους πελάτες που είναι μεγάλες εταιρίες είτε και από τις τράπεζες.

Τα δύο πρότυπα παρουσιάστηκαν τους τελευταίους μήνες ως σχέδια προς διαβούλευση με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη και ειδικά τις επιχειρήσεις, όλων των κλάδων δραστηριότητας, τους εποπτικούς και θεσμικούς φορείς και τους επενδυτές που επίσης ενδιαφέρονται να συμπεριλάβουν στην αξιολόγηση των επενδύσεών τους κριτήρια εταιρικής βιωσιμότητας. Στην εκδήλωση βασικοί ομιλητές από πλευράς EFRAG ήταν οι Saskia Slomp, EFRAG CEO, Elisa Bevilacqua, EFRAG SR Senior Technical Manager και Paolo Mazzeo, EFRAG SR Senior Technical Manager.

Η ολοκλήρωση της περιόδου διαβούλευσης στις 21 Μαΐου σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης από την EFRAG εκτιμάται ότι θα συμβάλλει στην εκπόνηση των τελικών Σχεδίων των δύο αυτών Ευρωπαϊκών προτύπων προκειμένου να υιοθετηθούν με την έκδοση αντίστοιχης Κανονιστικής Πράξης Εφαρμογής τον Ιούλιο του 2025 τόσο για τις εισηγμένες (LSME) όσο και για τις μη εισηγμένες ΜμΕ (VSME).

H έναρξη της περιόδου συμμόρφωσης για τις εισηγμένες ΜμΕ αναμένεται να ξεκινήσει το 2026 ενώ προβλέπεται και μία περίοδος δύο ετών για την πλήρη προσαρμογή σε αυτό.

Στην εκδήλωση της ελληνικής διαβούλευσης συμμετείχαν εκπρόσωποι θεσμικών φορέων και επιχειρήσεων οι οποίοι κατέθεσαν τις απόψεις τους στα θέματα της επίδρασης του ευρωπαϊκού προτύπου για τον βιώσιμο μετασχηματισμό του εποπτικού πλαισίου, της ενιαίας αγοράς και της προληπτικής συμμόρφωσης καθώς και της εθελοντικής υιοθέτησης του προτύπου για τις ΜμΕ.

Εισαγωγικές ομιλίες και χαιρετισμό στην εκδήλωση απεύθυναν οι: Ερνέστος Παναγιώτου, Γενικός Διευθυντής Μετασχηματισμού, Στρατηγικής και Διεθνών Δραστηριοτήτων, Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος, Αλεξάνδρα Πάλλη, Πρόεδρος, CSR HELLAS, Παύλος Ραβάνης, Β’ Αντιπρόεδρος, Κεντρική Ένωση Επιμελητηρίων, Βασιλική Λαζαράκου, Πρόεδρος, Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και Μαρία Μηνά, Communication & Development Executive, CSR Cyprus.

Ακολούθησε συζήτηση στρογγυλής τραπέζης με τίτλο “Η επίδραση του Ευρωπαϊκού Προτύπου Αναφοράς Βιωσιμότητας για το βιώσιμο μετασχηματισμό του εποπτικού πλαισίου” με συντονιστή τον κ. Φώτη Κουρμούση, Εκτελεστικό Μέλος του Δ.Σ. του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας και συμμετέχοντες τους Γεράσιμο Γεωργόπουλο, Προϊστάμενο Τμ. Θεσμικών Ρυθμίσεων, Υπουργείο Ανάπτυξης, Χαρίκλεια Απαλαγάκη, Acting Γενική Διευθύντρια, Ελληνική Ένωση Τραπεζών, Κωνσταντίνα Γεωργακοπούλου, Γενική Διευθύντρια Συμβουλίου Βιώσιμης Ανάπτυξης, ΣΕΒ, Λίλιαν Γεωργοπούλου, Deputy Chief Listings Officer, Athex Group, Καλλιόπη Μπενετάτου, Γενική Διευθύντρια, Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Στη συνέχεια, η Ιωάννα Σαπουντζή, Διευθύντρια Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης και Αναφορών ESG, Εθνική Τράπεζα συντόνισε συζήτηση με θέμα τον ρόλο του ευρωπαϊκού προτύπου αναφοράς βιωσιμότητας στον βιώσιμο μετασχηματισμό της ενιαίας αγοράς και την προληπτική συμμόρφωση στην οποία έλαβαν μέρος οι Δημήτρης Γάτος, Γενικός Διευθυντής, Συνεταιριστική Τράπεζα Θεσσαλίας, Κωνσταντίνος Φωτεινόπουλος, Portfolio Manager, 3K Investment Partners, Νίκος Πολίτης, Senior Construction Manager, Coffee Island, Ελένη Βαρσάνη, Προϊσταμένη Λογιστηρίου, Παπουτσάνης ΑΒΕΕ και Όλγα Αποστόλου, Ανώτερο Στέλεχος της Διεύθυνσης Κανονιστικής Συμμόρφωσης, Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα.

Τέλος, τη σημασία της εθελοντικής υιοθέτησης των ευρωπαϊκών προτύπων αναφοράς βιωσιμότητας για τις ΜμΕ και τον βιώσιμο μετασχηματισμό της ενιαίας αγοράς, συζήτησαν, με συντονισμό από την Μαρία Αλεξίου, EFRAG Sec. VSME Team, οι Σταυρούλα Αγγελοπούλου, Αντιπρόεδρος CSR HELLAS και Sustainability & Corporate Responsibility Director, OTE Group, Αχιλλέας Ιωακειμίδης, Μέλος ΔΣ CSR HELLAS και Διευθυντής Βιώσιμης Ανάπτυξης, ΔΕΗ, Μάρκος Κομονδούρος, Founder & Partner, Investing for Purpose, Αναστάσης Σταμάτης, Co-Founder & CEO, Dataphoria και Στέφανος Κομνηνός, Σύμβουλος Διοίκησης στο Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Αθηνών.

Τα συμπεράσματα της εκδήλωσης και διαβούλευσης παρουσίασαν ο Αλέξανδρος Κατσιάμπουλας, Αντιπρόεδρος, CSR HELLAS και Group ESG Performance Director, TITAN και η Αλεξάνδρα Λεφοπούλου, Sustainability Editor & Media & Communications Partner, CSR HELLAS.

Τα κύρια συμπεράσματα

Τα κύρια συμπεράσματα της ειδικής εκδήλωσης διαβούλευσης ήταν τα εξής:

• Σήμερα, διαμορφώνεται η ανάγκη για απλοποιημένα, ενοποιημένα πρότυπα εταιρικής βιωσιμότητας που καλύπτουν τις ελάχιστες απαιτήσεις της αγοράς καθώς παρατηρείται στροφή προς τη διαφάνεια και τις δημοσιοποιήσεις, η οποία προέρχεται κυρίως από την ίδια την αγορά και έχει ως σκοπό τη μείωση του ρίσκου τόσο σε σχέση με τις επενδύσεις όσο και με την εφοδιαστική αλυσίδα των επιχειρήσεων. Η στροφή αυτή προέρχεται και από τις καταναλωτικές συμπεριφορές και τις προτιμήσεις των πελατών σε εταιρείες υπεύθυνες, βιώσιμες που επικοινωνούν με διαφάνεια προς όλους τους συμμέτοχούς τους.
• Οι μεγάλες εταιρείες, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα αλλά και οι αρμόδιες ρυθμιστικές αρχές οφείλουν να ενημερώσουν και τις μικρότερες εταιρείες που ανήκουν στην εφοδιαστική τους αλυσίδα για τις επερχόμενες αλλαγές και να αναπτύξουν τη γνώση τους για τα θέματα εταιρικής βιωσιμότητας και.
• Τα πρότυπα εταιρικής βιωσιμότητας είτε αφορούν τις μεγάλες επιχειρήσεις είτε τις ΜμΕ είναι απαραίτητο να είναι κατανοητά στην τοπική γλώσσα των επιχειρήσεων, να οδηγούν σε ομογενοποίηση και να βοηθούν στη συγκρισιμότητα.
• Οι μεγάλες εταιρείες αλλά και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα θα πρέπει να ικανοποιούνται από ένα σύνολο ελάχιστων δημοσιοποιήσεων χωρίς να προσθέτουν δυσανάλογες απαιτήσεις για τους προμηθευτές («value chain cap»).
• Σε ό,τι αφορά την εφαρμογή της αρχής της αναλογικότητας (proportionality, art. 29c), οι δημοσιοποιήσεις πρέπει να είναι σχετικές με τη δραστηριότητα και ανάλογες με την έκταση της δραστηριότητας και το βαθμό πολυπλοκότητας αλλά και τις δυνατότητες των ΜμΕ να ανταποκριθούν σε αυτές. Ο προτεινόμενος αριθμός των πεδίων αναφοράς (data points) για τις ΜμΕ παραμένει υψηλός ~400 και θα μπορούσε να απλοποιηθεί περαιτέρω σε περιοχές όπως οι εκπομπές scope 3, η βιοποικιλότητα (biodiversity) και το ανθρώπινο δυναμικό (workforce). Αναμένουμε τα αποτελέσματα τις οικονομικών επιπτώσεων από την εφαρμογή των προτύπων στις ΜμΕ.
• Σε σχέση με το ανθρώπινο δυναμικό, έγινε αναφορά στην έλλειψη ανθρώπων με τις ανάλογες δεξιότητες στις εταιρείες. Παράλληλα, έγινε αναφορά στην πολύ καλή προετοιμασία που οφείλουν να αναπτύξουν οι εισηγμένες ΜμΕ ώστε οι εκθέσεις διοίκησης (management reports) να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των προτύπων,.
• Σε ό,τι αφορά στην αξιολόγηση των ουσιωδών θεμάτων (materiality assessment), οι ΜμΕ την αξιολογούν ως ιδιαίτερα κρίσιμη αλλά ταυτόχρονα και ως καινούριο τρόπο προτεραιοποίησης στον σχεδιασμό τους.
• Όπως τονίστηκε από τους συμμετέχοντες, το διάστημα 2026-2028 αποτελεί την περίοδο που πρέπει να εκμεταλλευτούν όλες οι ΜμΕ και να δουν τα πρότυπα ως μια ευκαιρία για δέουσα επιμέλεια του επιπέδου ωριμότητας αλλά και για να ανακαλύψουν τα τρωτά τους σημεία μέσω της ανάλυσης κενών (gap analysis) ενώ προβλέπεται να ακολουθήσει εφαρμογή κλαδικών προσεγγίσεων και οδηγιών εύκολων στη χρήση.
• Οι συμμετέχοντες έδωσαν έμφαση στην εξαίρεση των ΜμE από τη σύνταξη μεμονωμένων αναφορών βιωσιμότητας εφόσον περιλαμβάνονται στην ενοποιημένη έκθεση διαχείρισης μιας μητρικής εταιρείας, που έχει εκπονήσει ενοποιημένη έκθεση βιωσιμότητας καθώς σε διαφορετική περίπτωση οδηγούμαστε σε περιττή γραφειοκρατία χωρίς προστιθέμενη αξία.
• Ιδιαίτερη αναφορά έγινε στη σημασία της ύπαρξης ενός σημείου συλλογής των πληροφοριών για την αποφυγή των πολλαπλών ερωτημάτων κατά την εφαρμογή των προτύπων.
• Η ύπαρξη ενός απλού ενιαίου προτύπου για την παροχή πληροφοριών προς τις τράπεζες και τις μεγαλύτερές συνεργαζόμενες επιχειρήσεις σε ένα πλαίσιο αναλογικότητας αναμένεται να συνεισφέρει στον εξoρθoλογισμό των απαιτήσεων της αγοράς για τη δημοσιοποίηση πληροφοριών ESG όπως αυτές ζητούνται ήδη και οι οποίες έχουν ήδη οδηγήσει σε αυξημένο διαχειριστικό κόστος.
• Από την πλευρά του ελληνικού κράτους, στο διάστημα αυτό, η ειδική δοκιμαστική πλατφόρμα που διαμορφώνεται αναμένεται να βοηθήσει τις ΜμΕ να αντιμετωπίσουν τυχόν αστοχίες τους και να προετοιμαστούν στο νέο τρόπο προσέγγισης των θεμάτων εταιρικής βιωσιμότητας. Με λίγα λόγια, προκρίνεται μια περίοδος σταδιακής προσαρμογής των ΜμΕ.