Ομόλογα, χρέος και υλοποίηση προγράμματος οι εστίες κινδύνου

Τρεις εστίες κινδύνου για την πορεία της ελληνικής οικονομίας στο εγχώριο μέτωπο αλλά και αρκετούς εξωγενείς παράγοντες, οι οποίοι ενδέχεται να έχουν αρνητικό αντίκτυπο, περιγράφονται στην έκθεση του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος για το 2017.

Καθυστερήσεις στην υλοποίηση των συμφωνηθέντων με τους δανειστές και τυχόν αποκλίσεις στην επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων, μη έγκαιρη αποσαφήνιση των μέτρων ελάφρυνσης του χρέους, αλλά και πιθανές ανοδικές τάσεις στην αγορά ομολόγων με δυσμενείς επιπτώσεις στη δυναμική του χρέους, περιγράφονται ως οι κεντρικοί παράγοντες αβεβαιότητας σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα. Ερχονται να συμπληρωθούν από το εξωτερικό σκηνικό με πιθανές αναταράξεις λόγω Brexit, προσφυγικού, τεταμένων σχέσεων ΗΠΑ με Β. Κορέα και Ιράν, έξαρσης του λαϊκισμού σε αρκετές χώρες του κόσμου αλλά και πιθανών καθυστερήσεων στην αλλαγή της αρχιτεκτονικής της ευρωζώνης.

Στην έκθεση τονίζεται πως παρά τη θετική πρόοδο που έχει συντελεστεί και καταγράφεται σε σημαντικά οικονομικά μεγέθη, οι κίνδυνοι, εγχώριοι και εξωτερικοί, που ενδέχεται να απειλήσουν την πορεία της ελληνικής οικονομίας παραμένουν. Βραχυπρόθεσμα, οι σημαντικότεροι κίνδυνοι είναι:

1. Η καθυστέρηση στην υλοποίηση των συμφωνηθέντων μέτρων στο πλαίσιο της τρίτης αξιολόγησης, που θα οδηγούσε σε καθυστέρηση της ολοκλήρωσης της τέταρτης και τελευταίας αξιολόγησης του τρέχοντος προγράμματος και η τυχόν απόκλιση από την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων.

2. Η μη έγκαιρη αποσαφήνιση των μέτρων ελάφρυνσης του χρέους είναι αιτία που μπορεί να αναζωπυρώσει αβεβαιότητες.

3. Ενδεχόμενη αντιστροφή της μέχρι σήμερα θετικής πορείας των αποδόσεων των ελληνικών κρατικών ομολόγων. Η πρόσφατη αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας από τη Standard and Poor’s κατά μία βαθμίδα και η συμφωνία του Eurogroup που αντανακλά το κλείσιμο της τρίτης αξιολόγησης αναμένεται να οδηγήσουν σε περαιτέρω αποκλιμάκωση του κόστους δανεισμού, η οποία θα επιτρέψει, μέσω της εκ νέου πρόσβασης στις αγορές, τη δημιουργία ενός «ταμειακού αποθέματος ασφαλείας» για την κάλυψη των υποχρεώσεων του κράτους μετά τον Αύγουστο του 2018.

Το 2017 οι υψηλές αποδόσεις των ελληνικών κρατικών ομολόγων σημείωσαν σημαντική πτώση. Ωστόσο, το γεγονός ότι η Ελλάδα διατηρεί τη χαμηλότερη πιστοληπτική διαβάθμιση στην ευρωζώνη, απέχοντας 5 βαθμίδες από την επενδυτική βαθμίδα, σημαίνει ότι, με τη χώρα εκτός προγράμματος, τα ελληνικά ομόλογα θα παύσουν να γίνονται αποδεκτά ως εξασφαλίσεις για την πρόσβαση των ελληνικών τραπεζών στη φθηνή χρηματοδότηση που προσφέρει η ΕΚΤ. Με δεδομένο ότι η απόδοση του δεκαετούς ελληνικού κρατικού ομολόγου υπερβαίνει το 4%, έναντι περίπου 2% για την Πορτογαλία και την Ιταλία, γίνεται πιθανός ο κίνδυνος δυσμενών επιπτώσεων στη δυναμική του χρέους. Το πρόβλημα ενδέχεται να οξυνθεί, καθώς οι παράγοντες που διαμόρφωσαν ευνοϊκές συνθήκες κατά το περασμένο έτος φαίνεται ότι αντιστρέφονται.

Ελλοχεύουν ωστόσο και εξωτερικοί κίνδυνοι που δημιουργούν ανησυχίες για τη διατήρηση της εξαιρετικά ευνοϊκής διεθνούς οικονομικής συγκυρίας και της παγκόσμιας σταθερότητας, όπως σημειώνεται στην έκθεση.

Ειδικότερα σε επίπεδο ΕΕ, εκκρεμότητες που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν προβλήματα στην καλή οικονομική πορεία της ΕΕ είναι:

* Η προετοιμασία του Brexit μετά τη συμφωνία της 15ης Δεκεμβρίου 2017 για συντεταγμένη έξοδο και η ανάγκη για εξεύρεση κοινά αποδεκτής συμφωνίας ως προς τον τρόπο αντιμετώπισης της προσφυγικής κρίσης στο πλαίσιο της προσεχούς αναθεώρησης του κανονισμού του Δουβλίνου τον Ιούνιο του 2018.

* Σε επίπεδο ευρωζώνης, σημαντικές αλλαγές που αφορούν την αρχιτεκτονική της αναμένεται να δρομολογηθούν εφέτος, όπως η σύσταση του Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου και η ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης. Καθυστερήσεις των προσδοκώμενων αλλαγών ενδέχεται να ενισχύσουν τις αβεβαιότητες.

* Σε διεθνές επίπεδο, αναταράξεις προκαλούνται από την επιδείνωση των σχέσεων των ΗΠΑ με τη Β. Κορέα και το Ιράν.

* Τέλος, σε πολλές χώρες του κόσμου η έξαρση του λαϊκισμού μειώνει την εμπιστοσύνη των πολιτών στους δημοκρατικούς θεσμούς και στο κράτος δικαίου.

* Δείτε την έκθεση στη στήλη Συνοδευτικό Υλικό.