NYT: Τα «κόκκινα δάνεια» η μεγάλη πρόκληση της Ελλάδας

Καταστροφικές διαστάσεις έχουν πάρει τα «κόκκινα» δάνεια στην Ελλάδα, όπου δεκάδες χιλιάδες ιδιώτες και επιχειρήσεις αδυνατούν να αποπληρώσουν τις δανειακές τους υποχρεώσεις, σύμφωνα με τους New York Times.
Μέχρι τώρα, αναφέρει η αμερικανική εφημερίδα, οι τράπεζες δεν έχουν ξεκινήσει τις διαδικασίες κατασχέσεων, όμως αυτό θα μπορούσε να αλλάξει στο πλαίσιο των τροποποιήσεων που εξετάζει η κυβέρνηση, προκειμένου να ικανοποιήσει τους όρους του νέου πακέτο διάσωσης της χώρας.

Η αντιμετώπιση του προβλήματος των «κόκκινων» δανείων είναι μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα και οι πιστωτές της χώρας, ωστόσο το ζήτημα είναι τόσο «ακανθώδες» που δεν περιελήφθη στο πακέτο των μέτρων που πέρασαν αυτήν την εβδομάδα στη Βουλή, και παραπέμφθηκε για αργότερα.

Επισήμως, πάνω από το 40% των δανείων που έχουν χορηγήσει ελληνικές τράπεζες βρίσκονται σε σοβαρή καθυστέρηση, όμως σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις το ποσοστό ξεπερνά το 50%, αν συνυπολογιστούν και τα δάνεια που μπήκαν σε καθυστέρηση τους τελευταίους μήνες. Σύμφωνα με τους New York Times, πρόκειται για ένα από τα υψηλότερα ποσοστά στον κόσμο (συγκριτικά, στις ΗΠΑ το ποσοστό αυτό ανέρχεται σε μόλις 2%) και έχει αποδυναμώσει τόσο πολύ το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, που εγείρει πλέον αμφιβολίες για την δυνατότητα ανάκαμψης της οικονομίας της χώρας. Και αυτό διότι παρά το νέο πρόγραμμα διάσωσης, ύψους 86 δις. ευρώ, η χώρα δεν μπορεί να ανακάμψει αν καταρρεύσουν οι τράπεζές της. Και οι επιπτώσεις θα μπορούσαν να γίνουν αισθητές όχι μόνο στο χρηματοπιστωτικό σύστημα της ευρωζώνης, αλλά ακόμα και στην Wall Street.

Σύμφωνα με τους New York Times, μια μεγάλη πρόκληση για την Ελλάδα είναι το πώς θα διευθετηθεί το πρόβλημα των «κόκκινων» δανείων με τρόπο που θα δίνει μεν ελπίδες στους δανειολήπτες, αλλά δεν θα καταστρέφει το τραπεζικό σύστημα. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίον η κυβέρνηση παρέπεμψε για αργότερα το θέμα αυτό.

Σε κάθε περίπτωση, οι μακροπρόθεσμες λύσεις για την εκκαθάριση των «κόκκινων» δανείων θα έγκειται σε μεγάλο βαθμό στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η οποία αναμένεται να ολοκληρώσει την αξιολόγηση της ευρωστίας των ελληνικών τραπεζών μέχρι το τέλος Οκτωβρίου και στη συνέχεια να καταρτίσει σχέδιο ανάκαμψης σε συνεργασία με τις αρμόδιες Ελληνικές αρχές. Την περασμένη εβδομάδα, εκπρόσωποι των μεγαλύτερων Ελληνικών τραπεζών μετέβησαν στην Φρανκφούρτη προκειμένου να συζητήσουν το πρόβλημα με αξιωματούχους της ΕΚΤ.

Μεταξύ των μεγάλων Αμερικανών επενδυτών, που επωμίζονται και αυτοί το πρόβλημα, είναι οι δισεκατομμυριούχοι Wilbur Ross και John Paulson, καθώς τα επενδυτικά τους ταμεία έχουν βάλει μεγάλα «στοιχήματα» στις Ελληνικές τράπεζες, όπως και ηFidelity Investments and Capital Group. Αυτοί επενδυτές έχουν ήδη υποστεί απώλειες λόγω της μεγάλης πτώσης στις τιμές των μετοχών των Ελληνικών τραπεζών, και θα μπορούσαν να χάσουν ακόμα περισσότερα αν τα «κόκκινα» δάνεια εξαλείψουν περισσότερα τραπεζικά κεφάλαια.

Το τελευταίο πακέτο διάσωσης της Ελλάδας περιλαμβάνει έως και 25 δις. ευρώ για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Σύμφωνα με πρόχειρες εκτιμήσεις που κυκλοφορούν στην Αθήνα, οι τράπεζες ίσως χρειαστούν νέα κεφάλαια ύψους μόνο 10-15 δις. ευρώ, όμως ανώτατα τραπεζικά στελέχη στην Αθήνα παραδέχονται πως κανένας δεν γνωρίζει ακόμα σίγουρα πόσο άσχημες θα αποδειχθούν οι απώλειες από τα «κόκκινα» δάνεια, σημειώνουν οι New York Times.

Όπως σχολιάζει η εφημερίδα, σε οποιαδήποτε χώρα, ο αριθμός των «κόκκινων» δανείων αυξάνεται όταν η ύφεση οδηγεί σε κλείσιμο επιχειρήσεων και απώλεια θέσεων εργασίας, στην Ελλάδα όμως η επίπτωση είναι ακραία, λόγω του βάθους και της διάρκειας της ύφεσης.

Επιπλέον, τα «κόκκινα» δάνεια δεν είναι μόνο σύμπτωμα της ύφεσης, αλλά και αιτία περαιτέρω οικονομικών προβλημάτων, καθώς «δεσμεύουν» χρήματα που θα μπορούσαν διαφορετικά να είχαν δανειστεί πιο υγιείς επιχειρήσεις. Στην Ελλάδα, περίπου το 40% των «κόκκινων» δανείων είναι προς μικρές, μονοπρόσωπες επιχειρήσεις ή προς μεσαίες επιχειρήσεις, που συνιστούν μια κρίσιμης σημασίας πηγή απασχόλησης.

«Το υψηλό επίπεδο μη εξυπηρετούμενων δανείων σημαίνει πως πολλοί πόροι έχουν 'παγιδευτεί' σε μη παραγωγικά κομμάτια της οικονομίας», δήλωσε στους New York Times ο αναπληρωτής γενικός διευθυντής της Eurobank, κ. Πλάτων Μονοκρουσος.

Και ο κύκλος μπορεί να αυτοτροφοδοτείται. Οι φόβοι πως οι τράπεζες μπορεί να καταρρεύσουν λόγω των «κόκκινων» δανείων ήταν ο βασικός λόγος για τον οποίον οι καταθέτες προχώρησαν μαζικά σε απόσυρση των καταθέσεών τους. Από τον Δεκέμβριο του 2014 μέχρι τον Ιούλιο του 2015 είχαν αποσύρει 40 δις. ευρώ, αναγκάζοντας την κυβέρνηση να εφαρμόσει capital controls.

Ο περιορισμός, που παραμένει σε ισχύ αν και έχει χαλαρώσει κάπως, περιόρισε τις καταναλωτικές δαπάνες, οδηγώντας σε περαιτέρω επιβράδυνση της οικονομίας και σε περισσότερα «κόκκινα» δάνεια. Η αποστολή των τραπεζιτών και των τραπεζικών αρχών είναι τώρα να σπάσει αυτός ο φαύλος κύκλος.

Αυτό όμως θα είναι εξαιρετικά δύσκολο. Υπό την πίεση των δανειστών, η Βουλή ήδη πέρασε νόμους που δίνουν στις τράπεζες περισσότερες δυνατότητες να κατασχέσουν ακίνητα και να επιταχύνουν τις νομικές διαδικασίες. Οι αλλαγές αυτές στόχο είχαν να μειώσουν τον χρόνο αναμονής για τις δικαστικές διαδικασίες –που ξεπερνούσαν τη δεκαετία- και να πιέσουν τους δανειολήπτες που ίσως έχουν τη δυνατότητα να αποπληρώσουν τα δάνειά τους αλλά δεν το κάνουν διότι μέχρι τώρα ήταν δύσκολο για τις τράπεζες να προχωρήσουν σε πλειστηριασμούς.

Οι τραπεζίτες λένε πως θα χρησιμοποιήσουν τις αυξημένες εξουσίες τους ώστε να προχωρήσουν σε διακανονισμούς με τους δανειολήπτες, όπου αυτό είναι εφικτό, και πως δεν ενδιαφέρονται να κατάσχουν ακίνητα σε μια υφεσιακή αγορά ακινήτων. Όμως οι δανειολήπτες είναι επιφυλακτικοί και ο αριθμός τους είναι τόσο μεγάλος που μπορεί να συμβάλει στην αστάθεια του ελληνικού πολιτικού συστήματος.

Η ΕΚΤ, που έχει την εποπτική ευθύνη για τις ελληνικές τράπεζες και τις «κρατά ζωντανές» μέσω του ELA, έχει ήδη αρχίσει να εξετάζει τα χαρτοφυλάκια των δανείων τους προκειμένου να καθορίσει το πόσο άσχημη είναι η κατάσταση. Πρόκειται για το πρώτο βήμα στον καθορισμό του ύψους των κεφαλαίων που θα χρειαστούν οι τράπεζες για να παραμείνουν βιώσιμες.

Η διαδικασία είναι ευαίσθητη. Το 'συμμάζεμα' των τραπεζών θα πρέπει να είναι τόσο αυστηρό ώστε να είναι αξιόπιστο. «Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια πρέπει να αντιμετωπιστούν με τρόπο που θα αποκαθίσταται η εμπιστοσύνη στις τράπεζες», αλλά και να μειώνει το βάρος στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, είπε στους New York Times ο διευθύνων σύμβουλος της Τράπεζας Πειραιώς, κ. Άνθιμος Θωμόπουλος.

Όμως, οι επενδυτές της Wall Street πραγματοποιούν συναντήσεις με αξιωματούχους της ΕΚΤ ώστε να τους «πείσουν» να μην είναι πολύ σκληροί, αν θέλουν οι τράπεζες να αντλήσουν περισσότερα κεφάλαια από τον ιδιωτικό τομέα. Τα κεφάλαια που θα παρασχεθούν από το ταμείο διάσωσης της Ευρωζώνης θα μειώσουν την αξία των υφιστάμενων τραπεζικών μετοχών, οι τιμές των οποίων έχουν ήδη κάνει 'βουτιά' στο Χρηματιστήριο.

Ο κ. Ross, το private equity του οποίου κατέχει μερίδιο στην Eurobank, είπε πως θα εξετάσει το ενδεχόμενο αγοράς επιπλέον μετοχών, μόνο όμως «αν υπάρχει δίκαιη αντιμετώπιση των θεσμικών επενδυτών».

Ορισμένα «κόκκινα» δάνεια, όπως εκτιμάται, θα διευθετηθούν από μόνα τους αν βελτιωθεί η οικονομία και αρχίσουν οι ιδιώτες και οι επιχειρήσεις να βγάζουν χρήματα ώστε να πληρώνουν τις δόσεις τους. «Το πρόβλημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων οφείλεται κυρίως στην ύφεση», σημειώνει στους New York Times ο διοικητής της ΤτΕ, κ. Γιάννης Στουρνάρας, συμπληρώνοντας πως με μια συνεργατική προσπάθεια από τις κεντρικές τράπεζες, τις ρυθμιστικές αρχές και τις εμπορικές τράπεζες, «είναι ένα διαχειρίσιμο πρόβλημα».