Aπό τους κλάδους που υφίστανται ισχυρότατες πιέσεις στην εκάστοτε αρνητική συγκυρία είναι αυτός του επίπλου και η παρούσα περίοδος δεν αποτελεί εξαίρεση. Στην αγορά επικρατεί η άποψη ότι τα χειρότερα έρχονται το πρώτο εξάμηνο του 2010, ενώ η συγκράτηση στην κατανάλωση έχει ήδη διαπιστωθεί εντός του 2009.

Ήδη, σύμφωνα με στοιχεία της ΕΣΥΕ, και τον Σεπτέμβριο η αγορά επίπλου συνέχισε να υποχωρεί με ποσοστό της τάξης του 25%.

Κάποιοι παράγοντες επισημαίνουν πως οι τάσεις συγκέντρωσης που προϋπήρχαν τα τελευταία χρόνια τώρα θα φανούν με πιο έντονο τρόπο, αφού και οι μεγάλοι όμιλοι δεν ξεφεύγουν από την ασφυκτική κατάσταση που δημιουργεί η περιορισμένη κατανάλωση. Ήδη, εδώ και λίγους μήνες, ένας από τους ισχυρότερους «παίκτες» στον χώρο του επίπλου αναζητά ενδιαφερόμενο αγοραστή ή στρατηγικό επενδυτή προκειμένου να λάβει την αναγκαία οικονομική ανάσα, χωρίς ωστόσο αποτέλεσμα μέχρι στιγμής.

Επιχειρηματίες της αγοράς υποστηρίζουν ότι η συμπεριφορά των καταναλωτών το τελευταίο διάστημα είναι ιδιαίτερα απρόβλεπτη, καθώς δεν ακολουθεί τα γνωστά μοτίβα και την εποχικότητα που συνήθως τη χαρακτηρίζει. Σύμφωνα με έρευνες, την εποχή του φθινοπώρου και κυρίως από τον Σεπτέμβριο μέχρι τον Νοέμβριο καταγράφεται πάνω από το 60% του συνολικού ετήσιου τζίρου του κλάδου.

Ο φετινός Σεπτέμβριος στην ουσία χάθηκε λόγω των εκλογών, αφού, με βάση στελέχη του χώρου, οι πωλήσεις υποχώρησαν σε ποσοστό 45%, ενώ από την αρχή του 2009 κατά μέσο όρο η πτώση πλησιάζει στο 35%. Το επιδιωκόμενο φως στο τούνελ δεν αναμένεται πριν από την άνοιξη του 2010, οπότε και πιστεύεται ότι θα υπάρξει σχετική σταθεροποίηση στην κατανάλωση.

Σε αυτό το περιβάλλον ύφεσης αλλά και συγκέντρωσης, οι επιχειρήσεις του κλάδου επιδιώκουν είτε να διατηρήσουν μερίδια είτε να καρπωθούν νέα τμήματα της αγοράς.

--- Σταθερά περιθώρια κέρδους

Προσαρμογή τιμών σε χαμηλότερα επίπεδα, χωρίς ωστόσο να μειώσει τα περιθώρια κέρδους της, διαλέγει η ΙΚΕΑ στην Ελλάδα, η οποία πολλάκις έχει κατηγορηθεί ως «ακριβή» έναντι των αντίστοιχων «αδελφών» της, που έχουν έδρα σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Η διοίκηση του ομίλου Fourlis, η οποία έχει την άδεια ανάπτυξης της σουηδικής αλυσίδας επίπλων και οικιακού εξοπλισμού στην Ελλάδα, κατά καιρούς έχει παραδεχτεί πως οι τιμές ορισμένων προϊόντων είναι ακριβότερες στη χώρα μας απ’ ό,τι λ.χ. στη Γερμανία.

Υποστηρίζει, ωστόσο, ότι καθορίζονται από το μέγεθος της αγοράς, την ωρίμανση των επενδύσεων, από τον όγκο των εισαγόμενων ειδών (καθώς όσο πιο πολλά τεμάχια ανά είδος διακινούνται τόσο μειώνονται οι τιμές), από το κόστος των μεταφορικών (πέρυσι η εταιρεία επιβαρύνθηκε με επιπλέον 1,5 εκατ. ευρώ από τις απεργίες στο λιμάνι του ΟΛΠ) αλλά και από τις συνθήκες της τοπικής αγοράς.

Οι Σουηδοί μάλιστα ισχυρίζονται πως το ελληνικό τμήμα της ΙΚΕΑ προσφέρει χαμηλότερες τιμές κατά 20% - 25% έναντι του ανταγωνισμού, σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιεί σε 27 ελληνικές επιχειρήσεις με προϊόντα επίπλων και οικιακού εξοπλισμού. Ο ισχυρισμός αυτός καθιστά το σύνολο της ελληνικής αγοράς «ακριβότερο» από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο, γεγονός που η ΙΚΕΑ εκμεταλλεύεται.

Είναι εξάλλου γνωστό ότι αρκετές πολυεθνικές με παρουσία σε διάφορες αγορές τιμολογούν τα προϊόντα τους λαμβάνοντας υπόψη το οικονομικό περιβάλλον και φυσικά τον ανταγωνισμό. Έτσι, σε μια ακριβή αγορά με υψηλό ποσοστό ιδιωτικής κατανάλωσης όπως η Ελλάδα η ΙΚΕΑ επιλέγει να διατηρήσει τα περιθώρια κέρδους της.

Είναι χαρακτηριστική δε η τοποθέτηση παράγοντα της αγοράς, ο οποίος εκτίμησε ότι, αν η ΙΚΕΑ διάλεγε να μειώσει το περιθώριό της και να ρίξει δραστικά τις τιμές, θα οδηγούσε σε «λουκέτο» μεγάλο κομμάτι του ανταγωνισμού.

Παρ’ όλα αυτά, και δεδομένων των συνθηκών, η εταιρεία μείωσε κατά 4% τις τιμές των προϊόντων του καταλόγου της, ενώ στο γ΄ τρίμηνο του 2009 διαπίστωσε πτώση σε ποσοστό 0,6% στο μέσο καλάθι αγορών, παρά την αύξηση της επισκεψιμότητας κατά 2% στο συνολικό της δίκτυο στην Ελλάδα.

Ο στόχος για τη χώρα μας παραμένει σταθερός στη δημιουργία 10, υπό προϋποθέσεις 12, καταστημάτων ΙΚΕΑ στην ελληνική αγορά μέχρι το 2013. Μετά τα εγκαίνια του νέου ΙΚΕΑ στη Λάρισα, ο όμιλος προγραμματίζει τα εγκαίνια του καταστήματος των Ιωαννίνων στα τέλη του 2010, ενώ για την Αθήνα υπάρχουν σχέδια για ένα τρίτο σημείο πώλησης.

Στη Βουλγαρία, όπου μεσοπρόθεσμος στόχος είναι η λειτουργία τριών καταστημάτων, τα εγκαίνια του πρώτου από αυτά αναμένονται το τρίτο τρίμηνο του 2011.

--- Διαρθρωτικές αλλαγές

Ο όμιλος Sato, παρά τη βελτίωση πωλήσεων που παρουσίασε στο γ΄ τρίμηνο της χρονιάς, δεν κατάφερε να καλύψει τις απώλειες του α΄ εξαμήνου με αποτέλεσμα να παρουσιάσει σημαντική κάμψη πωλήσεων στο εννεάμηνο (60,427 εκατ. ευρώ από 77,119 εκατ. ευρώ πέρυσι) αλλά και ζημίες σε επίπεδο τόσο κερδών EBITDA (-831.000 ευρώ) όσο και καθαρών κερδών, μετά φόρων (-5,593 εκατ. ευρώ).

Τα αποτελέσματα οφείλονται στις συνθήκες που δημιούργησε το αρνητικό κλίμα στην αγορά, στον αυξημένο ανταγωνισμό, στις επιπλέον εκπτώσεις και στην απόφαση για μεγάλη μείωση των περιθωρίων κέρδους τόσο στη μητρική όσο και στο δίκτυο των καταστημάτων ΕΝΤΟS, αλλά και στα μη επαναλαμβανόμενα έξοδα.
 
Ειδικότερα, στην αγορά επίπλων γραφείου έχουν σημειωθεί σύμφωνα με τη διοίκηση της Sato αναβολές παραγγελιών και έργων ανάπτυξης πελατών ιδίως του χρηματοοικονομικού κλάδου στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια. Επιπλέον, χάθηκαν πωλήσεις ενός μηνός του δικτύου ENTOS εξαιτίας των κατασκευαστικών έργων υποδομών για τις νέες κατηγορίες προϊόντων.

Στον αντίποδα αυτών των αρνητικών στοιχείων, ο όμιλος προχωρά σε διαρθρωτικές αλλαγές στον τρόπο λειτουργίας και στα κόστη που απορρέουν από αυτήν, προσβλέποντας σε βελτιώσεις στο δεύτερο μισό της χρήσης και σε ουσιαστικότερη ανάκαμψη το 2010.

Ήδη η εταιρεία κλείνει μη αποδοτικά σημεία του δικτύου της και αποσύρεται από τις μη στρατηγικές δραστηριότητες στον χώρο των επίπλων σπιτιού όπως τα Maison Coloniale και τα Bo Concept. To πρόγραμμα ολοκληρώνεται εντός τους δ΄ τριμήνου του 2009 με στόχο την επικέντρωση στην αγορά επίπλων γραφείου με αιχμή τα brands Sato Office και στην ευρείας κλίμακας λιανική αγορά επίπλων και ειδών σπιτιού με αιχμή το brand ENTOS.

Παράλληλα, η εταιρεία υιοθετεί ενέργειες μείωσης του κόστους λειτουργίας, όπως το άνοιγμα νέου κέντρου logistics, η μεταφορά της έδρας της στην Ελευσίνα με την παράλληλη απελευθέρωση του ιδιόκτητου ακινήτου στο Μαρούσι -το οποίο σκοπεύει να αξιοποιήσει μελλοντικά- αλλά και με εκτεταμένο πρόγραμμα δαπανών στον όμιλο και στις θυγατρικές.

Με βάση εκτιμήσεις, το νέο κέντρο logistics, το οποίο ολοκληρώθηκε πρόσφατα και κόστισε 22 εκατ. ευρώ, θα βοηθήσει σημαντικά στον περιορισμό του κόστους του ομίλου, ενώ με τη λειτουργία του θα υπάρξει και καλύτερος συντονισμός των αγορών αποθεμάτων.

Η εταιρεία πιστεύει πως θα περιορίσει το κόστος χάρη στα logistics και σε άλλα προγράμματα μείωσής του κατά περίπου 8,5 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση από το 2010, ενώ και οι θυγατρικές της υλοποιούν προγράμματα περιορισμού των δαπανών τους με στόχο να υπάρξει ωφέλεια της τάξης του 1 - 1,2 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση όταν ολοκληρωθούν, γεγονός που τοποθετείται στο 2010.

Τέλος, εκτιμά ότι μειώνοντας δραστικά τα αποθέματά της στο δεύτερο εξάμηνο του έτους θα ευνοήσει τις ταμειακές της ροές σε συνδυασμό με την εκλογίκευση του δανεισμού που ήδη πέτυχε στο πρώτο εξάμηνο του 2009 και τη διάθεση κεφαλαίων από τα ταμεία της. Ειδικότερα, στο εννεάμηνο ο καθαρός δανεισμός της μητρικής από το α΄ φετινό εξάμηνο μειώθηκε κατά 2,473 εκατ. ευρώ ή σε ποσοστό 5,7%.

Οι λειτουργικές χρηματορροές της μητρικής για το εννεάμηνο ήταν θετικές -παρά τα αρνητικά αποτελέσματα- χάρη στη συνεχιζόμενη βελτίωση του κεφαλαίου κίνησης, όπου ειδικότερα οι απαιτήσεις από πελάτες είναι μειωμένες κατά 21%.

* Αναδημοσίευση από το 613ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ, 18-22 Δεκεμβρίου 2009.