Ασφαλιστικό: Στο τραπέζι και η κατάργηση της 15ετίας

Την αύξηση του ελάχιστου χρόνου ασφάλισης για τη λήψη της κατώτατης σύνταξης από 15 σε 20 χρόνια προβλέπει το σχέδιο του υπουργείου Εργασίας, βάσει και της εισήγησης του ΚΕΠΕ. Η διάταξη είναι έτοιμη, στο συρτάρι του υπουργού Εργασίας, αφού το μέτρο της σταδιακής αύξησης των απαιτούμενων ημερών ασφάλισης από 4.500 σε 6.000 είχε ζητηθεί από την τρόικα και το 2012. Τότε, η διάταξη αποσύρθηκε την τελευταία στιγμή, αφού επελέγη η λύση της επιβολής ειδικής εισφοράς στις συντάξεις άνω των 1.300 ευρώ, όμως σήμερα, και μετά από μια σειρά περιοριστικών ως προς τις παροχές, διατάξεων, το πρόβλημα του ασφαλιστικού δεν έχει βελτιωθεί.

Η τρόικα έχει θέσει επανειλημμένα το θέμα στην ηγεσία του υπουργείου Εργασίας. Μάλιστα, στο επικαιροποιημένο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα ζητά «να αυξηθεί η συμμετοχή στην απασχόληση και στην ασφάλιση». Παράλληλα, η κυβέρνηση έχει συμφωνήσει να αναλάβει πρωτοβουλίες για τον περιορισμό των μη ανταποδοτικών παροχών και για την εφαρμογή μέτρων ώστε να υπάρχει «στενότερη σύνδεση των συντάξεων με τις εισφορές».

Είναι χαρακτηριστικό ότι και στις διαπιστώσεις της έκθεσης του ΚΕΠΕ που διέρρευσαν στον τύπο γίνεται ειδική αναφορά για τον ελάχιστο χρόνο ασφάλισης στο κεφάλαιο «Ηλικία συνταξιοδότησης». Έτσι, στο στόχαστρο μπαίνει και η λεγόμενη 15ετία, τα 4.500 ένσημα δηλαδή, με τα οποία ο ασφαλισμένος μπορεί να κατοχυρώσει δικαίωμα.

Σταθερός στόχος άλλωστε παραμένουν οι πρόωρες -πριν από τα 62- συνταξιοδοτήσεις, οι οποίες όμως έχουν περιορισμένο αποτέλεσμα, αφού ισχύουν για συγκεκριμένο αριθμό ασφαλισμένων, που βρίσκονται κοντά στην ηλικία λήψης σύνταξης και στην πλειοψηφία τους έχουν θεμελιώσει ή έχουν έστω κατοχυρώσει δικαίωμα.

Για τους νέους ασφαλισμένους καμία σύνταξη δεν δίνεται πριν από τα 62 έτη. Ο ελάχιστος χρόνος ασφάλισης όμως, ισχύει για όλους, ακόμη και με το νέο σύστημα που θα εφαρμοστεί από το 2015. Για τη λήψη της βασικής, εγγυημένης από το κράτος σύνταξης, απαιτούνται 4.500 ημέρες ασφάλισης, ήτοι 15 χρόνια.

Η έκθεση αναφέρει χαρακτηριστικά ότι «πέρα από την ηλικία συνταξιοδότησης, σημασία για τη βιωσιμότητα του συστήματος έχουν και οι μέρες ασφάλισης». Και διαπιστώνεται ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των νέων αιτήσεων πραγματοποιείται από την ομάδα με ημέρες ασφάλισης μεταξύ 4.500 και 4.790, ήτοι μεταξύ 15 και 16 ετών. Μάλιστα, το ένα τέταρτο των νέων συντάξεων του ΙΚΑ αφορά ασφαλισμένους που έχουν καταβάλει εισφορές για λιγότερα από 15 έτη. Οι μισοί από το σύνολο των νέων συνταξιούχων έχουν εισφέρει για λιγότερα από 22 χρόνια, αισθητά λιγότερα από την 35ετία.

Η επόμενη μεγάλη έξοδος αφορά μεν την 35ετία, όμως όπως επισημαίνεται στην έκθεση, αφορά μόνο το 7% των νέων συνταξιούχων. Τέλος, υπάρχει κι ένα 11% που κάνει αίτηση για συνταξιοδότηση έχοντας πραγματοποιήσει παραπάνω από 10.800 ημέρες ασφάλισης.

Με αυτά τα δεδομένα, οι μελετητές του ΚΕΠΕ καταλήγουν στα εξής συμπεράσματα: Η χρήση της μέσης ηλικίας συνταξιοδότησης (που παρεμπιπτόντως στην Ελλάδα είναι ψηλότερη απ’ ό,τι στην Ε.Ε.) είναι παραπλανητική. Τα στοιχεία του ΙΚΑ δείχνουν ότι ο γενικός κανόνας είναι η εξαίρεση. Η ηλικία συνταξιοδότησης για τους ιδιωτικούς υπαλλήλους δείχνει να μειώνεται. Οι συντάξεις αναπηρίας του ΙΚΑ αποτελούν διέξοδο για νέους ασφαλισμένους ή για ασφαλισμένους με λίγες ημέρες ασφάλισης.

Ταυτόχρονα, το 26% των νέων συνταξιούχων του ΙΚΑ έχει εισφορές που δεν ξεπερνούν τη 15ετία και οι μισοί νέοι συνταξιούχοι έχουν εισφέρει για λιγότερο από 22 έτη. Εντύπωση προκαλεί βέβαια το γεγονός ότι οι μελετητές χαρακτηρίζουν την αναπηρία «διέξοδο» για τους ασφαλισμένους με λίγες ημέρες ασφάλισης!

Στο στόχαστρο και το πρώην ΤΕΒΕ

Με δεδομένη τη διαπίστωση ότι το μεγαλύτερο μέρος της κατώτερης σύνταξης αφορά κρατική επιδότηση, καθώς το ύψος της σύνταξης δεν αντιστοιχεί στις καταβαλλόμενες -λίγες- εισφορές, στο στόχαστρο αναμένεται να τεθεί και το θέμα του πρώην ΤΕΒΕ.

Το Euro2day.gr έχει αποκαλύψει ότι σχεδιάζεται μείωση των συντάξεων του πρώην ΤΕΒΕ, καθώς υπάρχει το μπόνους των 220 ευρώ στις συντάξεις με 15ετία, με αποτέλεσμα οι πρώην συνταξιούχοι του ταμείου να λαμβάνουν κατώτατη σύνταξη 768 ευρώ, ενώ οι υπόλοιποι ασφαλισμένοι στον ΟΑΕΕ 489 ευρώ.

Έτοιμη η διάταξη

Η διάταξη είναι έτοιμη από το 2012, όταν επιβλήθηκαν οι μειώσεις στις συντάξεις άνω των 1.300 ευρώ, όμως τελευταία στιγμή αποσύρθηκε λόγω έντονων αντιδράσεων.

Σύμφωνα με αυτήν, για τη θεμελίωση κατώτερης σύνταξης θα απαιτούνται 6.000 ημέρες ασφάλισης (ένσημα) ήτοι 20 χρόνια, από 4.500 ένσημα ή 15 χρόνια ασφάλισης που ισχύει σήμερα. Άμεσος στόχος είναι οι περίπου 150.000 ασφαλισμένοι που αναμένεται να συνταξιοδοτηθούν τα επόμενα χρόνια κάνοντας χρήση του δικαιώματος για κατώτατη σύνταξη στα 65, με 15 χρόνια ασφάλισης. Μάλιστα, για να καταλαγιάσουν κάπως οι αντιδράσεις, τότε, συζητούσαν το ενδεχόμενο, να δοθεί στους συγκεκριμένους ασφαλισμένους το δικαίωμα εξαγοράς πέντε ετών ασφάλισης, της αναγνώρισης δηλαδή του απαιτούμενου επιπλέον χρόνου ασφάλισης με πλασματικά έτη ασφάλισης.

Οι εκτιμήσεις του υπουργείου Εργασίας ήταν ότι με το μέτρο θα εξοικονομηθούν μέσα σε έναν χρόνο, και εφόσον η αύξηση εφαρμοστεί άμεσα (χωρίς μεταβατικό στάδιο), περί τα 30 εκατ. ευρώ τον χρόνο.

Τον Οκτώβριο οι αλλαγές

Βάσει του σχεδιασμού, στο τέλος Ιουλίου αναμένεται να παραδοθεί το τελικό κείμενο του ΚΕΠΕ στο υπουργείο Εργασίας, όμως ήδη οι συναντήσεις μεταξύ του Γ. Βρούτση και των μελετητών είναι συνεχείς. Βάσει των μνημονιακών δεσμεύσεων στο τέλος Σεπτεμβρίου θα πρέπει να είναι έτοιμες οι αναλογιστικές μελέτες για όλα τα ασφαλιστικά ταμεία. Τα νέα μέτρα θα πρέπει να οριστικοποιηθούν έως τον Οκτώβριο, να ψηφιστούν έως το τέλος του χρόνου και να εφαρμοστούν από την 1η Ιανουαρίου 2015.