Φρένο σε «πρόωρες» συνταξιοδοτήσεις θέλει η τρόικα

Τον περιορισμό όλων των συνταξιοδοτήσεων πριν από το 62ο έτος της ηλικίας ζητά η τρόικα και εξετάζει η κυβέρνηση. H ηγεσία του υπουργείου Εργασίας επιμένει πως θα υπάρξουν παρεμβάσεις μόνο σε όσες περιπτώσεις παρεκκλίνουν του γενικού κανόνα, δεν δικαιολογούνται και κυρίως δεν αφορούν ασφαλισμένους που έχουν θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα.

Με τη διαπίστωση, πάντως, πως μόλις το 21% των ασφαλισμένων στο ΙΚΑ (16% των ανδρών και 30% των γυναικών) συνταξιοδοτείται στην κανονική ηλικία, το ΚΕΠΕ στην έκθεσή του προετοιμάζει το έδαφος για την αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης στις ομάδες ασφαλισμένων που «γλίτωσαν» με τις προηγούμενες ασφαλιστικές μεταρρυθμίσεις.

Στο στόχαστρο της τρόικας έχουν ήδη μπει ειδικές κατηγορίες που κάνοντας χρήση της δυνατότητας να κατοχυρώσουν δικαίωμα έως το 2010 ή το 2012 περιμένουν να συνταξιοδοτηθούν νωρίτερα από το 62ο έτος.

Να σημειωθεί εδώ ότι η θεμελίωση του συνταξιοδοτικού δικαιώματος λόγω γήρατος επέρχεται όταν ο ασφαλισμένος πληροί σωρευτικά την προϋπόθεση τόσο της συμπλήρωσης του απαιτούμενου ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης όσο και της πραγματοποίησης του απαιτούμενου χρόνου ασφάλισης. Η κατοχύρωση αφορά τη δυνατότητα των ασφαλισμένων να κλειδώσουν τη συνταξιοδότηση έχοντας συμπληρώσει τον απαιτούμενο χρόνο ασφάλισης. Θα βγουν όμως στη σύνταξη όταν συμπληρώσουν και το απαιτούμενο όριο ηλικίας.

Από την πλευρά της κυβέρνησης, οι διαβεβαιώσεις αφορούν την προστασία όσων έχουν θεμελιώσει δικαίωμα συνταξιοδότησης. Άλλωστε, έχει διαπιστωθεί από τις προηγούμενες παρεμβάσεις ότι η αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης δεν έχει τα άμεσα και επιθυμητά αποτελέσματα σε σχέση με τα έσοδα των ταμείων. Οι πιέσεις όμως της τρόικας για ενιαίους όρους συνταξιοδότησης επαναφέρουν στο προσκήνιο σκέψεις και για παραμετρικές παρεμβάσεις, προκειμένου να κλείσει οριστικά η πόρτα της εξόδου πριν από το 62ο έτος.

Η μελέτη του ΚΕΠΕ

Σύμφωνα με τη μελέτη του ΚΕΠΕ, η πλειονότητα των ασφαλισμένων του ΙΚΑ βρίσκει διέξοδο για συνταξιοδότηση μέσω εξαιρέσεων και ειδικών καθεστώτων. Η μελέτη δε αφέρεται σε αυτούς που συνταξιοδοτούνται με το καθεστώς των ΒΑΕ, επισημαίνοντας ότι είναι σχεδόν το 1/3 των συνταξιούχων, και στους δικαιούχους αναπηρικής σύνταξης που είναι περίπου το 16%. Συνολικά, οι δύο αυτές κατηγορίες προσεγγίζουν, με βάση το Κέντρο, τους μισούς συνταξιούχους, «γεγονός αρκετά παράξενο για μία μη βιομηχανική χώρα». Ιδιαίτερη αναφορά κάνει το ΚΕΠΕ και στις περιπτώσεις των ενστόλων στο Δημόσιο (αποτελούν σχεδόν το ένα τρίτο των συνταξιούχων), οι οποίοι όπως αναφέρεται συνεχίζουν να αποστρατεύονται στην ηλικία των 53 ετών, αλλά και των αιρετών, που δικαιούνται σύνταξη με μόλις δύο εκλογικές θητείες.

Στην κόψη του ξυραφιού πάνω από 40 περιπτώσεις

Δυνατότητα να λάβουν σύνταξη πριν από τα 62, έχοντας κλειδώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα μόνο με τα απαιτούμενα έτη ασφάλισης, έχουν σύμφωνα με τους υπολογισμούς περίπου 250.000 ασφαλισμένοι. Αυτοί κάνουν χρήση 40 και πλέον διατάξεων, μέσω των οποίων κατοχυρώνουν δικαίωμα συνταξιοδότησης μέχρι το 2012 και περιμένουν έως ότου συμπληρώσουν και το απαιτούμενο όριο ηλικίας, που είναι σαφώς μικρότερο από αυτό που ισχύει για όλους τους υπόλοιπους ασφαλισμένους. Ειδικά για τις μητέρες απαιτείται ταυτόχρονα με τα έτη ασφάλισης να υπάρχει και ανήλικο τέκνο.

Οι διατάξεις αυτές αφορούν κυρίως γυναίκες με ανήλικα τέκνα στο Δημόσιο, ασφαλισμένους με βαρέα και ανθυγιεινά στο ΙΚΑ, αλλά και άνδρες - γυναίκες ασφαλισμένους στα ταμεία των ΔΕΚΟ - τραπεζών.

Σε κάποιες περιπτώσεις, το δικαίωμα αφορά πρόωρη – μειωμένη σύνταξη, η οποία υπολογίζεται με -4,5% για κάθε έτος συνταξιοδότησης πριν από τη συμπλήρωση του 60ού έτους ηλικίας, εάν κατοχύρωσαν δικαίωμα το 2010 και με -6% για κάθε χρόνο, εάν το δικαίωμα κλείδωσε από το 2011 και μετά.

Ας δούμε κάποιες από τις πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις:

Α) Γυναίκες στο Δημόσιο

Όσες συμπλήρωσαν 25 έτη ασφάλισης από το 2010 έως το 2012:  Όσες κατοχύρωσαν δικαίωμα το 2010 μπορούν να αποχωρήσουν όταν συμπληρώσουν τα 55 (μειωμένη) ή τα 60 (πλήρη). Αυτές που κλείδωσαν το δικαίωμα το 2011, θα περιμένουν μέχρι να συμπληρώσουν τα 56 ή τα 61, ενώ για αυτές που κατοχύρωσαν το 2012, η μειωμένη σύνταξη καταβάλλεται όταν συμπληρωθεί το 58ο έτος ηλικίας και η πλήρης στο 63ο.

Αυτές που είχαν συμπληρώσει τουλάχιστον 25 έτη ασφάλισης το 2010 παίρνουν πλήρη σύνταξη, με τη συμπλήρωση 35ετίας, στα 58. Εάν την 25ετία την έχουν συμπληρώσει το 2011, τότε μπορούν να συνταξιοδοτηθούν σε ηλικία 58 ετών με 36 χρόνια ασφάλισης, ενώ εάν η συμπλήρωση της 25ετίας έγινε το 2012, μπορούν να συνταξιοδοτηθούν σε ηλικία 59 ετών με 37 χρόνια ασφάλισης.

Β) Άνδρες στο Δημόσιο

Άνδρες στο Δημόσιο με 25 έτη ασφάλισης το 2011 μπορούν να συνταξιοδοτηθούν όταν συμπληρώσουν τα 56 με μειωμένη σύνταξη και τα 61 με πλήρη. Εάν τα 25 έτη ασφάλισης τα συμπλήρωσαν το 2012, η μειωμένη σύνταξη καταβάλλεται όταν φθάσουν τα 58 και η πλήρης στα 63.

Άνδρες στο Δημόσιο με τουλάχιστον 25 έτη ασφάλισης το 2010 μπορούν να συνταξιοδοτηθούν με 35ετία, όταν συμπληρώσουν το 58ο έτος της ηλικίας τους. Εάν τα 25 έτη τα συμπλήρωσαν το 2011, αποχωρούν με 36 έτη ασφάλισης στα 58, ενώ εάν η συμπλήρωση της 25ετίας έγινε το 2012 μπορούν να συνταξιοδοτηθούν σε ηλικία 59 ετών με 37ετία.

Γ) Βαρέα και ανθυγιεινά

Γυναίκες ασφαλισμένες στο ΙΚΑ που έχουν συμπληρώσει 4.500 ημέρες ασφάλισης (ένσημα) εκ των οποίων 3.600 στα βαρέα, το 2010, μπορούν να λάβουν σύνταξη πλήρη με τη συμπλήρωση του 55ου έτους της ηλικίας τους. Εάν η συμπλήρωση των ενσήμων έγινε το 2011, συνταξιοδοτούνται με πλήρη σύνταξη όταν συμπληρώσουν το 56ο έτος, ενώ εάν η συμπλήρωση έγινε το 2012, μπορούν να λάβουν σύνταξη πλήρη με τη συμπλήρωση του 57ου έτους.

Αντίστοιχα, άνδρες στο ΙΚΑ με 10.500 ημέρες ασφάλισης εκ των οποίων 7.500 στα βαρέα το 2010, μπορούν να αποχωρήσουν σε ηλικία 53 ετών με μειωμένη σύνταξη και σε ηλικία 55 ετών με πλήρη. Απαραίτητη προϋπόθεση να έχουν και τουλάχιστον 1.000 βαρέα ένσημα την τελευταία 13ετία. Άνδρες στο ΙΚΑ με 10.500 ημέρες ασφάλισης εκ των οποίων 7.500 στα βαρέα το 2011, αποχωρούν σε ηλικία 53 ετών και 9 μηνών με μειωμένη σύνταξη και σε ηλικία 55 ετών και 9 μηνών με πλήρη. Απαραίτητη προϋπόθεση να έχουν 1.000 βαρέα ένσημα την τελευταία 13ετία.

Άνδρες στο ΙΚΑ με 10.500 ημέρες ασφάλισης εκ των οποίων 7.500 στα βαρέα το 2012: Αποχωρούν σε ηλικία 56 ετών και 6 μηνών με πλήρη ή σε ηλικία 54 ετών και 6 μηνών με μειωμένη σύνταξη. Απαραίτητη προϋπόθεση να έχουν και τουλάχιστον 1.000 βαρέα ένσημα την τελευταία 13ετία.

Δ) Μητέρες ανηλίκων

Πολλές και διαφορετικές είναι οι ρυθμίσεις που ισχύουν για μητέρες τόσο στο Δημόσιο, όσο και στο ΙΚΑ και στα λεγόμενα «ειδικά ταμεία» των ΔΕΚΟ και των τραπεζών.

Στο Δημόσιο, μητέρες που το 2010 είχαν ταυτόχρονα ανήλικο και 25ετία μπορούν να πάρουν σύνταξη όταν συμπληρώσουν τα 50 έτη. Εάν είχαν ανήλικο και συμπλήρωσαν 25ετία το 2011 μπορούν να βγουν στη σύνταξη στα 52. Εάν το ανήλικο και η συμπλήρωση της 25ετίας ίσχυε το 2012, τότε η πλήρης σύνταξη δίνεται στα 55. Δίνεται επίσης η δυνατότητα εξαγοράς πλασματικών χρόνων.

Σε ΙΚΑ, ΔΕΚΟ, τράπεζες, μητέρες ασφαλισμένες που μέχρι το τέλος του 2010 είχαν ταυτόχρονα ανήλικο και 5.500 ημέρες ασφάλισης, παίρνουν πλήρη σύνταξη στα 55 και μειωμένη στα 50. Μητέρες που το 2011 είχαν ταυτόχρονα ανήλικο και 5.500 ημέρες ασφάλισης μπορούν να λάβουν σύνταξη στα 52 μειωμένη και στα 57 πλήρη. Μητέρες που το 2012 είχαν ταυτόχρονα ανήλικο και 5.500 ημέρες ασφάλισης μπορούν να δουν την πόρτα εξόδου στα 60 με πλήρη και στα 55 με μειωμένη.

Μητέρες ανηλίκων, που ασφαλίστηκαν στα ειδικά ταμεία πριν από το 1983 μπορούν να συνταξιοδοτηθούν με 17,5 ως 24,5 έτη ασφάλισης ανάλογα με το έτος συμπλήρωσης. Πλήρης σύνταξη καταβάλλεται στο 50ό έτος.

Ε) Άλλες διατάξεις

Υπάρχουν τέλος και άλλες διατάξεις που αφορούν ασφαλισμένους στο ΙΚΑ, στο ΕΤΑΑ και στα ταμεία των ΔΕΚΟ και των τραπεζών, για άνδρες ή γυναίκες.

Για παράδειγμα, γυναίκες με συμπληρωμένα 10.500 ένσημα το 2011 παίρνουν σύνταξη με τη συμπλήρωση των 58, εφόσον έχουν 10.800 ένσημα. Εάν τα 10.500 τα συμπλήρωσαν το 2012, η σύνταξη καταβάλλεται στα 59, εφόσον έχουν συμπληρωθεί 11.100 ένσημα.

Εάν οι ασφαλισμένες είχαν το 2010 συμπληρωμένα 10.000 ένσημα, μπορούν να λάβουν μειωμένη σύνταξη στα 55 και πλήρη στα 57. Εάν τα ένσημα συμπληρώθηκαν το 2011, η απαιτούμενη ηλικία είναι τα 58 και τα τελικά ένσημα 10.400. Οι ασφαλισμένες με συμπληρωμένα 10.000 ένσημα το 2012 μπορούν να λάβουν σύνταξη σε ηλικία 56 ετών και 6 μηνών μειωμένη και σε ηλικία 58 ετών και 6 μηνών πλήρη με 10.800 ένσημα.

Άνδρες ασφαλισμένοι στο ΙΚΑ με συμπληρωμένα 10.500 ένσημα το 2010 μπορούν να λάβουν σύνταξη με 10.500 ένσημα σε ηλικία 58 ετών. Εάν τα 10.500 συμπληρώθηκαν το 2011, η απαιτούμενη ηλικία συνταξιοδότησης είναι τα 58 και τα ένσημα που χρειάζονται 10.800. Εάν τα 10.500 ένσημα συμπληρώθηκαν το 2012, σύνταξη μπορούν να λάβουν σε ηλικία 59 ετών, εφόσον έχουν συμπληρώσει 11.100 ένσημα.