Πώς θα γίνουν σαρωτικοί φοροέλεγχοι στην αγορά

Σύμφωνα με την εγκύκλιο, οι Προϊστάμενοι των υπηρεσιών που διενεργούν τον μερικό επιτόπιο έλεγχο πρόληψης (ΥΕΔΔΕ, Δ.Ο.Υ., πλην των Δ.Ο.Υ. ΦΑΕ, Πλοίων και Κατοίκων Εξωτερικού), θα πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειες τους και να μεριμνούν για τη συγκρότηση και λειτουργία συνεργείων μερικών επιτόπιων ελέγχων για τη διαπίστωση της εκπλήρωσης των φορολογικών υποχρεώσεων, της τήρησης βιβλίων και της έκδοσης φορολογικών στοιχείων για φορολογούμενους που ασκούν οποιαδήποτε δραστηριότητα ή διακινούν αγαθά, με προτεραιότητα σε κλάδους ή φορολογούμενους με υψηλή παραβατικότητα. Επισημαίνεται ότι, προκειμένου για την αποτελεσματικότερη οργάνωση των ελέγχων αυτών έχει εκπονηθεί συγκεκριμένο πλάνο ελέγχων ανά υπηρεσία, η υλοποίηση του οποίου θα εποπτεύεται από τη Διεύθυνση Ελέγχων, τη ΔΙΠΑΕΕ και τους Προϊσταμένους των Φορολογικών Περιφερειών, κατά περίπτωση.

Τα συνεργεία ελέγχου θα αποτελούνται από δύο τουλάχιστον υπαλλήλους (στην περίπτωση μάλιστα των Δ.Ο.Υ. στα συνεργεία δύνανται να συμμετέχουν όλοι οι υπάλληλοι και όχι μόνον όσοι υπηρετούν σε τμήματα Ελέγχου) και θα διενεργούν μερικούς επιτόπιους ελέγχους τις πρωινές, απογευματινές και βραδινές ώρες, για την εξακρίβωση της ορθής εφαρμογής των οικείων διατάξεων, του ν. 4308/2014 (Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα), του ν. 2859/2000, όπως και του ν. 4172/2013, όπως ισχύουν. Οι Προϊστάμενοι των υπηρεσιών πρέπει να μεριμνούν για τη διενέργεια μερικών επιτόπιων ελέγχων σε ημερήσια βάση, συμπεριλαμβανομένων του Σαββάτου και της Κυριακής, εκδίδοντας γενική χειρόγραφη εντολή ελέγχου.

Τέλος, αναφέρεται ότι, κατόπιν σχετικού αιτήματος του Γενικού Γραμματέα Δημοσίων Εσόδων προς τον Αρχηγό της Ελληνικής Αστυνομίας, ζητήθηκε και θα παρασχεθεί η συνδρομή της Ελληνικής Αστυνομίας στη διενέργεια των μερικών επιτόπιων ελέγχων που θα πραγματοποιηθούν τους θερινούς μήνες, με τη δημιουργία μικτών κλιμακίων ελέγχου, τουλάχιστον τέσσερις φορές το μήνα. Στο πλαίσιο αυτό, οι προϊστάμενοι των υπηρεσιών απαιτείται να έρθουν σε επαφή με τους κατά τόπους αστυνομικούς διευθυντές για τον προγραμματισμό των σχετικών ελέγχων.

Οι έλεγχοι εκπλήρωσης των φορολογικών υποχρεώσεων διενεργούνται σε όλους τους κλάδους της επιχειρηματικής δραστηριότητας με προτεραιότητα σε αυτούς που παρουσιάζουν υψηλή παραβατικότητα. Οι κλάδοι με την υψηλή παραβατικότητα δύνανται να εξευρίσκονται:

1. Από τα στοιχεία του αρχείου της υπηρεσίας και τα στοιχεία που τηρούνται στο ΟΠΣ-ELENXIS

2. από έγγραφη πληροφόρηση (δελτία πληροφοριών, καταγγελίες φορολογουμένων κλπ.) και

3. από επιλογή από εξωτερική πληροφόρηση ή άλλη αιτία, του Προϊσταμένου της υπηρεσίας.

Έργο των συνεργείων μερικών επιτόπιων ελέγχων είναι η διενέργεια ελέγχων για την εξακρίβωση της ορθής εφαρμογής των οικείων διατάξεων, του ν. 4308/2014 (Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα), του ν. 2859/2000, όπως και του ν. 4172/2013, όπως ισχύουν.

Ειδικότερα:

1. Θα διενεργείται έλεγχος για τη διαπίστωση της ορθής εφαρμογής των διατάξεων του ν.4308/2014 (Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα), κυρίως όσον αφορά τη διακίνηση των αγαθών, την πώληση αυτών και την παροχή υπηρεσιών.

Συγκεκριμένα, θα εξετάζεται αν εκδόθηκαν τα οριζόμενα από το ν.4308/2014 παραστατικά διακίνησης (Παραστατικό Διακίνησης, Δελτίο Αποστολής, Συνοδευτικό Διακίνησης Αποθεμάτων, Έγγραφο διακίνησης μη τιμολογηθέντων αποθεμάτων, Συγκεντρωτικό δελτίο διακίνησης, κ.λπ.), τιμολόγια πώλησης και παραστατικά λιανικής πώλησης (Απόδειξη, Απόδειξη λιανικής, Απόδειξη λιανικής πώλησης, Απόδειξη παροχής υπηρεσιών, Απόδειξη λιανικών συναλλαγών, κ.λπ.), για τη διακίνηση και την πώληση αγαθών ή την παροχή υπηρεσιών μεταξύ επιτηδευματιών ή μεταξύ επιτηδευματιών και ιδιωτών-καταναλωτών. 

2. Για το σκοπό αυτό κάθε συνεργείο μερικού επιτόπιου ελέγχου, όταν διαπιστώνει διακίνηση αγαθών στο δρόμο ή έξοδο πελατών από κάθε είδους επαγγελματική εγκατάσταση πώλησης αγαθών ή παροχής υπηρεσιών, θα ζητά το προβλεπόμενο από το ν.4308/2014 παραστατικό διακίνησης ή πώλησης. Ευνόητο είναι ότι στις περιπτώσεις επιχειρήσεων εστίασης και αναψυχής (π.χ. ταβέρνες, εστιατόρια, ψησταριές, πιτσαρίες, καφενεία, μπαρ κ.λπ.), η είσοδος εντός του καταστήματος ή στους εξωτερικούς χώρους αυτού είναι απαραίτητη, προκειμένου να διαπιστωθεί η έκδοση παραστατικού λιανικής πώλησης για την επιτόπια κατανάλωση φαγητών, ποτών, κ.λπ.

3. Τα μέλη του συνεργείου ελέγχου δύνανται να εισέρχονται σε επαγγελματική εγκατάσταση και στις περιπτώσεις που διαπιστώνεται η μη έκδοση παραστατικού διακίνησης ή πώλησης, ή τα παραστατικά που αφορούν τη συναλλαγή δεν επιδεικνύονται στον έλεγχο, ή πρόκειται για περιπτώσεις εκ των προτέρων στοχευμένων ελέγχων λόγω δραστηριότητας, ιστορικού επιχείρησης, κ.λπ., θα εισέρχονται οπωσδήποτε στην επαγγελματική εγκατάσταση, θα αναφέρουν την ιδιότητά τους, θα επιδεικνύουν την εντολή ελέγχου και την αστυνομική τους ταυτότητα, θα επαληθεύουν την παράβαση (όταν διαπιστώνεται) και θα θεωρούν τα βιβλία (στις περιπτώσεις που η επιχείρηση υποχρεούται σε ενημέρωση βιβλίων και εφόσον αυτά επιδειχθούν) και τα στοιχεία της επιχείρησης (ημερομηνία ελέγχου, ονοματεπώνυμο υπαλλήλων, υπογραφές). Στη συνέχεια θα ελέγχουν αν αποδόθηκαν οι επιρριπτόμενοι και παρακρατούμενοι φόροι (Φ.Π.Α, Φ.Μ.Υ, Αμοιβές τρίτων, κ.λπ.) και θα αναζητούνται η υποβληθείσα δήλωση και η σχετική ταυτότητα οφειλής.

4. Με την ολοκλήρωση των ελεγκτικών επαληθεύσεων, από τα μέλη του συνεργείου ελέγχου και σε κάθε περίπτωση που διαπιστώνεται από το φορολογικό έλεγχο παράβαση, θα επιδίδεται στον υπόχρεο προσωρινός προσδιορισμός προστίμου, μαζί με το σχετικό σημείωμα διαπιστώσεων με τα αποτελέσματα του φορολογικού ελέγχου, στο οποίο θα αναφέρεται η φορολογική οφειλή με βάση τα αποτελέσματα του ελέγχου αυτού καθώς και οποιοδήποτε σχετικό στοιχείο τεκμηριώνει την διαπίστωση της παράβασης.

Το σημείωμα διαπιστώσεων (συνημμένο έντυπο 2) θα υπογράφεται από τα μέλη του συνεργείου που διενήργησαν τον έλεγχο και θα επιδίδεται άμεσα στον φορολογούμενο. Με το σημείωμα διαπιστώσεων καλείται ο φορολογούμενος εντός είκοσι (20) ημερών από την κοινοποίηση να υποβάλλει ενδεχόμενες αντιρρήσεις του σχετικά με την επικείμενη έκδοση πράξης επιβολής προστίμου. Στη συνέχεια συντάσσεται αμελλητί έκθεση ελέγχου και εκδίδεται οριστική πράξη επιβολής προστίμου, σύμφωνα με τις οικείες Αποφάσεις. Σημειώνεται ότι παρότι δεν απαιτείται να κοινοποιείται σημείωμα διαπιστώσεων και προσωρινός προσδιορισμός προστίμου στις περιπτώσεις που διαπιστώνονται διαδικαστικές παραβάσεις, θα συντάσσεται και θα κοινοποιείται σε κάθε περίπτωση σχετικό σημείωμα διαπιστώσεων, για λόγους χρηστής διοίκησης, ενημέρωσης δηλαδή του φορολογούμενου για την παράβαση που υπέπεσε.

5. Σε κάθε περίπτωση που τα μέλη του συνεργείου εισέρχονται στην επαγγελματική εγκατάσταση του φορολογούμενου θα συμπληρώνουν τα στοιχεία στο ''ΈΝΤΥΠΟ ΕΠΙΤΟΠΙΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ (ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΟΥ)", το οποίο θα προσκομίσουν στην Υπηρεσία τους μετά την ολοκλήρωση του ελέγχου που ορίζει η σχετική εντολή, για ενημέρωση σχετικού αρχείου. Το έντυπο αυτό υπογράφεται από τους ελεγκτές του συνεργείου ελέγχου και από εκπρόσωπο ή υπάλληλο της επιχείρησης. Εφόσον οι πληροφορίες του εντύπου αυτού δεν παρέχονται από την επιχείρηση, θα συμπληρώνονται κατά την εκτίμηση του συνεργείου ελέγχου, με την αναγραφή σχετικής σημείωσης-παρατήρησης στη θέση υπογραφής του φορολογούμενου.

Tα POS

Με τη συμπλήρωση στο ανωτέρω έντυπο του/των εκκαθαριστή/ων (acquirer/s) του POS αποσκοπείται η έρευνα ως προς το αν το πρόσωπο που ασκεί οικονομική δραστηριότητα διαθέτει POS που έχει εγκατασταθεί από αλλοδαπό πάροχο υπηρεσιών πληρωμών - acquirer. Τούτο διότι είναι πολύ πιθανό ο ελεγχόμενος με τον τρόπο αυτό είτε να καταργεί στην πράξη τα capital controls, είτε να μη δηλώνει τα έσοδα που πραγματοποιούνται από τη χρήση του POS αυτού. Υπενθυμίζεται ότι, βάσει της ΠΝΠ «Περιορισμοί στην ανάληψη μετρητών και τη μεταφορά κεφαλαίων» (στοιχείο β', παρ. 10) υπάρχει ρητή απαγόρευση - μετά την 18η/7/2015- κατάρτισης συμβάσεων αποδοχής συναλλαγών με κάρτες πληρωμών, εφόσον η εκκαθάριση τους πραγματοποιείται με πίστωση λογαριασμού του εμπόρου, ο οποίος τηρείται εκτός Ελλάδος σε φορέα παροχής υπηρεσιών πληρωμών.

Επισημαίνεται ότι όσα POS δεν έχουν μία από τις ακόλουθες ενδείξεις: «CARDLINK», «ibank Εθνική», «ΠΕΙΡΑΙΩΣ», «FDH» ή «EURONET», είναι πιθανό να έχουν εγκατασταθεί από αλλοδαπούς acquirers. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στα POS με την ένδειξη «MyPOS» ή «MyPOS ΕU» τα οποία έχουν κατακλύσει την αγορά μετά τη θέσπιση των capital controls. Δεδομένου, ωστόσο, ότι πέραν των ενδείξεων «MyPOS» και «MyPOS ΕU» δεν υπάρχει ασφαλής τρόπος - από τον οπτικό έλεγχο του μηχανήματος POS - να εξακριβωθεί ότι υπάρχει σύμβαση με αλλοδαπό acquirer θα πρέπει να ζητείται από τους υπαλλήλους που διενεργούν τον έλεγχο η διεξαγωγή συναλλαγής (μικρού ποσού) και να επισυνάπτεται το απόκομμα της συναλλαγής στο «Έντυπο Μερικού Επιτόπιου Ελέγχου», όπου ως αριθμός αποκόμματος θα εισάγεται ο κωδικός του RRN. Επισημαίνεται, ενδεικτικά, ότι αν πρόκειται για αλλοδαπό εκκαθαριστή, στο απόκομμα θα εμφαίνονται η επωνυμία του acquirer και η διεύθυνση του στο εξωτερικό. Περαιτέρω οδηγίες για τον τρόπο και το χρόνο αποστολής των ανωτέρω αποκομμάτων συναλλαγών θα δοθούν με νεότερο έγγραφο.

Επισημαίνεται, τέλος, ότι ορισμένοι τύποι τερματικών POS (π.χ. D200 της PAX, το οποίο μοιάζει με κομπιουτεράκι χειρός) αποστέλλουν τη βεβαίωση της συναλλαγής με sms ή e-mail. Σε αυτές τις περιπτώσεις, θα ζητούνται οι σχετικές εκτυπώσεις.

6. Σημειώνεται ότι από 1.1.2014 μεταξύ άλλων καταργήθηκε η υποχρέωση τήρησης ασφαλών πληροφοριών (πρόσθετα βιβλία που προβλέπονταν από τις διατάξεις του Κ.Β.Σ. ή του Κ.Φ.Α.Σ.) από όλες τις κατηγορίες υπόχρεων π,χ. ιατροί, εκπαιδευτήρια, συνεργεία κ.λ.π. Εν όψει αυτού, κατά τον έλεγχο των υπόχρεων που είχαν υποχρέωση τήρησης ασφαλών πληροφοριών, οι ελεγκτές απαιτείται να ζητούν πληροφορίες από τους εξερχόμενους πελάτες για τις υπηρεσίες που τους παρείχαν οι παραπάνω επαγγελματίες φορολογούμενοι και στη συνέχεια να ελέγχουν αν εκδόθηκαν τα προβλεπόμενα από το ν.4308/2014 παραστατικά.

7. Σημειώνεται ότι όταν ο μερικός επιτόπιος έλεγχος διενεργείται σε επιχειρήσεις με οργανωμένα λογιστήρια (διπλογραφικό λογιστικό σύστημα ν.4308/2014) σε ημέρες και ώρες που το λογιστήριο αποδεδειγμένα δε λειτουργεί, ο έλεγχος πρέπει να περιορίζεται στην ορθή έκδοση των πάσης φύσεως παραστατικών διακίνησης ή πώλησης και να μη ζητά για θεώρηση τα λογιστικά βιβλία της επιχείρησης, ούτε να καταλογίζονται παραβάσεις μη επίδειξης λογιστικών βιβλίων. Στην περίπτωση αυτή αν απαιτηθεί έλεγχος των τηρούμενων βιβλίων, αυτός πρέπει να γίνει σε εργάσιμη για το τμήμα του λογιστηρίου ημέρα και ώρα. Στις λοιπές περιπτώσεις που παραδίδονται τα τηρούμενα βιβλία από την επιχείρηση διενεργείται διασταυρωτικός έλεγχος των δεδομένων από τα βιβλία με τις υποβληθείσες περιοδικές δηλώσεις Φ.ΠΑ, των δύο τελευταίων φορολογικών περιόδων, και εφόσον διαπιστώνονται διαφορές ο έλεγχος επεκτείνεται και σε προηγούμενες φορολογικές περιόδους.

8. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίδεται στις περιπτώσεις που διαπιστώνεται η μη απόδοση ή η ανακριβής απόδοση Φ.Π.Α. και παρακρατούμενων και επιρριπτόμενων φόρων. Στις περιπτώσεις αυτές θα υποδεικνύεται εγγράφως στον υπόχρεο να εκπληρώσει τις φορολογικές υποχρεώσεις του, υποβάλλοντας εκπρόθεσμες αρχικές ή τροποποιητικές δηλώσεις. Για τα παραπάνω θα ενημερώνεται εγγράφως και η αρμόδια για τον έλεγχο Δ.Ο.Υ. (εφόσον είναι άλλης αρμοδιότητας), προκειμένου σε περίπτωση μη υποβολής των προαναφερόμενων δηλώσεων να προγραμματίσει και διενεργήσει τους σχετικούς ελέγχους.

9. Σε περίπτωση που από τις υποβληθείσες δηλώσεις Φ.Π.Α. επιχειρήσεων που πωλούν αγαθά ή παρέχουν υπηρεσίες που υπόκεινται σε διαφορετικούς συντελεστές Φ.Π.Α (π.χ φαρμακεία, εστιατόρια κ.λπ.) προκύπτουν υπόνοιες μετακύλησης του Φ.Π.Α στο χαμηλότερο συντελεστή, η αρμόδια για τον έλεγχο Δ.Ο.Υ. θα προβαίνει στις περαιτέρω δικές της ενέργειες (για την έκδοση εντολής μερικού ελέγχου).

10. Ακόμη σημειώνεται ότι η μη επιτόπια επίδειξη των δηλώσεων Φ.Π.Α. και παρακρατούμενων και επιρριπτόμενων φόρων δεν αποτελεί κατ' αρχήν παράβαση. Στις περιπτώσεις αυτές θα υποδεικνύεται επίσης εγγράφως, με κοινοποίηση στον επιτηδευματία Πρόσκλησης, να προσκομίσει τις δηλώσεις στην αρμόδια για τον έλεγχο Δ.Ο.Υ., σε χρόνο (ημέρα κ.λπ.) που θα ορίζεται σαφώς στην Πρόσκληση (σχετ. και η εγκύκλιος ΠΟΛ.1254/13.11.2001). Για τα παραπάνω θα ενημερώνεται εγγράφως και η αρμόδια για τον έλεγχο Δ.Ο.Υ., προκειμένου σε περίπτωση μη προσκόμισης των προαναφερόμενων δηλώσεων να προγραμματίζεται η διενέργεια των σχετικών ελέγχων. Η όλη διαδικασία ελέγχου σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να ολοκληρώνεται στον ελάχιστο δυνατό χρόνο.

11. Αναφορικά με την παρακολούθηση των αποτελεσμάτων μέσω του ΟΠΣ Elenxis και την πρόσβαση των υπαλλήλων που δεν υπηρετούν στο τμήμα Ελέγχου ή υπηρετούν σε Δ.Ο.Υ. χωρίς τμήμα Ελέγχου, έχουν δοθεί οδηγίες με το αρίθμ. ΔΠΦΥ Γ 1111279/ ΕΞ 2015/27.8.2015 έγγραφο της Δ/νσης Παροχής Φορολογικών Υπηρεσιών. Πρόσθετες λεπτομερείς οδηγίες, για την εφαρμογή των διατάξεων του ν. 4308/2014 στον μερικό επιτόπιο έλεγχο, θα αναρτηθούν στο σύστημα elenxis, προκειμένου να λάβουν γνώση αυτών όλοι οι υπάλληλοι των υπηρεσιών που θα ασχοληθούν με τον προληπτικό έλεγχο.

12. Οι Προϊστάμενοι των υπηρεσιών ή οι νόμιμοι Αναπληρωτές τους παρακαλούνται για την επίβλεψη της ορθής λειτουργίας των συνεργείων μερικών επιτόπιων ελέγχων, καθώς και για την παροχή εν γένει οδηγιών προς τα μέλη των συνεργείων, για την εκτέλεση των καθηκόντων τους κατά τρόπο που θα δημιουργεί κλίμα εμπιστοσύνης μεταξύ ελεγκτών και ελεγχόμενων.

13. Περαιτέρω με ευθύνη των Προϊσταμένων τους, οι υπάλληλοι που διενήργησαν τον έλεγχο πρέπει να ενημερώνουν άμεσα τη Διεύθυνση Φορολογικής Συμμόρφωσης - Τμήμα Γ', με τα αποτελέσματα του ελέγχου, μέσω της σχετικής εφαρμογής της ΔΗΛΕΔ στο σύστημα ELENXIS. 

14. Τέλος, με το Επιχειρησιακό Σχέδιο που εκπονήθηκε από τη Διεύθυνση Στρατηγικού Σχεδιασμού και Οικονομικής Διοίκησης, προβλέπεται ένας σημαντικός αριθμός ελέγχων πρόληψης σε κλάδους ή επιχειρήσεις με υψηλή παραβατικότητα μέχρι την 31.12.2016. Η κατανομή του συνόλου των μερικών επιτόπιων ελέγχων πρόληψης ανά υπηρεσία, θα γίνει ανάλογα με το διαθέσιμο προσωπικό για τη διενέργεια των ελέγχων και θα ενημερωθεί κάθε εμπλεκόμενη υπηρεσία από την αρμόδια Φορολογική Περιφέρεια.