H διατήρηση των ανησυχιών για την ευρωζώνη και οι αρνητικές οικονομικές εκπλήξεις προκαλούν εκ νέου αυξημένη αποστροφή κινδύνου, οδηγώντας τη μεταβλητότητα σε άνοδο και τις επενδύσεις σε νέες πιέσεις.

Οι αγορές την παρούσα χρονική στιγμή δεν βρίσκονται σε κάποια ξεκάθαρη τάση, καθώς οι κίνδυνοι για την ανάπτυξη παραμένουν σε ισχύ, λόγω τόσο της αμφίβολης πορείας της οικονομίας στις ΗΠΑ όσο και της συνέχισης της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους.

Οι επενδυτές θα αντιμετωπίσουν σειρά από σοβαρά θέματα το δεύτερο εξάμηνο του 2012, που είναι πιθανό να επηρεάσουν το επίπεδο εμπιστοσύνης τους, λόγω της επίδρασης που έχουν αυτά τα ζητήματα στην πορεία των αγορών.

Η πρώτη εκτίμηση είναι ότι ο αντίκτυπος αυτών των θεμάτων είναι, δυνητικά, η μεγαλύτερη αστάθεια στις αγορές μετοχών και εμπορευμάτων. Παράλληλα, μετά τις καλοκαιρινές «εκπλήξεις» του 2007 με τα χρεόγραφα στεγαστικής πίστης, του 2008 με τα προβλήματα της Fannie Mae που οδήγησαν στην καταστροφή της Lehman Brothers, αλλά και την πτώση του 2009 και του 2010 εξαιτίας της ευρωπαϊκής κρίσης και του ορίου του χρέους των ΗΠΑ, οι αναλυτές έχουν γίνει πιο συντηρητικοί και συνιστούν «προσοχή».

Τα «μέτωπα και οι κρίσιμες ημερομηνίες

Το κυρίαρχο θέμα στο προσκήνιο είναι η ευρωπαϊκή κρίση χρέους. Ίσως πλέον οι αγορές να συνειδητοποιούν και να αποτιμούν το γεγονός ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν είναι σε θέση να επιλύσουν πειστικά και γρήγορα τα περίπλοκα προβλήματα που εμφανίζει η ευρωζώνη, οπότε η αποστροφή σε ευρωπαϊκές μετοχές να αρχίσει να γίνεται πιο μόνιμη κατάσταση.
 
Η Ευρωπαϊκή Ένωση με τις αποφάσεις της το μόνο που καταφέρνει σε κάθε σύνοδο κορυφής είναι να αγοράζει λίγο χρόνο ακόμη για την ευρωζώνη και το κοινό νόμισμα ώστε να ξεκαθαρίσει τα προβλήματά της, ενώ παραμένει ασαφές αν τελικά θα τα καταφέρει.

Το κόστος χρηματοδότησης της Ιταλίας και της Ισπανίας παραμένει ιδιαίτερα υψηλό και αυξάνονται διαρκώς οι ενδείξεις για ακόμα μεγαλύτερη αδυναμία και από άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οπότε οι επενδυτές θα μπορούσαν εύκολα να «φοβηθούν» μια γενικευμένη μετάδοση της κρίσης και να προβούν σε μαζικό sell off σε ευρωπαϊκές μετοχές και ομόλογα.

Το πανευρωπαϊκό κύμα μέτρων λιτότητας, υποστηρίζουν οι αναλυτές, έχει από μόνο του ευρύτερες επενδυτικές επιπτώσεις που αρχίζουν να τιμολογούν πλέον οι αγορές.
Η πρώτη σημαντική περίοδος για το δεύτερο εξάμηνο είναι ο Σεπτέμβριος, αφού θα ξεκινήσει η συζήτηση για το όριο του αμερικάνικου χρέους.

Η αντίδραση της αγοράς στη συζήτηση για το ανώτατο όριο του χρέους πέρυσι άρχισε με σημαντική πτώση και με υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας των ΗΠΑ από τον οίκο αξιολόγησης S&P. H ροή των ειδήσεων και η τελική έκβαση σε αυτό το θέμα θα έχει σοβαρό αντίκτυπο στις αγορές και στην εμπιστοσύνη των επενδυτών.

Παράλληλα, τον Σεπτέμβριο θα γίνει η λεπτομερής συζήτηση στο Eurogroup για το ελληνικό πρόγραμμα, γεγονός το οποίο θα επιφέρει και πάλι νευρικότητα τόσο στις αγορές των μετοχών όσο και στο ίδιο το ευρωπαϊκό νόμισμα, αφού μια ακόμα αποτυχία της Ελλάδας να δείξει κάποια πρόοδο θα φέρει και πάλι στο προσκήνιο τις συζητήσεις για την έξοδο της χώρας από την ευρωζώνη.

Ο Νοέμβριος θα είναι ένας ακόμα μήνας-ορόσημο. Στο προσκήνιο θα βρίσκονται εκείνη τη χρονική περίοδο οι αμερικανικές εκλογές, ενώ ιστορικά η χρηματιστηριακή αγορά είναι ισχυρότερη κατά το δεύτερο εξάμηνο του έτους των προεδρικών εκλογών. Ωστόσο, λόγω των πολλών ανοικτών θεμάτων που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν στο υπόλοιπο του έτους, μένει να δούμε αν η αγορά μπορεί να κινηθεί υψηλότερα και να επιβεβαιώσει την ιστορία.

Κρίσιμος για τις αγορές και τη ρευστότητά τους θα είναι και ο τελευταίος μήνας του 2012, αφού θα σηματοδοτήσει και το τέλος του προγράμματος Operation Twist της Fed, στο πλαίσιο του οποίου η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ πουλάει τίτλους βραχυπρόθεσμης διάρκειας και με τα έσοδα που εισπράττει τοποθετείται σε χρεόγραφα μακροπρόθεσμης διάρκειας.
 
Το πρόγραμμα ρευστότητας επηρεάζει πραγματικά την πορεία των επενδύσεων, αφού τέτοιες δράσεις και πρακτικές από τις κεντρικές τράπεζες έχουν την τάση να βοηθούν τις υψηλότερες αποδόσεις στις αγορές τόσο των μετοχών όσο και των ομολόγων.

Είναι ενδιαφέρον τι θα συμβεί, αφού με το αποκορύφωμα αυτού του προγράμματος στο τέλος του έτους, θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι η ψυχολογία των επενδυτών θα επιβαρυνθεί. Το τέλος των προγραμμάτων ποσοτικής χαλάρωσης συνοδεύτηκε από την εξασθένηση της αγοράς μετοχών.

Οι προτάσεις

Με βάση τα παραπάνω και σε αυτό το πλαίσιο, μερίδα αναλυτών εκτιμά πως η νευρικότητα και η μεταβλητότητα των αγορών δεν αφήνουν περιθώρια για αυξημένες θέσεις στις μετοχές και τα ομόλογα, καθώς έχουν μεγάλη έκθεση σε κινδύνους που σχετίζονται με την κρίση του ευρωπαϊκού χρέους, τον χρηματοπιστωτικό κλάδο, τις περιφερειακές χώρες της ευρωζώνης και τα εταιρικά ομόλογα υψηλής διαβάθμισης.

Ωστόσο, μια άλλη μερίδα αναλυτών, μικρότερη ωστόσο για την ώρα, θεωρεί επίσης πως παρά την αποστροφή στην έκθεση επενδυτικού κινδύνου και τα εμφανή προβλήματα, η ανάκαμψη των οικονομιών παραμένει σε ισχύ έστω και υποβοηθούμενη, ενώ και αποτιμήσεις των μετοχικών αγορών δείχνουν σε καλά επίπεδα, ακόμα κι αν τα κέρδη των επιχειρήσεων κινηθούν χαμηλότερα των προσδοκιών για τους ερχόμενους 12 μήνες.

Αυτό που θεωρείται ιδιαίτερα πιθανό και από τις δύο ομάδες αναλυτών είναι οι αποκλίσεις στις αποδόσεις μεταξύ των μετοχικών αγορών μεσοπρόθεσμα και ειδικά μεταξύ αναδυόμενων και ανεπτυγμένων. Σε ένα δεύτερο επίπεδο εκτιμάται σημαντική απόκλιση ανάμεσα στις αποδόσεις των ευρωπαϊκών και των αμερικανικών χρεογράφων.

Οι παράγοντες που θα ενισχύσουν τη διαφοροποίηση στις αποδόσεις θα οφείλονται στην ανάπτυξη που θα σημειώνουν οι ανεπτυγμένες οικονομίες σε σχέση με τις αναδυόμενες, αλλά και στη διαφορετική αντίληψη που επικρατεί αναφορικά με τους κινδύνους των κρατικών χρεών.

Χώρες με χαμηλή αναλογία χρέους ως προς το ΑΕΠ τους, περιορισμένη μόχλευση στο τραπεζικό τους σύστημα, υψηλά ποσοστά αποταμίευσης και πλεόνασμα στο ισοζύγιο τρεχόντων λογαριασμών τους θα είναι οι νικητές στις αποδόσεις μεσοπρόθεσμα, ενώ ειδικά στις ευρωπαϊκές αγορές η απόκλιση αυτή μπορεί να ενταθεί ακόμα περισσότερο.

Παράλληλα, οι περισσότεροι αναλυτές φαίνεται να ευνοούν τις επενδύσεις στις αναδυόμενες αγορές σε σχέση με τις ανεπτυγμένες. Στα επιχειρήματά τους καταγράφονται οι υψηλότεροι ρυθμοί οικονομικής ανάπτυξης, η αυξανόμενη παραγωγικότητα που σημειώνουν, αλλά και οι θετικές εξελίξεις σε δημογραφικό επίπεδο, αφού διαθέτουν νεανικό πληθυσμό.

Παράλληλα, οι περισσότερες από αυτές τις χώρες έχουν χαμηλά επίπεδα χρέους, εμπορικά και λογιστικά πλεονάσματα, ενώ διαθέτουν και το όπλο των ευέλικτων συναλλαγματικών ισοτιμιών. Αυτά καθιστούν το χρέος αυτών των χωρών ελκυστικό, ενώ οι αναλυτές προτιμούν ομόλογα στα εθνικά νομίσματα (local currency) αφού τα νομίσματα των αναδυόμενων αγορών είναι υποτιμημένα με βάση τη σχέση της αγοραστικής δύναμης που ενσωματώνουν.

Αυτά τα επιχειρήματα τεκμηριώνουν τις προσδοκίες σύμφωνα με τις οποίες τα νομίσματα των αναδυόμενων χωρών θα συνεχίσουν να ανατιμώνται κατά την ερχόμενη 10ετία, ενώ οι αναδυόμενες αγορές αναμένεται να «τραβήξουν» την παγκόσμια οικονομία τα επόμενα έτη.