«Καυτό» δίμηνο για την οικονομία

«Στο ίδιο έργο θεατές»: Aυτό φαίνεται ότι είναι το... τραγούδι που εκφράζει καλύτερα ό,τι συμβαίνει το τελευταίο διάστημα, καθώς μετατίθεται διαρκώς η «τακτοποίηση» σημαντικών προβλημάτων της ελληνικής οικονομίας.

Από το κλείσιμο της αξιολόγησης μέχρι τη διευθέτηση του προβλήματος των κόκκινων δανείων, με κάποιες ενδιάμεσες «περιπλοκές» όπως η εμπλοκή με την έκτακτη παροχή στους συνταξιούχους, η χώρα μοιάζει να κινείται σε σημειωτόν.

Οι περισσότεροι παράγοντες της αγοράς και της οικονομικής ζωής της χώρας φοβούνται ότι, αν στο επόμενο δίμηνο δεν κλείσουν οι μεγάλες εκκρεμότητες της χώρας, είναι πιθανό να χαθεί ακόμα μία χρονιά, με ανυπολόγιστες επιπτώσεις. Εκ των πραγμάτων, οι επόμενοι δύο μήνες είναι ιδιαίτερα κρίσιμοι...

Η αξιολόγηση που αναμενόταν να κλείσει τον περασμένο Νοέμβριο και στη συνέχεια τον Δεκέμβριο, τώρα μετατίθεται για τον Ιανουάριο ή, το πιο πιθανό, για τον Μάρτιο του 2017, ενώ το κλίμα των συνομιλιών έχει βαρύνει σημαντικά.

Τι μπορεί να σημαίνουν όλα αυτά;

Μέτωπα-φωτιά

Η αλήθεια είναι πως μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα απαιτείται:

1. Να κλείσει όσο νωρίτερα και... θετικά γίνεται η αξιολόγηση (π.χ. τον Ιανουάριο), έτσι ώστε να ενταχθούμε στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης τον Μάρτιο.

2. Να προωθηθούν όσο το δυνατόν ταχύτερο τα έργα του νέου ΕΣΠΑ, προκειμένου να δοθούν δουλειές στην αγορά και να δημιουργηθεί υποδομή για τη χώρα. Γενικότερα, επικρατεί ένας έντονος προβληματισμός για την ύπαρξη ενός επώδυνου χρονικού κενού. Ο φόβος δηλαδή είναι πως, ενώ οι μεγάλοι αυτοχρηματοδοτούμενοι οδικοί άξονες θα ολοκληρωθούν σταδιακά μέχρι και το πρώτο εξάμηνο του 2017, μια σειρά έργων που δρομολογούνται δεν θα έχουν προφτάσει ακόμη να ξεκινήσουν. Αν, μάλιστα, καθυστερήσει όλη η επιδιωκόμενη διαδικασία (θετική αξιολόγηση, ποσοτική χαλάρωση, περιορισμένη έξοδος στις αγορές), τότε υπάρχει ο φόβος ότι το χρονικό αυτό κενό θα μεγαλώσει, καθώς θα καθυστερήσουν ή και θα ματαιωθούν επενδυτικά σχέδια που εξετάζονται για τη χώρα μας. Άλλωστε, ένα μεγάλο ύψος επενδύσεων είναι άμεσα συνδυασμένο και με τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων εταιρικών δανείων, που και αυτή κινδυνεύει να καθυστερήσει περαιτέρω.

3. Να τρέξει η υπόθεση της ενεργούς διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων τραπεζικών δανείων, που τείνει να εξελιχθεί σε κακόγουστο σίριαλ. «Αν περάσει και το 2017 χωρίς λύση, τότε θα είναι άσκοπο να συζητάμε για τη διάσωση αυτών των εταιρειών, καθώς οι περισσότερες από αυτές θα έχουν ήδη βάλει λουκέτο. Οι αντοχές αυτών των επιχειρήσεων να ζουν μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας εδώ και τόσα χρόνια είναι ιδιαίτερα περιορισμένες και όσο περνά ο χρόνος, η αξία τους μειώνεται, το όνομά τους πλήττεται και τα χρέη τους διογκώνονται. Το κακό είναι ότι η αντιμετώπιση του θέματος καθυστερεί εδώ και χρόνια, παρά τις κατά καιρούς δηλώσεις για άμεσες και γενναίες παρεμβάσεις», δηλώνει υψηλόβαθμο στέλεχος εισηγμένης εταιρείας.

Κίνδυνος για όλη τη χρονιά

Μέσα σ’ αυτό το περιβάλλον, το πρώτο δίμηνο του 2017 καθίσταται κρίσιμο για την εξέλιξη ολόκληρου του νέου έτους και αυτό γιατί το κυριότερο όφελος από την ένταξη στην ποσοτική χαλάρωση είναι το ευνοϊκότερο κλίμα (μείωση κινδύνου χώρας) που θα δημιουργηθεί για την Ελλάδα, προκειμένου να προσελκυσθούν επενδύσεις και να επιστρέψουν καταθέσεις στα γκισέ των τραπεζών. Ας μην ξεχνάμε πως ο προϋπολογισμός του 2017 προβλέπει διψήφιο ποσοστό αύξησης των επενδύσεων και αυτό δεν μπορεί να προέλθει χωρίς να υπάρχει ένα πολύ ευνοϊκό οικονομικό κλίμα για το μεγαλύτερο τμήμα της χρονιάς.

Τι θα γίνει λοιπόν αν η θετική αξιολόγηση καθυστερήσει π.χ. μέχρι τον Απρίλιο ή τον Μάιο; Τι θα γίνει αν κάποια στιγμή τους πρώτους μήνες του 2017 καταφύγουμε σε έκτακτη εκλογική αναμέτρηση και ιδίως αν μέσα από αυτή δεν προκύψει κάποια σταθερή κυβερνητική πλειοψηφία; Πόσο θα καθυστερήσει η προώθηση του νέου ΕΣΠΑ (η εμπειρία του παρελθόντος μιλά για τουλάχιστον ένα εξάμηνο) και η αντιμετώπιση των κόκκινων δανείων σε μια τέτοια περίπτωση; Κατά πόσο θα επηρεαστεί αρνητικά η δραστηριότητα του εισπρακτικού μηχανισμού του κράτους μέσα σε μια προεκλογική περίοδο;

Επίσης, υπάρχουν και οι φωνές εκείνες που τονίζουν πως οι κυβερνήσεις των τελευταίων ετών αναλώνονται σχεδόν αποκλειστικά με το συζητούν με τους δανειστές στο «Hilton» αφήνοντας σε δεύτερη μοίρα σημαντικά ζητήματα της «καθημερινότητας» που όμως συμβάλλουν στην ανάπτυξη και στη βελτίωση της ζωής των πολιτών και της παραγωγικότητας των επιχειρήσεων. Όσο συνεχίζεται το σίριαλ των διαπραγματεύσεων, τόσο η χώρα θα εξακολουθεί να μην αντιμετωπίζει πολλά ζητήματα που εγείρει η καθημερινή ζωή των πολιτών και η οικονομική αναγκαιότητα.

Γιατί το Χ.Α. παραμένει ψύχραιμο

Αν και τα προαναφερθέντα ερωτήματα είναι βασανιστικά και δείχνουν πως, κάτω από ορισμένα σενάρια, θα μπορούσαμε να οδηγηθούμε ακόμη και σε εκτροχιασμό της ελληνικής οικονομίας, η χρηματιστηριακή αγορά δείχνει μια αρκετά ψύχραιμη στάση, καθώς ο Γενικός Δείκτης εξακολουθεί να βρίσκεται στα ψηλά επίπεδα του τελευταίου εξαμήνου, κόντρα σε μια σειρά αντίξοες εξελίξεις εντός και εκτός Ελλάδας (αρνητική εξέλιξη συνομιλιών με δανειστές, δημοψηφίσματα σε Μεγάλη Βρετανία και Ιταλία, εκλογή Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ, τρομοκρατικά χτυπήματα στο εξωτερικό) και μάλιστα οι μη τραπεζικές μετοχές έχουν καταγράψει κέρδη μέσα στο 2016.

Σύμφωνα με αναλυτές, ορισμένοι λόγοι για τους οποίους η ελληνική χρηματιστηριακή αγορά δείχνει μια αρκετά καλή στάση απέναντι σε δυσμενή μελλοντικά σενάρια είναι οι παρακάτω:

- Επικρατεί η εκτίμηση ότι όποια τροπή κι αν λάβουν οι διαπραγματεύσεις, τελικά ούτε και αυτή τη φορά θα τεθεί σε κίνδυνο η ευρωπαϊκή πορεία της χώρας.

- Το διεθνές κλίμα εξακολουθεί να είναι ευνοϊκό μέχρι σήμερα και για τις μετοχές, οι οποίες στις ΗΠΑ βρίσκονται στα ιστορικά υψηλά τους επίπεδα.

- Δεκάδες εισηγμένες εταιρείες έχουν καταφέρει να αποστασιοποιηθούν σημαντικά από τα όσα γίνονται στο εσωτερικό της χώρας, είτε λόγω του έντονα διεθνοποιημένου χαρακτήρα τους (π.χ. F.F. Group, Τιτάν, Μυτιληναίος, Κυριακίδης, Καράτζης, Ικτίνος, Πλαστικά Θράκης, Πλαστικά Κρήτης, Flexopack) είτε λόγω του επηρεασμού τους από την τουριστική δραστηριότητα (π.χ. Αεροπορία Αιγαίου, Autohellas) είτε τέλος επειδή αντιμετωπίζουν τις επιπτώσεις της κρίσης κερδίζοντας μερίδια αγοράς σε βάρος των ανταγωνιστών τους (π.χ. Jumbo, Sarantis, Fourlis).

- Μερικές δεκάδες εισηγμένες αναμένεται να προχωρήσουν και μέσα στο 2017 σε διανομές χρημάτων προς τους μετόχους τους, είτε μέσα από τη μορφή μερισμάτων είτε μέσα από επιστροφές κεφαλαίου. Οι αποδόσεις αυτές –ακόμη και για πολύ ισχυρές εταιρείες όπως για παράδειγμα ο ΟΤΕ και ο ΟΠΑΠ- είναι πολλαπλάσιες από τα προσφερόμενα επιτόκια των τραπεζικών καταθέσεων (έως 0,70% για μεγάλα ποσά).

Μάλιστα, οι περισσότεροι αναλυτές προτείνουν για το 2017 ένα διαφοροποιημένο χαρτοφυλάκιο (διεθνοποιημένο κατά προτίμηση) με πολλά μετρητά και έμφαση σε μετοχές ποιοτικών εταιρειών που κυρίως δίνουν μερίσματα ή επιστρέφουν κεφάλαια στους μετόχους τους. Όσο για τις τράπεζες, που εξακολουθούν να επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό τον Γενικό Δείκτη του Χρηματιστηρίου της Aθήνας, προτείνονται μόνο σε όσους είναι διατεθειμένοι να αναλάβουν μεγαλύτερο ρίσκο, προσδοκώντας βέβαια υψηλότερες αποδόσεις.