Γιατί απέτυχαν τα exit poll

Τι βρήκαν με απλά λόγια; Οτι ψηφοφόροι που ανήκουν στην ηλικιακή ομάδα 55-65 (οι οποίοι κατά τεκμήριο είναι πιο πολιτικοποιημένοι λόγω της πρωταγωνιστικής τους δράσης στο Πολυτεχνείο) όχι μόνον απεδείχθησαν υπέρ το δέον πρόθυμοι να μετάσχουν στα exit polls, αλλά ότι πολλοί εξ αυτών παραπλάνησαν εσκεμμένα τους ερευνητές, δηλώνοντας ψευδώς ότι το 2012 είχαν ψηφίσει ΠΑΣΟΚ και Ν.Δ. και ότι την προηγούμενη Κυριακή «μετακινήθηκαν» για πρώτη φορά στον ΣΥΡΙΖΑ. Και το έκαναν για να δείξουν ότι υπάρχει ρεύμα υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ, ενώ στην πραγματικότητα τον είχαν ήδη ψηφίσει και το 2012.

Για να καταλάβετε ακριβώς τι συνέβη την προηγούμενη Κυριακή χρειάζεται μια μικρή παρένθεση. Κανονικά σε ένα καλοοργανωμένο exit poll δεν χρειάζεται καμία επεξεργασία. Διότι η διαφορά του exit poll από μία δημοσκόπηση είναι ότι καταγράφει ψήφους που έχουν ήδη μπει στις κάλπες. Με απλά λόγια, αν οι κάλπες του exit poll έχουν στηθεί σε εκλογικά κέντρα που οι ερευνητές γνωρίζουν (από προηγούμενες αναμετρήσεις) ότι είναι αντιπροσωπευτικά του συνολικού αποτελέσματος δεν υπάρχει περιθώριο αστοχίας.

Ανομοιογένεια

Τότε «γιατί όλα τα τελευταία exit polls δεν έχουν πέσει μέσα;», θα αναρωτηθείτε. Η απάντηση βρέθηκε την εβδομάδα που πέρασε. Και εντοπίζεται στην πολύ μεγάλη ανομοιογένεια που παρατηρείται την τελευταία διετία στην ηλικιακή κατανομή της ψήφου από κόμμα σε κόμμα.

Εν αντιθέσει με τον ΣΥΡΙΖΑ που κατ' εξοχήν στηρίζεται στις νεότερες ηλικίες, η Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ συγκεντρώνουν πια την κύρια δύναμή τους σε πολίτες άνω των 65 ετών που αποφεύγουν να μετέχουν στα exit polls. Με συνέπεια ο ΣΥΡΙΖΑ να εμφανίζεται –ήδη από το 2012– πλασματικά ενισχυμένος στη συγκεκριμένη διαδικασία, κάτι που συνέβη ακόμη πιο εμφαντικά την Κυριακή λόγω των παραπλανητικών απαντήσεων που έδιναν κυρίως οι 55άρηδες.

Αυτή ήταν η αιτία του ψευτοθριάμβου της κ. Ρένας Δούρου, καθώς οι ερευνητές μη βρίσκοντας στο δείγμα τους το αποτέλεσμα του 2012 (στην ερώτηση «τι είχατε ψηφίσει στις τελευταίες εθνικές εκλογές;») αναγκάστηκαν να κάνουν μια πολιτική στάθμιση, όπως λέγεται στη γλώσσα τους. Δηλαδή να εκτιμήσουν –με εντελώς λάθος τρόπο όπως απεδείχθη– τις λεγόμενες μετακινήσεις ψηφοφόρων από κόμμα σε κόμμα και να κάνουν τελικά μια αυθαίρετη πρόβλεψη της ανόδου του ΣΥΡΙΖΑ.

Και πώς όλο αυτό θα αντιμετωπισθεί αύριο αν και πάλι κάποιοι πουν ψέματα στους ερευνητές; Η απάντηση βρίσκεται σε μια άλλου είδους στάθμιση που ονομάζεται ηλικιακή. Οι ερευνητές αποφάσισαν να σταθμίσουν το δείγμα τους κυρίως βάσει της ηλικίας των ψηφοφόρων, και όχι τις απαντήσεις τους για το τι ψήφισαν στις τελευταίες εκλογές. Αν αποδειχθεί για παράδειγμα ότι στα exit polls λάβουν και πάλι μέρος λιγότεροι πολίτες άνω των 65 ετών, θα αυξήσουν τη «βαρύτητα» των συνομηλίκων τους που θα μετέχουν στη δημοσκοπική αυτή κάλπη, ενώ το αντίθετο θα κάνουν αν πλεονάζουν π.χ. οι κάτω των 24 από αυτούς που θα έπρεπε να βρουν στο δείγμα τους.

Μπορεί να σας ακούγονται ολίγον αυθαίρετα όλα αυτά, αλλά για τους ειδικούς δεν είναι. Πολύ περισσότερο όταν από την ελληνική στατιστική υπηρεσία γνωρίζουν επακριβώς την κατάτμηση των ψηφοφόρων ανά ηλικιακή ομάδα. Ετσι αν π.χ. βρουν στο αυριανό exit poll ότι το 20% του δείγματος προέρχεται από τις ηλικίες 55-65 (όπως συνέβη την προηγούμενη Κυριακή) θα καταλάβουν πλέον ότι η συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα υπερεκπροσωπείται στο exit poll, δεδομένου ότι από τη στατιστική υπηρεσία γνωρίζουν ότι η εν λόγω ομάδα αποτελεί μόλις το 15% του εκλογικού σώματος.

Ο κίνδυνος

Στην εν λόγω μέθοδο, βέβαια, υπάρχει ένας κίνδυνος γι' αυτό και δεν θεωρείται θέσφατο. Και αυτός δεν είναι άλλος από την αποχή. Οι ειδικοί δεν μπορούν να ξέρουν ποιες ηλικιακές ομάδες θα απέχουν περισσότερο από τις κάλπες, κι ο παράγοντας αυτός επίσης μπορεί να παραπλανήσει τα exit polls. Σημειωτέον δε, ότι αρκετοί δημοσκόποι θεωρούν ότι ειδικώς στην αυριανή αναμέτρηση, η αποχή μπορεί να διαδραματίσει καθοριστική σημασία. Υπενθυμίζουν ότι στις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2010, τη δεύτερη Κυριακή είχαν πάει στις κάλπες 1,7 εκατομμύρια λιγότεροι ψηφοφόροι απ' ό,τι στην πρώτη και αδυνατούν βέβαια να προβλέψουν αν αυτή η τεράστια αποχή (που παρατηρείται σε κάθε επαναληπτική αυτοδιοικητική αναμέτρηση) θα περιοριστεί λόγω των ευρωεκλογών.

Αναλόγως δυσκολεύονται βέβαια να προβλέψουν και το ποιους θα βλάψει η αποχή αν τελικώς αποδειχθεί μεγαλύτερη από την αναμενόμενη.