Κερδισμένοι και χαμένοι του νέου προϋπολογισμού

Οι εποχές των μεγάλων «πακέτων» έχουν περάσει στην ιστορία. Το 2020, στην καρδιά της πανδημίας, ο προϋπολογισμός μοίραζε πάνω από 5 δισ. ευρώ σε μειώσεις φόρων και πάνω από 10 δισ. ευρώ σε πρόσθετες δαπάνες. Επιδόματα, αναστολές πληρωμών, επιστρεπτέες προκαταβολές που έγιναν μη επιστρεπτέες, η ΕΚΤ τύπωνε χρήμα, η Ε.Ε. το μοίραζε, οι δημοσιονομικοί κανόνες είχαν μπει στον πάγο και παρά το πανδημικό σοκ, λεφτά υπήρχαν.

Τώρα, οι δημοσιονομικοί κανόνες επανήλθαν ενισχυμένοι, μεγάλες χώρες της ευρωζώνης όπως η Γαλλία και η Ιταλία επιστρατεύουν περικοπές δαπανών και αυξήσεις φόρων σε μια προσπάθεια να συμμαζέψουν τα ελλείμματα στους προϋπολογισμούς τους και η Ελλάδα παίζει άμυνα με μετρημένη δημοσιονομική διαχείριση, περιφρουρώντας τους στόχους υψηλών πρωτογενών πλεονασμάτων (2,5% του ΑΕΠ το 2025) και χαμηλών δημοσιονομικών ελλειμμάτων (0,6% του ΑΕΠ).

Σε αυτό το πλαίσιο, το προσχέδιο προϋπολογισμού ενσωματώνει μέτρα μόνιμου δημοσιονομικού κόστους 1,1 δισ. ευρώ για το επόμενο έτος και την πίτα μοιράζονται κυρίως μισθωτοί και συνταξιούχοι, ελεύθεροι επαγγελματίες (αφού έχουν υποστεί την κρυάδα του τεκμαρτού εισοδήματος) και αγρότες.

Είναι αυτές οι κοινωνικές ομάδες οι οποίες έχουν μερτικό πάνω από 100 εκατ. ευρώ στις παρεμβάσεις του 2025, οι οποίες είναι πολλές (12 μειώσεις φόρων και 12 παρεμβάσεις αύξησης δαπανών), αλλά στην πλειονότητά τους είναι περιορισμένου δημοσιονομικού κόστους.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η μείωση του ΕΝΦΙΑ κατά 20% για όσους ιδιοκτήτες ασφαλίσουν τα σπίτια τους, αντικειμενικής αξίας έως 500.000 ευρώ, έναντι φυσικών καταστροφών. Το δημοσιονομικό κόστος της παρέμβασης είναι 18 εκατ. ευρώ και αν γίνει αντιπαραβολή με τα 7 εκατ. ευρώ που κόστισε η φετινή μείωση του ΕΝΦΙΑ κατά 10% για 215.171 φορολογούμενους, γίνεται αντιληπτό πως αφορά και πάλι μια μικρή μερίδα από το σύνολο των 7 εκατ. ιδιοκτητών ακινήτων.

Οι κερδισμένοι

Η παρέμβαση με το μεγαλύτερο δημοσιονομικό κόστος το 2025 είναι η «έκπληξη» του πρωθυπουργού στη ΔΕΘ με τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών κατά 1 ποσοστιαία μονάδα από την 1η Ιανουαρίου, διπλάσια σε σχέση με τις αρχικές εξαγγελίες για μείωση κατά μισή μονάδα. Το κόστος φτάνει τα 440 εκατ. ευρώ και μοιράζεται ισομερώς σε εργοδότες και εργαζόμενους τού ιδιωτικού τομέα.

Για κάθε 1.000 ευρώ μικτών αποδοχών, η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών οδηγεί σε αύξηση των μηνιαίων αποδοχών που καταβάλλονται στο χέρι κατά 5 ευρώ για τους εργαζόμενους, ενώ δίνει σημαντική ανάσα στις επιχειρήσεις.

Το δεύτερο μεγαλύτερο πακέτο αφορά τους συνταξιούχους. Δεν θεωρείται είδηση η αύξηση των συντάξεων από την 1η Ιανουαρίου κάθε έτους, καθώς αποτελεί νόμο του κράτους (στο μισό του αθροίσματος ρυθμού ανάπτυξης και πληθωρισμού), αλλά κοστίζει στον προϋπολογισμό του 2025 επιπλέον 401 εκατ. ευρώ.

Εάν ο ρυθμός ανάπτυξης φέτος κλείσει στο 2,2% και ο πληθωρισμός στο 2,7%, η αύξηση των συντάξεων θα είναι κοντά στο 2,5% για τους συνταξιούχους χωρίς προσωπική διαφορά. Οι συνταξιούχοι με προσωπική διαφορά θα λάβουν νωρίτερα, μέσα στον ερχόμενο Δεκέμβριο, το επίδομα Χριστουγέννων, το οποίο χρηματοδοτείται από την έκτακτη φορολόγηση των κερδών των διυλιστηρίων.

Ο έκτακτος φόρος στα διυλιστήρια θα χρηματοδοτήσει τον Δεκέμβριο 2024 ενισχύσεις 243 εκατ. ευρώ σε 1,9 εκατ. δικαιούχους, στους οποίους περιλαμβάνονται:

1. Συνταξιούχοι με προσωπική διαφορά, οι οποίοι θα λάβουν ενίσχυση που κυμαίνεται από 100 έως 200 ευρώ, αναλόγως του ύψους της σύνταξής τους και για συντάξεις έως και 1.600 ευρώ.
2. Δικαιούχοι επιδόματος παιδιού ΟΠΕΚΑ, οι οποίοι θα λάβουν μία επιπλέον μηναία δόση.
3. Δικαιούχοι επιδόματος ΑμεΑ ΟΠΕΚΑ και αναπηρικών επιδομάτων e-ΕΦΚΑ, οι οποίοι θα ενισχυθούν με 200 ευρώ.
4. Ανασφάλιστοι υπερήλικες, οι οποίοι θα λάβουν ενίσχυση 200 ευρώ.
5. Δικαιούχοι ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, για τους οποίους προβλέπεται καταβολή προσαυξημένης μηνιαίας δόσης κατά 50%.

Ελεύθεροι επαγγελματίες και αγρότες έχουν επίσης κάτι να προσδοκούν το 2025. Οι ελεύθεροι επαγγελματίες, οι οποίοι υπέστησαν φέτος φορολόγηση των εισοδημάτων τους με τεκμαρτό τρόπο, θα έχουν το 2025 πλήρη απαλλαγή από το τέλος επιτηδεύματος, το οποίο φέτος κόπηκε στο μισό ως «αντίδωρο» στο τεκμήριο.

Η καθιέρωση τεκμαρτού εισοδήματος οδήγησε σε πρόσθετα έσοδα (επιβαρύνσεις για τους ελεύθερους επαγγελματίες) κοντά στα 500 εκατ. ευρώ για τον προϋπολογισμό αλλά από την κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος γλιτώνουν 238 εκατ. ευρώ. Οι αγρότες, από την πλευρά τους, μετά τις κινητοποιήσεις τους, κέρδισαν μονιμοποίηση της επιστροφής ΕΦΚ στο αγροτικό πετρέλαιο και γλιτώνουν σε ετήσια βάση 100 εκατ. ευρώ.

Για τους δημόσιους υπαλλήλους άλλωστε, η νέα αύξηση του κατώτατου μισθού τον ερχόμενο Απρίλιο για τον ιδιωτικό τομέα θα συμπαρασύρει ανοδικά και τις δικές τους αποδοχές, σε μια προσπάθεια σταδιακής εξίσωσης του κατώτατου μισθού (830 ευρώ μικτά επί 14) με τον εισαγωγικό του δημοσίου (850 μικτά επί 12) στο ύψος των 950 ευρώ το 2027.

Αν για παράδειγμα αυξηθεί ο κατώτατος μισθός στον ιδιωτικό τομέα κατά 50 ευρώ, στα 880 ευρώ από τον Απρίλιο, ο εισαγωγικός στο δημόσιο θα αυξηθεί κατά 30 ευρώ, ώστε να φτάσει και αυτός στα 880 ευρώ, ενώ οι αυξήσεις διαχέονται και στα υπόλοιπα μισθολογικά κλιμάκια. Ο προϋπολογισμός έχει μετρήσει το κόστος στα 143 εκατ. ευρώ και ισόποσο είναι το όφελος για τις αποδοχές των δημόσιων υπαλλήλων.

Από την άλλη πλευρά, η μεγαλύτερη επιβάρυνση που φέρνει ο νέος προϋπολογισμός αφορά ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης.

Το τέλος διαμονής έδωσε τη θέση του από φέτος στο τέλος ανθεκτικότητας στην κλιματική κρίση, φέρνοντας έξτρα επιβαρύνσεις στον κλάδο (δεν είναι φόροι διότι μετακυλίονται στους πελάτες) 203 εκατ. ευρώ για το 2025 (συνολικά στη διετία πάνω από 400 εκατ. ευρώ).