Πώς θα στήσετε ένα έργο οδοφωτισμού!

Μέσα σε 20 ημέρες, δύο αποφάσεις ήρθαν να τινάξουν στον αέρα τους διαγωνισμούς προμηθειών για την αναβάθμιση του οδοφωτισμού των δήμων, συνολικού ύψους εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ. Το ενδιαφέρον είναι, όπως προκύπτει από τις δύο αποφάσεις που έχει στη διάθεσή του το Euro2day.gr, πως κυκλοφορούσε στις δημοτικές υπηρεσίες ανά την Ελλάδα η ίδια φωτογραφική διακήρυξη, χωρίς να εντοπιστεί από τους υπευθύνους. Ούτε και από το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΚΑΠΕ) που έχει συνδιαμορφώσει τον οδηγό χρηματοδότησης και υποτίθεται πως μπορεί να ελέγξει τα τεύχη δημοπράτησης των δήμων.

Η κυβέρνηση έχει προ το παρόν παγώσει σειρά αιτημάτων για υλοποίηση έργων οδοφωτισμού μέσω Συμπράξεων Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) και προωθεί τη χρηματοδότησή τους με δάνειο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ), που χορηγείται μέσω του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων.

Στην αγορά επισημαίνουν πως ανεξάρτητα από το μοντέλο που θα ακολουθήσει ένας δήμος (με σύμβαση παραχώρησης, σύμβαση εξοικονόμησης ενέργειας, ΣΔΙΤ ή κλασική προμήθεια), το ζητούμενο είναι να υπάρχουν τεύχη δημοπράτησης που να ενισχύουν τον ανταγωνισμό. Οι ίδιοι προσθέτουν πως στους περισσότερους από τους διαγωνισμούς που έγιναν μέχρι σήμερα ο ανταγωνισμός ήταν ανησυχητικά περιορισμένος έως μηδενικός.

Οι καταγγελίες τεχνικών εταιρειών, αλλά και οι δύο πρόσφατες αποφάσεις προκαλούν, όμως, εύλογα ερωτήματα για τους διαγωνισμούς, καθώς με πανομοιότυπα τεύχη δημοπράτησης περιορίζεται ο ανταγωνισμός σε βαθμό προκλητικό.

Η πρώτη απόφαση είναι του Ελεγκτικού Συνεδρίου, το οποίο, χωρίς να υπάρξει καμία προσφυγή από διεκδικητή της σύμβασης, δεν ενέκρινε τον διαγωνισμό του δήμου Αλεξανδρούπολης (προϋπολογισμού 3,6 εκατ. ευρώ), επειδή θεώρησε πως περιλαμβάνει πλήθος φωτογραφικών διατάξεων. Κατά σύμπτωση, λίγες ημέρες νωρίτερα, στις 31 Ιανουαρίου, η Αρχή Εξέτασης Προδικαστικών Προσφυγών είχε κάνει δεκτή προσφυγή ενός υποψηφίου σε διαγωνισμό της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου για τον οδοφωτισμό της Ρόδου (δρόμων που δεν ανήκουν στην αρμοδιότητα του δήμου), προϋπολογισμού 3,65 εκατ. ευρώ. Σχεδόν για τις ίδιες φωτογραφικές διατάξεις!

Στην απόφαση του 6ου Κλιμακίου του Ελεγκτικού Συνεδρίου αναφέρεται πως «η απαίτηση από όλους τους υποψήφιους οικονομικούς φορείς που συμμετέχουν στον διαγωνισμό να διαθέτουν κτιριακές εγκαταστάσεις εντός της Ελληνικής Επικράτειας, με όλες τις απαιτούμενες υποδομές ανάλογες με το μέγεθος της προμήθειας (…), ελάχιστου εμβαδού 100 τ.μ. ανά 1.000 τεμάχια φωτιστικών σωμάτων (…) είναι μη νόμιμη». Όπως εξηγούν παράγοντες της αγοράς, με βάση αυτή την απαίτηση, διεθνείς κολοσσοί του φωτισμού, αν συμμετείχαν στον διαγωνισμό, θα έπρεπε να αποκλειστούν!

Ακόμα πιο φωτογραφικός είναι, όμως, ένας άλλος όρος: Προβλέπει πως οι υποψήφιοι έπρεπε να «έχουν εκτελέσει κατά τη διάρκεια της προηγούμενης τριετίας (2014, 2015, 2016) τουλάχιστον 10 συμβάσεις προμήθειας του ιδίου αντικειμένου», δηλαδή οδοφωτισμού, καθώς «περιορίζει υπέρμετρα και αδικαιολόγητα την ανάπτυξη ελεύθερου ανταγωνισμού…». Ακόμα πιο φωτογραφική είναι η απαίτηση να έχουν εκτελέσει οι υποψήφιοι «μία προμήθεια του ιδίου αντικειμένου» ανά έτος κατά την τελευταία τριετία! Δηλαδή αν κάποιος είχε την τελευταία τριετία τέσσερις συμβάσεις, π.χ. δύο το 2014 και δύο το 2016, θα αποκλειόταν γιατί έπρεπε να είναι κατανεμημένα τα έργα και στα τρία χρόνια…

Κατά σύμπτωση, στον διαγωνισμό της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, για τον οδοφωτισμό της Ρόδου, προβλέπεται πως οι υποψήφιοι πρέπει να έχουν υπογράψει «τουλάχιστον 15 συμβάσεις του ιδίου αντικειμένου, προϋπολογισμού ίσου ή μεγαλύτερου των 1.828.886,50 την τελευταία τριετία (2014, 2015, 2016) και κατ'  ελάχιστον μία ανά έτος την προηγούμενη τριετία»! Γι’ αυτό και η Αρχή Εξέτασης Προδικαστικών Προσφυγών σημείωσε ότι «οι συγκεκριμένες απαιτήσεις δεν δικαιολογούνται, ως σχετιζόμενες και ανάλογες με το αντικείμενο της σύμβασης και περιορίζουν τον ανταγωνισμό άνευ αντικειμενικής δικαιολόγησης, τη στιγμή μάλιστα που, υπό το φως της νέας Οδηγίας 2014/24/ΕΕ για την ανάθεση και εκτέλεση των δημοσίων συμβάσεων (Ν. 4412/2016), προτάσσεται η διευκόλυνση συμμετοχής νεοεισερχόμενων ή εν γένει μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων».

Τα μοντέλα

Στην αγορά επισημαίνουν πως στην πλειοψηφία των δήμων της χώρας, τα έργα οδοφωτισμού είναι ύψους μέχρι δύο εκατ. ευρώ και συνεπώς είναι δύσκολο να προχωρήσουν ως ΣΔΙΤ. Ένα ΣΔΙΤ, εξηγούν, «φορτώνει με πρόσθετο λειτουργικό κόστος έναν μικρό δήμο καθώς έχει συγκεκριμένες απαιτήσεις ποιότητας, συγκεκριμένους χρόνους ανταπόκρισης σε βλάβες» κ.λπ. Συνεπώς, σωστά αποφασίστηκε να στηριχθεί η αναβάθμιση του οδοφωτισμού, μέσω του οποίου θα εξοικονομηθούν σημαντικά ποσά στη δανειοδότηση από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, λένε τα ίδια στελέχη.

Δεν ισχύει το ίδιο για τα έργα οδοφωτισμού στους μεγάλους δήμους, με προϋπολογισμό άνω των πέντε εκατομμυρίων ευρώ, καθώς μπορούν, αν βέβαια το θέλουν οι δήμοι, να προχωρήσουν με ΣΔΙΤ. Ένα άλλο μοντέλο που επιχειρούν να εφαρμόσουν κάποιοι δήμοι είναι η Σύμβαση Ενεργειακής Απόδοσης (Παροχή Υπηρεσιών Φωτισμού) και αποπληρωμή μέσω των ανταποδοτικών τελών αποκλειστικά και μόνο με βάση το αποτέλεσμα (Εξοικονόμηση Ενέργειας) στη διάρκεια της 12ετούς Συμβατικής Περιόδου.

«Το ζήτημα δεν είναι το μοντέλο αλλά το τεύχος του διαγωνισμού, ώστε να υπάρχει πραγματικός ανταγωνισμός», λένε με νόημα όσοι κινούνται στην αγορά του οδοφωτισμού, που παραμένει στο… σκοτάδι.