Καθ' υπόδειξη της Τραπέζης της Ελλάδος και αφού έχουν εξαντληθεί οι δυνατότητες αύξησης μετοχικού κεφαλαίου ή εξαγοράς θα υπάγονται όσες τράπεζες τυχόν αντιμετωπίσουν πρόβλημα στην κεφαλαιακή τους επάρκεια στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας.

Η σύσταση του Ταμείου προβλέπεται σε νομοσχέδιο του υπουργείου Οικονομικών που από τη μία πλευρά θα λειτουργήσει ως σανίδα σωτηρίας τραπεζών στο χείλος του γκρεμού, από την άλλη θα αποτελέσει ιδιαίτερα σφιχτό κοστούμι για όσες τράπεζες τυχόν πέσουν στην ανάγκη του.

Προίκα του Ταμείου αποτελούν κεφάλαια ύψους 10 δισ. ευρώ, δανεικά από τον μηχανισμό ΔΝΤ και Ε.Ε., τα οποία σταδιακά θα διοχετευτούν από το υπουργείο Οικονομικών σε ειδικό λογαριασμό της Τραπέζης της Ελλάδος, ενώ η παροχή των κεφαλαιακών ενισχύσεων θα γίνεται με αύξηση μετοχικού κεφαλαίου και έκδοση προνομιούχων μετοχών από τις τράπεζες.

Θα συνοδεύεται από υποχρεωτικό σχέδιο τριετούς αναδιάρθρωσης της τράπεζας, το οποίο επίσης θα εκπονείται σε συνεργασία με την Τράπεζα της Ελλάδος, του οποίου αν η εφαρμογή αποτύχει θα συνεπάγεται τη μετατροπή των προνομιούχων μετοχών σε κοινές, ή αλλιώς την κρατικοποίηση των τραπεζών.

Στα πρότυπα του πακέτου ενίσχυσης της ρευστότητας των 28 δισ. ευρώ, το οποίο με την επέκταση του σκέλους των εγγυήσεων κατά επιπλέον 15 δισ. ευρώ πήρε χθες παράταση λειτουργίας από την Κομισιόν έως το τέλος του έτους, η υπαγωγή μιας τράπεζας στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας θα σημαίνει το τέλος των μερισμάτων στους μετόχων και των μπόνους στα στελέχη, ενώ μέσω επιτρόπου που θα διορίζεται στο διοικητικό τους συμβούλιο προβλέπεται η δυνατότητα άσκησης βέτο σε κάθε σημαντική απόφαση της γενικής συνέλευσης.

Συγκεκριμένα, με τις διατάξεις του νομοσχεδίου, που αναμένεται να ψηφιστεί πολύ σύντομα από τη Βουλή, ορίζεται μεταξύ άλλων: 

* Το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας είναι Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου, εδρεύει στην Αθήνα, έχει διάρκεια έως τις 30 Ιουνίου 2017, κεφάλαιο 10 δισ. ευρώ το οποίο προέρχεται από χρηματοδότηση της Ε.Ε. και του ΔΝΤ και διοικείται από επταμελές διοικητικό συμβούλιο με απόφαση του υπουργού Οικονομικών, κατόπιν εισήγησης της Τραπέζης της Ελλάδος. 

* Σκοπός του Ταμείου δεν είναι η ενίσχυση της ρευστότητας των τραπεζών αλλά της κεφαλαιακής επάρκειάς τους. 

* Η Τράπεζα της Ελλάδος παρακολουθεί στενά την κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών και αν διαγνώσει ανεπάρκεια, υποδεικνύει υπαγωγή στο Ταμείο, αφού έχουν εξαντληθεί τα περιθώρια κεφαλαιακής ενίσχυσης μέσω αύξησης κεφαλαίου από τους ίδιους τους μετόχους ή άλλον επενδυτή. Επί της ουσίας, η Τράπεζα της Ελλάδος αν διαπιστώσει προβλήματα θα υποδεικνύει αύξηση μετοχικού κεφαλαίου, πώληση της τράπεζας ή εν τέλει συμμετοχή στο Ταμείο.

Συγκεκριμένα, στο άρθρο 6 του νομοσχεδίου ορίζεται ότι «η κεφαλαιακή επάρκεια των πιστωτικών ιδρυμάτων θα παρακολουθείται στενά, έτσι ώστε να διαγνωστούν έγκαιρα πιθανές ανεπάρκειες σε ίδια κεφάλαια.

Αφού, κατ’ αρχάς, εξαντληθεί κάθε περίπτωση κεφαλαιακής ενίσχυσης του πιστωτικού ιδρύματος από τους ίδιους τους μετόχους ή άλλον επενδυτή, όταν δεν καλύπτονται οι ελάχιστες απαιτήσεις κεφαλαιακής επάρκειας που έχουν καθοριστεί από την Τράπεζα της Ελλάδος για κάθε πιστωτικό ίδρυμα, ενεργοποιείται η διαδικασία ενίσχυσης του Ταμείου.

Είναι προφανές ότι η ενεργοποίηση των δράσεων του Ταμείου για την κεφαλαιακή ενίσχυση των τραπεζών που θα βρεθούν σε κατάσταση κεφαλαιακής ανεπάρκειας κατά τον Ν. 3601/2007 πρέπει να υπόκειται σε αυστηρούς και σαφώς διατυπωμένους όρους. Έτσι, η συμμετοχή πιστωτικού ιδρύματος στο Ταμείο γίνεται κατόπιν υπόδειξης της ΤτΕ ή υποβολής αιτήματος από το ίδιο, το οποίο η ΤτΕ θα υποστηρίζει, υπό αυστηρά διατυπωμένα προαπαιτούμενα κριτήρια». 

* Έξι μήνες μετά τη χορήγηση της κεφαλαιακής ενίσχυσης, εκπονείται από κοινού από το Ταμείο και το πιστωτικό ίδρυμα εκτενές σχέδιο αναδιάρθρωσης που υποβάλλεται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μέσω του υπουργείου Οικονομικών. Το σχέδιο αναδιάρθρωσης έχει ανώτερο χρονικό ορίζοντα υλοποίησης τριών ετών. 

* Η κεφαλαιακή ενίσχυση παρέχεται με συμμετοχή του Ταμείου σε αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου του πιστωτικού ιδρύματος, με έκδοση προνομιούχων μετοχών, η εξαγορά των οποίων μπορεί να γίνει από την τράπεζα μετά την πάροδο πενταετίας ή και νωρίτερα. Αν η τράπεζα παραμείνει στο Ταμείο πέραν της πενταετίας θα πληρώνει σωρευτική προσαύξηση 2% επί της απόδοσης των προνομιούχων μετοχών η οποία θα καθοριστεί με απόφαση του Ταμείου.

Άλλωστε, οι προνομιούχες μετοχές μετατρέπονται σε κοινές -επομένως προκύπτει κρατικοποίηση τράπεζας- κατόπιν εισήγησης της Τραπέζης της Ελλάδος, εφόσον δεν επιτυγχάνονται συγκεκριμένοι στόχοι του σχεδίου αναδιάρθρωσης ή δεν πληρούται το γενικό ελάχιστο όριο του δείκτη για τα βασικά ίδια κεφάλαια ή του δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας. 

* Η τιμή διάθεσης των μετοχών προσδιορίζεται από εκτιμήσεις ανεξάρτητων ελεγκτών, ενώ στο άρθρο 8 ορίζεται ότι η εξαγορά των προνομιούχων μετοχών από το πιστωτικό ίδρυμα υπέρ του οποίου εκδόθηκαν γίνεται στην υψηλότερη μεταξύ της τιμής διάθεσης και της τιμής της μετοχής κατά τον χρόνο λήψης της σχετικής απόφασης εξαγοράς από τη συνέλευση των μετόχων, η οποία θα υπολογίζεται επίσης από ελεγκτικές εταιρίες. 

* Στο άρθρο 11 προβλέπεται η δυνατότητα του Ταμείου να ζητά ακόμα και πριν από την προσφυγή σε αυτό στοιχεία από το πιστωτικό ίδρυμα, με τη μεσολάβηση της ΤτΕ. Τα στοιχεία και οι πληροφορίες που λαμβάνει από τα πιστωτικά ιδρύματα καλύπτονται από υπηρεσιακό απόρρητο. Μπορεί επίσης να συμμετέχει με εκπρόσωπό του στους επιτόπιους ελέγχους που ασκούνται από την ΤτΕ.