Η έλλειψη ανταγωνισμού, η μη ισότιμη πρόσβαση όλων των παικτών, η ρυθμιστική αβεβαιότητα και η χειραγώγηση της αγοράς αναδεικνύονται κυρίαρχα ζητήματα με πολλές όψεις που απασχολούν σήμερα την ενεργειακή κοινότητα και γίνονται θέματα άμεσης προτεραιότητας για την κυβέρνηση που θα αναδειχθεί στις 4 Οκτωβρίου.

Οι εκπρόσωποι κορυφαίων επιχειρηματικών ομίλων και ο πρόεδρος του ΙΕΝΕ, που μίλησαν στο euro2day, συμφωνούν και επισημαίνουν την ανάγκη η χώρα να αποκτήσει ξεκάθαρη και μακροχρόνια ενεργειακή στρατηγική, που όχι μόνο θα διασφαλίζει τις υφιστάμενες επενδύσεις και αυτές που ήδη υλοποιούνται αλλά θα λειτουργήσει και ως ουσιαστικό κίνητρο για την πραγματοποίηση νέων.

Στο πλαίσιο αυτό υπογραμμίζουν ταυτόχρονα την ανάγκη της ουσιαστικής ανεξαρτησίας των φορέων που εποπτεύουν την αγορά, ήτοι του ΔΕΣΜΗΕ και της ΡΑΕ.

Για το πώς ιεραρχούν τα θέματα στην ενεργειακή ατζέντα για την κυβέρνηση της επόμενης ημέρας παραθέτουμε στη συνέχεια τις απόψεις όσων μίλησαν στο euro2day. Να επισημάνουμε ότι ζητήθηκαν και οι απόψεις της ΔΕΗ, η οποία όμως επέλεξε να μη συμμετάσχει.

(Δηλώσεις στο euro2day έκαναν οι κατά σειρά εμφάνισης από αριστερά στη φωτογραφία κ. Περιστέρης, Καρυδογιάννης, Μπενρoυμπή, Δεσύπρης).


*** Γιώργος Περιστέρης, πρόεδρος του ομίλου ΓΕΚΤΕΡΝΑ

"Κατ' αρχάς, εκτιμώ ότι πρέπει επιτέλους να υπάρξει μία σαφής και ρεαλιστική στρατηγική για το τι θέλουμε ως χώρα και πώς στοχεύουμε να το πετύχουμε.

Στον τομέα της συμβατικής ηλεκτροπαραγωγής η Πολιτεία θα πρέπει να σεβαστεί τους κανόνες και τους νόμους που έχει η ίδια ψηφίσει και να σταματήσει να χειραγωγεί την αγορά, αν θέλουμε τελικά να λειτουργήσει μία υγιής αγορά ενέργειας στη χώρα μας.

Στον τομέα των ΑΠΕ, για να αξιοποιήσουμε το τεράστιο αιολικό και όχι μόνο δυναμικό που η τύχη μας χάρισε και εμείς αφήνουμε να πηγαίνει καθημερινά χαμένο, θα πρέπει επιτέλους να υπάρξει ένα ενιαίο κέντρο συντονισμού όλων των εμπλεκόμενων υπουργείων. Τα τελευταία χρόνια τα υπουργεία αυτά δρουν είτε αντιφατικά είτε ακόμα και εχθρικά απέναντι στις ΑΠΕ. Χρειάζεται, λοιπόν, ένα κέντρο συντονισμού που θα καθορίσει ένα ενιαίο πλαίσιο δράσης μέσα στο οποίο θα κινούνται όλα τα υπουργεία υποχρεωτικά".


*** Όμιλος Ελληνικά Πετρέλαια

Πηγές προσκείμενες στον όμιλο Ελληνικά Πετρέλαια εκτιμούν πως τα κύρια ζητήματα του ενεργειακού τομέα, τα οποία θα πρέπει να εξετάσει η νέα κυβέρνηση που θα προκύψει στις 4 Οκτωβρίου, στο πλαίσιο βέβαια των προτεραιοτήτων της, είναι τα ακόλουθα:

1. Αγορά πετρελαίου
*Πάταξη λαθρεμπορίου και πειρατεία.
*Προοπτικές πετρελαιοκίνησης.

2. Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας
*Απλούστευση διαδικασιών αδειοδότησης.
*Αύξηση επενδυτικών κινήτρων.

3. Αγορά ηλεκτρικής ενέργειας
*Ορθός υπολογισμός οριακής τιμής συστήματος.
*Πληρωμή εφεδρειών.
*Δυνατότητα εξαγωγών.
*Λειτουργία ΔΕΣΜΗΕ.
*Πρόσβαση ιδιωτών σε στερεά καύσιμα.

4. Αγορά φυσικού αερίου
*Εξασφάλιση επιπρόσθετων ποσοτήτων από τη ΔΕΠΑ".


*** Ντίνος Μπενρουμπή, πρόεδρος Endesa Hellas

"Οι επενδύσεις στον τομέα ενέργειας απαιτούν μεγάλους χρόνους ωρίμανσης και επομένως απαιτείται σταθερό και ασφαλές επενδυτικό περιβάλλον. Στον χώρο της ενέργειας αυτό διασφαλίζεται με ισχυρή ΡΑΕ και πραγματικά ανεξάρτητο ΔΕΣΜΗΕ όργανα που παρακολουθούν και ελέγχουν την αγορά ενέργειας και διασφαλίζουν την ελεύθερη πρόσβαση σε αυτήν.

Εμείς παρακολουθούμε φαινόμενα προτιμισιακών συμπεριφορών και καθυστερήσεων στην ενσωμάτωση τεχνολογιών εξοικονόμησης ενέργειας, όπως είναι η τεχνολογία της συμπαραγωγής, η οποία ενώ βρίσκεται σε λειτουργία δεν υπάρχει κατά τον Κώδικα Συναλλαγών Ηλεκτρικής Ενέργειας. Αυτά τα ζητήματα πρέπει να επιλυθούν το συντομότερο, και δημιουργούν ερωτήματα για την αξιοπιστία του συστήματος και σοβαρές ενστάσεις σε διεθνείς οργανισμούς.

Όταν σε όλη την Ευρώπη διευκολύνονται με κάθε τρόπο οι επενδύσεις και οι τεχνολογίες εξοικονόμησης ενέργειας, στην Ελλάδα δυστυχώς τις κάνουμε πιο δύσκολες. Πρέπει να αρθούν τα εμπόδια στην εφαρμογή τεχνολογιών εξοικονόμησης και ανανεώσιμων πηγών και να διευκολυνθεί η διασύνδεση και μεταφορά ενέργειας.

Είναι απαραίτητες οι νομοθετικές και ρυθμιστικές παρεμβάσεις ως προς τη θέσπιση διαδικασιών ταχείας αδειοδότησης μεγάλων επενδύσεων στους τομείς της βιομηχανίας και της ενέργειας, με καλό συντονισμό μεταξύ συναρμόδιων υπουργείων, καθώς και η προώθηση του νέου νομοσχεδίου για τις ΑΠΕ προκειμένου να επιταχυνθεί η διαδικασία αδειοδότησης, να προωθηθούν οι επενδυτικές πρωτοβουλίες σε έργα ΑΠΕ και να αρθούν οποιαδήποτε εμπόδια ως προς την υλοποίηση επενδύσεων. Τα εμπόδια που όλοι γνωρίζουμε ότι υπάρχουν δημιουργούν κυρίως και δυστυχώς ακόμα ζήτημα ελεύθερης πρόσβασης στην αγορά.

Σε ό,τι αφορά τη συμβατική ηλεκτροπαραγωγή, στην οποία συμμετέχουμε ενεργά ως όμιλος για πολλά χρόνια, είναι βέβαιο ότι απαιτούνται πρόσθετες αυστηρές ρυθμίσεις για την ελεύθερη και ισότιμη πρόσβαση στο καύσιμο, δηλαδή στο φυσικό αέριο, καθώς και ελεύθερη πρόσβαση στις δυνατότητες πολλαπλότητας των πηγών του καυσίμου, όπως είναι στην περίπτωση του LNG.

Με τους τρέχοντες περιβαλλοντικούς περιορισμούς οι νέοι σταθμοί θα χρησιμοποιούν μόνο αέριο. Από την άλλη πλευρά, πρέπει να διασφαλιστεί η κοστοστρέφεια της χονδρεμπορικής αγοράς ηλεκτρισμού προκειμένου να αποφεύγονται κρούσματα υποκοστολόγησης και αθέμιτου ανταγωνισμού.

Τέλος, θα πρέπει να υπάρξει ουσιαστικός ανταγωνισμός στην ενεργειακή αγορά και οι θεσμικές αρχές να εντείνουν τους ελέγχους, ώστε να μην είναι μοναδικό κριτήριο η κερδοφορία της ΔΕΗ που προέρχεται από ελλείψεις στον κώδικα συναλλαγών και πλημμελών ελέγχων στον μηχανισμό διαμόρφωσης της οριακής τιμής του συστήματος.

Ο ΔΕΣΜΗΕ και η ΡΑΕ θα πρέπει να εντάξουν άμεσα στους κώδικες τις σχετικές με τον νόμο για τη συμπαραγωγή υπουργικές αποφάσεις και να ενσωματώσουν τις νέες οδηγίες της Ε.Ε., στο πλαίσιο του τρίτου πακέτου απελευθέρωσης της αγοράς".


*** Ηλίας Π. Καρυδογιάννης, αντιπρόεδρος EGL Hellas Α.Ε.

"Δυστυχώς σήμερα, έπειτα από 10 και πλέον χρόνια από τη θέσπιση του βασικού νόμου (2773/1999), η 'απελευθέρωση' της αγοράς ενέργειας γίνεται με ρυθμό ένα βήμα μπρος, δύο βήματα πίσω.

Το πρώτο βασικό πρόβλημα που παρουσιάστηκε τα τελευταία χρόνια και πρέπει να ξεπεραστεί δραστικά είναι το καθεστώς ρυθμιστικής αβεβαιότητας: οι κανόνες της αγοράς αλλάζουν απροειδοποίητα, χωρίς καμία διαβούλευση και πολλές φορές αναδρομικά, οι φορείς που έχουν αρμοδιότητα για την αμερόληπτη λειτουργία και την εποπτεία της αγοράς δεν ασκούν ουσιωδώς τον ρόλο τους, δεν τηρούνται ακόμη και ρητές διατάξεις του νόμου και των κωδίκων και δεν υπάρχει έλεγχος ούτε του κυρίαρχου παίκτη, ούτε του διαχειριστή της αγοράς.

Πρέπει να γίνει κατανοητό πως οποιαδήποτε αλλοίωση των κανόνων της αγοράς, ιδίως από τους φορείς που έχουν επιφορτιστεί ως "ανεξάρτητοι" με τη λειτουργία της έχει συνέπειες στα οικονομικά αποτελέσματα των συμμετεχόντων. Η κατάσταση αδιαφάνειας στην οποία έχει πλέον περιέλθει η αγορά αυξάνει κατακόρυφα τον επιχειρηματικό κίνδυνο των συμμετεχόντων, άρα και το ίδιο το κόστος της.

Το δεύτερο βασικό πρόβλημα της ηλεκτρικής αγοράς το οποίο υπήρξε τα τελευταία χρόνια και πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα είναι το γεγονός ότι οι τροποποιήσεις των κωδίκων κατά την τελευταία πενταετία οδήγησαν σταδιακά σε ένα από τα πλέον περίπλοκα μοντέλα λειτουργίας για μία πολύ ρηχή αγορά, παρόμοιο μόνο με το ιταλικό σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Αυτό μάλιστα, όταν διεθνώς η τάση είναι αντίστροφη ακόμη και σε ώριμες αγορές που λειτουργούν αποτελεσματικά για πολλά χρόνια. Για παράδειγμα, ήδη η απλοποίηση του μοντέλου των ηλεκτρικών αγορών συζητείται σε κεντρικό ευρωπαϊκό επίπεδο και στην Αγγλία, ενώ ακόμη και η κατά πολύ νεότερη αγορά της Ρουμανίας λειτουργεί πολύ πιο αποτελεσματικά από την ελληνική.

Δεν θα είναι καθόλου εύκολο μέσα σε αυτό το περιβάλλον ρυθμιστικής αβεβαιότητας και έλλειψης προβλεψιμότητας των αποτελεσμάτων της αγοράς να δούμε πραγματικές νέες επενδύσεις ή πραγματική συμμετοχή.

Οι δυσάρεστες εμπειρίες των τελευταίων ετών έχουν καταδείξει ότι κάθε αδιαφανής αλλαγή στους κανόνες της αγοράς, η μη ελεγχόμενη περίπλοκη λειτουργία της, καθώς και κάθε "αμέλεια" στην τήρηση των υποχρεώσεων των θεσμικών οργάνων είναι εις βάρος της αγοράς.

Πρέπει λοιπόν κατά τη γνώμη μας: 

---Να γίνει άμεσα και με συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα συστηματική δημόσια διαβούλευση με στόχο να επανέλθουν οι κανόνες της αγοράς ηλεκτρισμού στη μορφή που αρχικώς είχε σχεδιαστεί, ώστε να περιλαμβάνονται: 

* "Οικονομικός ημερήσιος προγραμματισμός", χωρίς όλους τους τεχνικούς περιορισμούς που αλλοιώνουν κατά τρόπο μη προβλέψιμο τα αποτελέσματά του. 

* Έλεγχος της λειτουργίας των υδροηλεκτρικών μονάδων από τον ΔΕΣΜΗΕ και κατανομή του οφέλους που προκύπτει σε όλους τους καταναλωτές, ανεξαρτήτως του προμηθευτή που επιλέγουν. 

* Υποχρεωτική παροχή επικουρικών υπηρεσιών από όλες τις μονάδες παραγωγής με ρυθμιζόμενο αντάλλαγμα, χωρίς δυνατότητες κερδοσκοπίας. 

* Απλοποιημένη συμπληρωματική αγορά για την κάλυψη του κεφαλαιουχικού κόστους των απαραίτητων επενδύσεων. 

--- Να διασφαλιστούν η ανεξαρτησία και η ουσιαστική άσκηση των αρμοδιοτήτων της ΡΑΕ και της Επιτροπής Ανταγωνισμού για την εποπτεία της αγοράς. 

--- Να διασφαλιστούν η ανεξαρτησία και η διαφάνεια στη λειτουργία του ΔΕΣΜΗΕ και η τήρηση των κωδίκων". 


*** Γιάννης Δεσύπρης, πρόεδρος του Ινστιτούτου Ενέργειας νοτιοανατολικής Ευρώπης

"Σε όλη την Ευρώπη, ακόμα και πολύ πριν από την κρίση, ο συνολικός ανασχεδιασμός της ενεργειακής πολιτικής ήταν και είναι βασισμένος σε δύο πυλώνες, δηλαδή σε έναν θεσμικό και σε έναν επενδυτικό, υπό τους περιορισμούς που επιβάλλονται από την αυστηρή εφαρμογή της περιβαλλοντικής προστασίας.

Είναι ακριβώς το ζήτημα του περιβάλλοντος που έδωσε τεράστια ώθηση στις ενεργειακές επενδύσεις και στην ανάπτυξη τεχνολογιών και ταυτόχρονα υποχρέωσε σε ευρύτερες θεσμικές αναδιαρθρώσεις για την ενίσχυση του ανταγωνισμού και την απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας.

Στην Ελλάδα οι πυλώνες αυτοί πρέπει να αποκτήσουν σαφές και ξεκάθαρο περιεχόμενο. Ειδικότερα και άμεσα: 

* Πρέπει να αποσαφηνιστεί η μακροχρόνια ενεργειακή στρατηγική της χώρας. Οι ενεργειακές επενδύσεις δεν γίνονται από τη μία μέρα στην άλλη. Απαιτούν μακρύ χρόνο ωρίμανσης, έχουν μεγάλο βάθος χρόνου και μεγάλο κόστος. 

* Ιδιαίτερα σε εποχές οικονομικής στενότητας καθίσταται απαραίτητη η μόχλευση των ιδιωτικών επενδύσεων και το ελάχιστο που μπορεί να κάνει μία κυβέρνηση είναι να παραγάγει ασφάλεια των επενδύσεων. Η ασφάλεια των επενδύσεων δεν είναι θεωρητικό μέγεθος, αντίθετα επιτυγχάνεται με μηδενικό κόστος με το να αφαιρεθούν τα απίστευτα εμπόδια που υπάρχουν στις ενεργειακές επενδύσεις και να εξασφαλιστούν ισότιμοι όροι πρόσβασης στην αγορά τόσο του φυσικού αερίου όσο και του ηλεκτρισμού. 

* Αυτό σημαίνει άμεση τακτοποίηση των κωδίκων ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου και μία ισχυρή ρυθμιστική αρχή που διασφαλίζει την ισότιμη πρόσβαση και συμμετοχή στην αγορά ηλεκτρισμού και αερίου με ίσους όρους ανταγωνισμού. Η ισονομία, η αυστηρή εποπτεία της χονδρεμπορικής αγοράς, ο σαφής διαχωρισμός των κέντρων κόστους και η οριοθέτηση του μακροχρόνιου οριακού κόστους συστήματος συνεισφέρουν καθοριστικά στην ασφάλεια των ενεργειακών επενδύσεων. 

* Το άμεσο μέλλον της συμβατικής ηλεκτροπαραγωγής της χώρας από τα πράγματα βασίζεται στο φυσικό αέριο. Το 2010 θα λειτουργήσουν τρεις νέες ιδιωτικές μονάδες και το 2011 άλλες δύο. Οι αγωγοί αερίου (και πετρελαίου), επειδή ακριβώς είναι διακρατικοί, αποτελούν κρίσιμο μέγεθος στην εξωτερική πολιτική των χωρών, και γι' αυτόν τον λόγο ενέχουν τεράστιους χρόνους ωρίμανσης πριν από την όποια κατασκευή. Επομένως τώρα στη χώρα μας είναι άμεσα απαραίτητο να εξασφαλιστούν η ασφάλεια και η πολλαπλότητα των προμηθειών αερίου καθώς και η ισότιμη πρόσβαση στο καύσιμο και να διευρυνθεί η βάση υγροποιημένου φυσικού αερίου που προσφέρει δυνατότητα πολλών προμηθευτών, μέσω είτε αύξησης της Ρεβυθούσας είτε ενός νέου σταθμού υγροποιημένου φυσικού αερίου. 

* Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έχουν να παίξουν πολύ σημαντικό ρόλο στην Ελλάδα. Έχουν γίνει μελέτες για τη διασύνδεση των νησιών καθώς και της Εύβοιας, πρέπει να δοθεί έμφαση στα μεγάλης κλίμακας αιολικά πάρκα και στις διασυνδέσεις τους. Ταυτόχρονα να βελτιωθεί προς αυτόν τον στόχο το αντίστοιχο θεσμικό πλαίσιο, να αρθούν τα εμπόδια και να διευκολυνθούν οι επενδύσεις. 

* Η χώρα χρειάζεται άμεσα επίσης ένα φιλόδοξο πρόγραμμα εξοικονόμησης ενέργειας το οποίο μπορεί να χρηματοδοτηθεί μέσα από μία ρύθμιση δυνατότητας "χρηματοδότησης από τρίτους", όπως γίνεται σε όλο τον κόσμο, καθώς και της θεσμοθέτησης των λευκών πιστοποιητικών για την εξοικονόμηση ενέργειας. 

* Υπάρχει ένα ανοιχτό θέμα αποδοχής των νέων ενεργειακών τεχνολογιών (πολλές από τις οποίες είναι πολύ ώριμες και σε ευρεία λειτουργία σε άλλες χώρες), το οποίο απασχολεί όλη την ενεργειακή κοινότητα. Η "πράσινη ανάπτυξη" βασίζεται σε αυτές τις τεχνολογίες. Ανεμογεννήτριες μεγάλης ισχύος, φωτοβολταϊκά, η συμπαραγωγή μικρής και μεγάλης ισχύος όπου είναι εφικτό, ο διαχωρισμός και η καύση των απορριμμάτων και η βιομάζα από μη βρώσιμα δευτερογενή προϊόντα εφαρμόζονται ευρέως σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, τόσο διότι εξοικονομούν σημαντικές ποσότητες πρωτογενούς ενέργειας όσο και γιατί συμβάλλουν ουσιαστικά στην οικονομία και στην προστασία του περιβάλλοντος. Πρέπει άμεσα να αρθούν τα εμπόδια για την εφαρμογή τους και να διευκολυνθεί η ένταξή τους στο ενεργειακό σύστημα της χώρας. 

* Το Ινστιτούτο Ενέργειας Νοτιοανατολικής Ευρώπης είναι πάντοτε διαθέσιμο και έτοιμο, ως ένα από τα κύρια ανεξάρτητα think tanks του ενεργειακού τομέα, να συμβάλει με τις δυνάμεις του στον διάλογο και στη διαμόρφωση κατάλληλων συνθηκών για την ενεργειακή και αναπτυξιακή μας βιωσιμότητα".