Γιατί η ΤτΕ βλέπει «φρέσκα» κόκκινα δάνεια ύψους 8-10 δισ. ευρώ

Στοιχεία που τεκμηριώνουν την εκτίμησή της ότι η μεσοπρόθεσμη επίδραση της πανδημίας, τόσο στην κερδοφορία όσο και στην ποιότητα των στοιχείων του ενεργητικού των τραπεζών, θα είναι σημαντική, παρείχε, για πρώτη φορά χθες, η Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτE).

Όπως είναι γνωστό, η ΤτΕ έχει διατυπώσει, εδώ και μήνες, την εκτίμηση πως θα προκύψουν νέα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα (Non Performing Exposures - NPEs), ως αποτέλεσμα της πανδημίας, της τάξης των 8 με 10 δισ. ευρώ.

Την ίδια άποψη επαναλαμβάνει στην έκθεση χρηματοπιστωτικής σταθερότητας που έδωσε χθες στη δημοσιότητα, με μια ελαφρά αλλά κρίσιμη διαφοροποίηση: με βάση τα οικονομετρικά μοντέλα της ΤτE και τις πρόσφατες μακροοικονομικές παραδοχές, εκτιμάται ότι θα προκύψουν 8 με 10 δισ. ευρώ νέα NPEs κατά τη φετινή χρονιά.

Αντίθετα, δεν είναι δυνατή η εκτίμηση του όγκου των NPEs που θα προέλθει από τους ενήμερους δανειολήπτες, που βρίσκονται ακόμη σε καθεστώς αναβολής πληρωμών. Αυτό σημαίνει ότι πιθανόν το ύψος των νέων NPEs να ξεπεράσει τα 8 με 10 δισ. ευρώ, τη διετία 2021-22.

Βάσει των στοιχείων που υποβάλλουν οι τράπεζες στην ΤτE, το ποσό των δανείων σε καθεστώς αναστολής πληρωμών, σε ενοποιημένη βάση, ανερχόταν με υποβολές Νοεμβρίου σε 21 δισ. ευρώ. Εξ αυτών, περίπου 2 με 3 δισ. ευρώ αφορούν δάνεια θυγατρικών εξωτερικού. Το καθεστώς αναβολής πληρωμών έληξε για τα περισσότερα από αυτά στο τέλος της περασμένης χρονιάς ή λήγει αυτή την περίοδο.

Από τα στοιχεία προκύπτει ότι το 34% των δανείων που βρίσκονται σε καθεστώς αναστολής πληρωμών (σ.σ. 7,14 δισ. ευρώ) ανήκει στην κατηγορία με σημαντική αύξηση πιστωτικού κινδύνου (Stage 2) βάσει του IFRS 9. Βρισκόταν, δηλαδή, στην «πορτοκαλί» ζώνη. Σύμφωνα, δε, με δημοσιεύματα που δεν διαψεύστηκαν, στο Stage III βρίσκονταν τον Σεπτέμβριο δάνεια ύψους 3,9 δισ. ευρώ.

Το ύψος των δανείων σε moratorium αντιστοιχεί στο 12% του υπολοίπου των συνολικών χορηγήσεων, ενώ πάνω από το 80% των δανείων με αναστολή πληρωμών αποτελούν ενήμερα δάνεια (σ.σ. περίπου το 15% των ενήμερων δανείων) και έχουν σχετικά περιορισμένη κάλυψη με προβλέψεις για πιστωτικό κίνδυνο (περίπου 3%).

Το 60% των δανείων σε αναστολή πληρωμών το Νοέμβριο ήταν επιχειρηματικά και το 40% φυσικών προσώπων. Από τα επιχειρηματικά, το 33% αφορά στους κλάδους Εστίασης και Ξενοδοχείων, το 17% στο χονδρικό και λιανικό εμπόριο, ενώ ακολουθούν ο κλάδος των μεταφορών-αποθήκευσης (12%) και η μεταποίηση (12%).

Η πιο επικίνδυνη περιοχή για τη δημιουργία νέων μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων είναι τα δάνεια μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων, οι οποίες κτυπήθηκαν από την πανδημία την περίοδο όπου ήταν σε φάση ανάκαμψης από την προηγούμενη κρίση, έχοντας ακόμα ασθενή χρηματοοικονομικά μεγέθη.

Παρά τα μέτρα που έχει λάβει η πολιτεία για τη στήριξη επιχειρήσεων και νοικοκυριών, αλλά και τα μέτρα που έχουν ήδη ανακοινώσει οι τράπεζες για τη σταδιακή επιστροφή της δόσης των πιστούχων που βγαίνουν από καθεστώς αναστολής πληρωμών στα προηγούμενα επίπεδα, γίνεται αντιληπτό ότι θα δημιουργηθούν νέα NPEs, λόγω της πανδημίας.

Ο χρόνος και ο όγκος θα εξαρτηθούν, σύμφωνα με την έκθεση της TτΕ, από τη διάρκεια και την έκταση του lockdown, το βάθος της ύφεσης, την επακόλουθη πορεία ανάκαμψης της οικονομίας, τα τυχόν επιπρόσθετα μέτρα στήριξης των δανειοληπτών από την πολιτεία, αλλά και από την αποτελεσματικότητα των ρυθμίσεων που θα μπορέσουν να προσφέρουν οι τράπεζες.

Η TτΕ καλεί τις τράπεζες να αναγνωρίσουν εν τω μεταξύ στους ισολογισμούς τους τον αυξημένο πιστωτικό κίνδυνο, εξασφαλίζοντας τα αναγκαία κεφαλαιακά αποθέματα για να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν ενδεχόμενη σημαντική αύξηση των NPEs. «Τα μαθήματα του παρελθόντος μάς έχουν διδάξει ότι η εμπροσθοβαρής αναγνώριση και επίλυση του προβλήματος των NPEs είναι μονόδρομος για την εξυγίανση του τραπεζικού συστήματος», αναφέρει χαρακτηριστικά η έκθεση.

Για παράδειγμα, κατά την περίοδο της κρίσης χρέους, με το ΑΕΠ της Ελλάδος να μειώνεται σωρευτικά πάνω από 25%, τα NPEs αυξήθηκαν κατά 81,5 δισ. ευρώ (σ.σ. άνω του 300%) μεταξύ 2009 με 2016 και το NPE ratio εκτινάχθηκε από 9,5% σε 49%.

Στο τέλος Σεπτεμβρίου 2020, το απόθεμα των NPEs ανερχόταν σε 58,7 δισ. ευρώ και το NPE ratio στο 35,8%. Μετά δε την ολοκλήρωση των εν εξελίξει τιτλοποιήσεων (Galaxy, Vega, Phoenix, Frontier), το NPE ratio θα διαμορφωθεί στο 25%, χωρίς να συνυπολογίζονται τα νέα NPEs από την πανδημία.

Οι οριστικές και εκκαθαρισμένες αναβαλλόμενες φορολογικές απαιτήσεις (Deferred Tax Credits - DTCs) τον Σεπτέμβριο του 2020 ανέρχονταν σε 15,2 δισ. ευρώ, αντιπροσωπεύοντας το 54,5% των συνολικών εποπτικών κεφαλαίων, με προοπτική το 2022 να αντιπροσωπεύουν το 75% των συνολικών εποπτικών κεφαλαίων.