Καθόλου εύκολος δεν θα είναι ο δρόμος για τις αποκρατικοποιήσεις των εταιριών του ενεργειακού τομέα, σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις παραγόντων της αγοράς.

Οι διατηρούμενες αγκυλώσεις στις αγορές, η έλλειψη σαφούς προσανατολισμού εκ μέρους της κυβέρνησης για το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα, τα πολύ χαμηλά επίπεδα στα οποία κινείται το χρηματιστήριο, σε συνδυασμό με εκκρεμότητες που επηρεάζουν τη λειτουργία της ΛΑΡΚΟ, αποτελούν εμπόδια που θα πρέπει να ξεπεραστούν, όχι απλώς με τη βούληση του υπουργείου Οικονομικών, αλλά με τη συνεργασία υπουργών που σήμερα δεν εμφανίζονται ιδιαίτερα πρόθυμοι για κάτι τέτοιο.

Μαζί με όλα αυτά, θα πρέπει να συνυπολογιστούν οι αντιδράσεις ισχυρών συνδικάτων όπως της ΔΕΗ, που σε ελάχιστο χρόνο από την ανακοίνωση του προγράμματος αποκρατικοποιήσεων φρόντισαν να κοινοποιήσουν τη θέση τους, ότι δηλαδή η μείωση του ποσοστού του Δημοσίου κάτω από το 51% θα αποτελέσει αντικείμενο «σκληρής σύγκρουσης», σύμφωνα με τον πρόεδρο της ΓΕΝΟΠ κ. Νίκο Φωτόπουλο.

Ειδικότερα σε ό,τι αφορά τη ΔΕΗ, το κατά πολλούς «Άγιο Δισκοπότηρο» των δημοσίων επιχειρήσεων, ο προγραμματισμός της κυβέρνησης μεταφέρει στο 2012 την πώληση ποσοστού 17%, προφανώς μέσω του χρηματιστηρίου, και με διατήρηση του μάνατζμεντ της εταιρίας από το Δημόσιο. Για να γίνει μία τέτοια κίνηση που να καταλήξει σε ρεαλιστικό αποτέλεσμα, θα πρέπει να έχουν εξασφαλιστεί για το 2012 προϋποθέσεις όπως:

· Ανάκαμψη του ΧΑΑ.
· Μηχανισμός λειτουργίας της αγοράς, που θα επιτρέπει στη ΔΕΗ να διατηρεί την προνομιακή της θέση.
· Ρεαλιστικά σενάρια για το κόστος αγοράς δικαιωμάτων ρύπων από το 2013 και μετά.
· Υλοποίηση του συστήματος ανταλλαγών (swaps) ηλεκτρικής ενέργειας με άλλους παραγωγούς, ή, αν δεν γίνει δυνατό κάτι τέτοιο, μέχρι και πώληση μονάδων της ΔΕΗ, ώστε να τηρηθεί ο όρος της Ε.Ε. και του μνημονίου για περιορισμό του μεριδίου της ΔΕΗ στην εσωτερική αγορά.

Όπως επισημαίνουν στο euro2day γνώστες της αγοράς, μόνο τότε θα μπορεί να αποτιμηθεί η πραγματική αξία της μετοχής της ΔΕΗ. Εάν «έβγαινε» σήμερα για πώληση το 17% των μετοχών της ΔΕΗ, με βάση το ταμπλό του Χ.Α., το τίμημα θα ήταν στα επίπεδα των 460 εκατομμυρίων, ενώ δύσκολα θα εξασφάλιζε premium πάνω από 15%. Δηλαδή συνολικά το όφελος για το Δημόσιο θα ήταν της τάξης των 530 εκατομμυρίων ευρώ, ποσό ιδιαίτερα χαμηλό, που δεν αλλάζει την εικόνα του δημόσιου χρέους.

ΔΕΠΑ

Τα πράγματα είναι ακόμη πιο περίπλοκα στην περίπτωση της ΔΕΠΑ. Η κυβέρνηση βιάζεται να πουλήσει το 31% των μετοχών της επιχείρησης από το 65% που διαθέτει συνολικά, χωρίς να διευκρινίζει αν η πώληση θα αφορά στη μητρική εταιρία, αν θα γίνει μέσω εισαγωγής στο χρηματιστήριο της μητρικής, ή αν θα υπάρξει πλήρης ιδιοκτησιακός διαχωρισμός της μητρικής από τις θυγατρικές (100% ΔΕΣΦΑ, 51% ΕΠΑ Αττικής, ΕΠΑ Θεσσαλονίκης, ΕΠΑ Θεσσαλίας), ώστε να μεταβιβαστούν ξεχωριστά τα ποσοστά της μητρικής, που είναι μία καθαρά εμπορική εταιρία, από τα ποσοστά του ΔΕΣΦΑ, που αποτελεί φυσικό μονοπώλιο.

Στην περίπτωση της ΔΕΠΑ, για την οποία επιχειρείται τρίτη ιδιωτικοποίηση μέσα σε 10 χρόνια, τα θέματα που πρέπει να επιλυθούν και μάλιστα σύντομα είναι τα εξής: 

* Δικαίωμα προαίρεσης που έχει η ΔΕΗ για το 30% των μετοχών της ΔΕΠΑ. Η ΔΕΠΑ έχει αποφασίσει να διεκδικήσει το ποσοστό αυτό από το Δημόσιο (προβλεπόταν βάσει ειδικής ρύθμισης που χαρακτήριζε τη ΔΕΗ προνομιακό πελάτη της ΔΕΠΑ) και μάλιστα το εγγράφει στο ενεργητικό της. Ωστόσο, εδώ και μία 6ετία, έχει διαμορφωθεί δεδικασμένο στην Ε.Ε., που απαγορεύει σε ηλεκτρικές εταιρίες με υπερδεσπόζουσα θέση σε τοπικές αγορές να αποκτούν κρίσιμα ποσοστά σε εταιρίες φυσικού αερίου.
 
Η ΔΕΗ εν τέλει διεκδικεί αποζημίωση έναντι του δικαιώματος αυτού από το Δημόσιο. Ωστόσο, πρέπει πρώτα να αποτιμηθεί η αξία του. Το τελευταίο διάστημα επικρατεί η σκέψη να αποτιμηθεί η αξία του δικαιώματος προαίρεσης και στη συνέχεια η ΔΕΗ να αποκτήσει μετοχές της ΔΕΠΑ, αξίας αντίστοιχης με το δικαίωμά της. 

* Ο ρόλος των ΕΛΠΕ. Τα ΕΛΠΕ ελέγχουν το 35% των μετοχών της ΔΕΠΑ. Σε κάθε ευκαιρία, τα στελέχη τους δηλώνουν αρμοδίως ότι ενδιαφέρονται για την αύξηση του ποσοστού τους στην εταιρία με τη σημερινή της μορφή. Ήδη δηλαδή τα ΕΛΠΕ αποτελούν εν δυνάμει στρατηγικό επενδυτή της ΔΕΠΑ, που θα μπορούσαν με σχετικά μικρότερο τίμημα να αποκτήσουν τον πλήρη έλεγχο της εταιρίας. 

* Διασφάλιση συμβάσεων με μεγάλους καταναλωτές, κυρίως ηλεκτροπαραγωγούς. Μέχρι στιγμής κανείς από τους μεγάλους καταναλωτές, με πρώτη τη ΔΕΗ, δεν δέχεται την υπογραφή συμβάσεων πέραν της 3ετίας - 4ετίας με τη ΔΕΠΑ. Η ΔΕΠΑ επιμένει για υπογραφή συμβάσεων πολύ μεγαλύτερου χρόνου. Η διαφορά με τη ΔΕΗ βρίσκεται σε εκκρεμότητα εδώ και 3 χρόνια.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις παραγόντων της αγοράς, η ΔΕΠΑ ως εμπορική εταιρία, σε συνθήκες απελευθερωμένης αγοράς και διαχωρισμένη από τις θυγατρικές, έχει αξία η οποία αποτελεί συνάρτηση της αξίας των συμβολαίων με παραγωγούς και αγοραστές. Σημαντική αξία θα έδινε στην εταιρία η προώθηση των μεγάλων σχεδίων διασυνοριακών διασυνδέσεων, όπως του ελληνοϊταλικού και του ελληνοβουλγαρικού αγωγού, στους οποίους η ΔΕΠΑ συμμετέχει από κοινού με την ιταλική Edison.

Οι συγκεκριμένοι αγωγοί είναι ανεξάρτητα συστήματα φυσικού αερίου, δηλαδή εκτός δικαιοδοσίας ΔΕΣΦΑ, ο οποίος ελέγχει και διαχειρίζεται το Εθνικό Σύστημα Φ.Α., και όταν λειτουργήσουν θα προφέρουν σημαντικά στην αύξηση της αξίας της εμπορικής ΔΕΠΑ.

Μέχρι τότε, την πραγματική αξία την έχει ο ΔΕΣΦΑ, που αποτελεί φυσικό μονοπώλιο και προσφέρει εγγυημένα έσοδα για κάθε επενδυτή. Έτσι, η ιδιωτικοποίηση της ΔΕΠΑ μπορεί να «σπάσει» και να γίνει ξεχωριστά για τη ΔΕΠΑ και για τον ΔΕΣΦΑ.

ΛΑΡΚΟ

Τέλος, όσον αφορά στη ΛΑΡΚΟ, η σημερινή συγκυρία κρίνεται ικανοποιητική καθώς οι τιμές του νικελίου έχουν ανακάμψει. Ωστόσο, για την προώθηση της ιδιωτικοποίησης, την οποία επιδιώκουν όλοι οι μέτοχοι, δηλαδή το Δημόσιο, η ΔΕΗ και η Εθνική Τράπεζα, θα πρέπει να λυθούν δύο βασικά θέματα: 

* Η εξασφάλιση ανταγωνιστικής τιμής κιλοβατώρας, με δεδομένο ότι η μεταλλουργία είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος καταναλωτής ηλεκτρικού στην Ελλάδα. 
* Η επίλυση του προβλήματος με την απόρριψη της μεταλλουργικής σκουριάς.

Το πρώτο θέμα θα μπορούσε θεωρητικά να επιλυθεί μέσω της απελευθέρωσης της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Ωστόσο, το πρόβλημα με την απόρριψη της σκουριάς είναι τεράστιο, «σέρνεται» για δεκαετίες και επιλύεται προσωρινά με παρατάσεις αδειών για απόρριψη της σκουριάς στον Ευβοϊκό. Μόνιμη λύση είναι η δημιουργία χερσαίου χώρου. Ωστόσο, όλες οι προσπάθειες καταλήγουν σε ατέρμονες συζητήσεις με τοπικούς φορείς και σε προσφυγές στο ΣτΕ, με αποτέλεσμα το πρόβλημα να διαιωνίζεται.

Εάν δεν λυθεί το πρόβλημα αυτό, δεν πρόκειται να βρεθεί επενδυτής που να ρισκάρει τη λειτουργία ενός παρόμοιου εργοστασίου και μάλιστα ιδιωτικοποιημένου, με κάθε είδους εκβιασμούς που θα δέχεται από ποικιλώνυμους περιβαλλοντικούς ομίλους.

Τα δύο παραπάνω θέματα επισημάνθηκαν στην απόπειρα της προηγούμενης κυβέρνησης να ιδιωτικοποιήσει τη ΛΑΡΚΟ, από ενδιαφερόμενες εταιρίες, όπως ο όμιλος Μυτιληναίου.