ΤτΕ: Πρέπει να τρέξουν οι μεταρρυθμίσεις

Τους τελευταίους μήνες ενισχύονται στο εσωτερικό και στο εξωτερικό οι ενδείξεις ότι η οικονομία έχει εισέλθει σε τροχιά εξισορρόπησης, αναφέρει η έκθεση του διοικητή της Tραπέζης της Ελλάδος. Οι ενδείξεις αυτές συνοψίζονται στα ακόλουθα, σημειώνεται:

• Ο κίνδυνος εξόδου της Ελλάδος από τη ζώνη του ευρώ έχει απομακρυνθεί, όπως αναγνωρίζουν το σύνολο των αναλυτών και οι διεθνείς οργανισμοί.

• Αποκαθίσταται σταδιακά η εμπιστοσύνη στις προοπτικές της οικονομίας, όπως προκύπτει από τη ραγδαία αποκλιμάκωση της διαφοράς αποδόσεων μεταξύ του ελληνικού και του γερμανικού δεκαετούς ομολόγου.

• Το τραπεζικό σύστημα αποδείχθηκε ανθεκτικό στη μεγάλη κρίση και σήμερα βρίσκεται σε διαδικασία αναδιάταξης πάνω σε νέες, υγιείς βάσεις. 

• Τα δίδυμα ελλείμματα, το δημοσιονομικό και το έλλειμμα του ισοζυγίου εξωτερικών συναλλαγών, έχουν περιοριστεί σημαντικά: Η δημοσιονομική προσαρμογή έχει σημειώσει εντυπωσιακή πρόοδο και φαίνεται ότι το 2013 μπορεί να επιτύχει τη δημιουργία πρωτογενούς πλεονάσματος, ενώ είναι ουσιαστική και η βελτίωση του ισοζυγίου εξωτερικών συναλλαγών.

• Η πορεία εφαρμογής του προγράμματος σταθεροποίησης θεωρείται ικανοποιητική και η εισροή κεφαλαίων που προβλέπονται από τη δανειακή σύμβαση συνεχίζεται απρόσκοπτα.

Συνεχίζεται η ύφεση και η διόγκωση της ανεργίας

Οι ενδείξεις αυτές είναι αναμφισβήτητα θετικές και, αν συνεχιστούν, προοιωνίζονται βελτίωση και στην πραγματική οικονομία, σημειώνει η έκθεση. Ωστόσο, συνεχίζεται η ύφεση της παραγωγικής δραστηριότητας και η διόγκωση της ανεργίας. Όπως τονίζεται, ωστόσο, το εύρος και η διάρκεια της ύφεσης θα μπορούσαν να περιοριστούν αν είχαν προωθηθεί με μεγαλύτερo ζήλο οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στη λειτουργία του κράτους και των αγορών.

Η οικονομία θα ανακάμψει το 2014 αν παγιωθεί το κλίμα εμπιστοσύνης και επισπευσθούν οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.

Σύμφωνα με την έκθεση, το ΑΕΠ αναμένεται να υποχωρήσει με ρυθμό κοντά στο 4,6% φέτος και η ανεργία να σταθεροποιηθεί γύρω στο 28%. Εκτιμάται ότι η οικονομία θα εισέλθει σε τροχιά θετικών ρυθμών ανάπτυξης από το 2014, ενώ η ανεργία θα αρχίσει να αποκλιμακώνεται από το 2015.

Ο πληθωρισμός αναμένεται να διαμορφωθεί γύρω στο -0,3% το 2013 και ο πυρήνας του πληθωρισμού στο -1,1%. Παράλληλα, εκτιμάται ότι το 2013 θα υπάρξει υπερανάκτηση της απολεσθείσας ανταγωνιστικότητας την περίοδο 2001-2009.

Τέλος, οι υπάρχουσες ενδείξεις για την εξέλιξη του ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών κατά το 2013 προοιωνίζονται περαιτέρω περιορισμό του σε ποσοστό χαμηλότερο του 3% του ΑΕΠ, ενώ το 2014 το ποσοστό αυτό θα κυμανθεί περίπου στο 2%.

Βούτηξαν τα ακίνητα

Η ΤτΕ καταγράφεται τα στοιχεία που είχε ανακοινώσει πρόσφατα και τα οποία δείχνουν σημαντική πτώση στην κτηματαγορά. Οι τιμές διαμερισμάτων υποχώρησαν 11,7% το 2012 και 11,5% το πρώτο τρίμηνο του 2013. Από την αρχή της κρίσης η συνολική υποχώρηση έχει φθάσει στο 29,4% (Αθήνα 29,6% και Θεσσαλονίκη 32,7%). Ετσι προτείνει:

* Πλήρης κατάργηση παράστασης δικηγόρου από το 2014 στις μεταβιβάσεις ακινήτων

* Μείωση του υψηλού φόρου μεταβίβασης ακινήτων

* Ο ενιαίος φόρος ακινήτων να είναι σταθερός για τα επόμενα 5 με 10 χρόνια

Καταβαραθρώθηκαν οι μισθοί

Ο στόχος του Μνημονίου για μείωση κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος την τριετία 2012-2014 κατά 15% θα υπερκαλυφθεί και θα φθάσει στο 19,2%. Όπως αναφέρεται από τα τέλη Οκτωβρίου 2011 μέχρι μέσα Απριλίου 2013 έχουν υπογραφεί 1.150 επιχειρησιακές συμβάσεις που προβλέπουν πάγωμα αποδοχών ή προς τα κάτω προσαρμογή από 10% έως 40%.

Οι μειώσεις μισθών μέσω επιχειρησιακών και ατομικών συμβάσεων αφορούν το 27% του ιδιωτικού τομέα, ενώ οι μειώσεις των κλαδικών αφορούν το 20-25% των εργαζομένων

Ερχεται το πρωτογενές πλεόνασμα

Η επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος το 2013 είναι εφικτή παρά τις αποκλίσεις εσόδων, εκτιμά η ΤτΕ. Ωστόσο η συνέχιση της χαμηλής απόδοσης των έμμεσων φόρων και η συσσώρευση των ληξιπρόθεσμων οφειλών είναι παράγοντες αβεβαιότητας για την δημοσιονομική προσαρμογή.

Το τραπεζικό σύστημα αποδείχθηκε ανθεκτικό στην κρίση

Η ΤτΕ σημειώνει ότι μέχρι πρόσφατα ο τραπεζικός τομέας αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα όσον αφορά τη ρευστότητα, την ποιότητα χαρτοφυλακίου δανείων και την κεφαλαιακή του επάρκεια. Τα προβλήματα αυτά παραμένουν, αλλά αμβλύνονται σταδιακά. Είναι εξάλλου σημαντικό ότι, παρά τις πολύ αντίξοες συνθήκες, οι ενέργειες της Πολιτείας και της Τράπεζας της Ελλάδος συνέχισαν να διασφαλίζουν τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και την ακεραιότητα των καταθέσεων του κοινού.

Αυτό επιβεβαιώθηκε και πρόσφατα, όταν από τα τέλη Μαρτίου οι ελληνικές τράπεζες κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν τις αρνητικές επιδράσεις των εξελίξεων στην Κύπρο. Με ταχείς και αποτελεσματικούς χειρισμούς των ελληνικών αρχών ελαχιστοποιήθηκε η μετάδοση των κραδασμών από το κυπριακό στο ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα, καθώς εξαιρέθηκαν πλήρως οι εν Ελλάδι καταθέτες από τις επιπτώσεις που υπέστησαν οι καταθέτες στην Κύπρο. Συνεχίστηκε, εξάλλου, ομαλά η εξυπηρέτηση των πελατών των πρώην κυπριακών υποκαταστημάτων στην Ελλάδα μέσω της εξαγοράς τους από την εγχώρια τράπεζα. Εκμηδενίστηκαν έτσι εν τη γενέσει τους οι πιθανότητες μετάδοσης της κρίσης από το κυπριακό στο ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Ολοκληρώνεται η διαδικασία ανακεφαλαιοποίησης

Η ανακεφαλαιοποίηση θα αποτελέσει αφετηρία για την ανασύνταξη του χρηματοπιστωτικού συστήματος με βάση μια συνολική στρατηγική, τονίζει η ΤτΕ. Τους επόμενους μήνες το τραπεζικό σύστημα θα αντιμετωπίσει νέες προκλήσεις. Έχοντας ισχυρή κεφαλαιακή βάση, οι τράπεζες θα κληθούν να διαχειριστούν τις νέες τους δομές με στόχο την επίτευξη των μεγαλύτερων δυνατών συνεργειών, στο πλαίσιο μάλιστα και των τακτικών (σε τριμηνιαία βάση) σχεδίων χρηματοδότησης, τα οποία θα πρέπει να υποβάλουν προς αξιολόγηση στην Τράπεζα της Ελλάδος. Παράλληλα, θα πρέπει να προετοιμάζονται και για την άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων, που θα διενεργήσει η Τράπεζα της Ελλάδος και θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2013.

Επίσης, ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στην αποτελεσματικότερη διαχείριση των τραπεζικών δανείων σε καθυστέρηση. Όσον αφορά τις συνεταιριστικές τράπεζες, θα πρέπει, μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου 2013, να προσαρμοστεί το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας τους στις βέλτιστες διεθνείς πρακτικές. Η επιστροφή καταθέσεων, η μείωση του κόστους αναχρηματοδότησης των πιστωτικών ιδρυμάτων, καθώς επίσης και η ολοκλήρωση της αναμόρφωσης του τραπεζικού συστήματος και η κεφαλαιακή του ενίσχυση (οι οποίες αποτελούν κομβικής σημασίας διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις), συμβάλλουν αποφασιστικά στη σταδιακή αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας και συνιστούν προϋποθέσεις για ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας.

Αβεβαιότητες και κίνδυνοι για την Ελλάδα

Οι ενθαρρυντικές αυτές εξελίξεις ωστόσο δεν αφήνουν περιθώρια εφησυχασμού, καθώς οι κίνδυνοι και οι αβεβαιότητες που εξακολουθούν να υπάρχουν θα μπορούσαν να θέσουν υπό αίρεση την παγίωση της σταθεροποίησης και την πρόβλεψη για ανάκαμψη της οικονομίας:

• Παρά την πρόοδο που έχει συντελεστεί σε πολλούς τομείς, η λειτουργία του κράτους παραμένει αδύναμη. Έτσι, εφαρμόζονται πλημμελώς μέτρα που έχουν ψηφιστεί από τη Βουλή των Ελλήνων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα καθυστερήσεις στην πραγματοποίηση μεταρρυθμίσεων που θα μπορούσαν να μετριάσουν την ένταση της ύφεσης.

• Η μεγάλη σε διάρκεια και ένταση ύφεση και η έλλειψη ρευστότητας μπορεί να αυξήσουν τον αριθμό των -βιώσιμων κατά βάση- επιχειρήσεων που αναγκάζονται να διακόψουν τη λειτουργία τους.

Πολιτικές για την επίσπευση της ανάκαμψης

Το κλίμα πάντως σήμερα είναι πιο θετικό για να προχωρήσουν με ταχύτερους ρυθμούς πολιτικές που θα διασφαλίσουν ότι οι βελτιωμένες προσδοκίες θα μεταφερθούν στην πραγματική οικονομία. Συγκεκριμένα απαιτείται:

Πρώτον, να συνεχιστεί με απόλυτη συνέπεια η εφαρμογή του προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής με βάση τα χρονοδιαγράμματα και τους στόχους που έχουν τεθεί.  

Δεύτερον, να επιταχυνθούν οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις ιδιαίτερα στον δημόσιο τομέα με κύριες αιχμές:
α) Την ολοκλήρωση του σχεδίου για τη φορολογική μεταρρύθμιση, η οποία θα πρέπει να δημιουργήσει προϋποθέσεις μείωσης της φορολογικής επιβάρυνσης των ήδη φορολογουμένων. Αυτό προαπαιτεί διεύρυνση της φορολογικής βάσης με την αποτελεσματική καταπολέμηση της φοροδιαφυγής.

β) Τη βελτίωση της λειτουργίας του φοροεισπρακτικού μηχανισμού για να ενισχυθούν τα δημόσια έσοδα. Σημαντική εν προκειμένω είναι η αναβάθμιση και η αποτελεσματική λειτουργία της Γενικής Γραμματείας Εσόδων.

γ) Την ουσιαστική αξιοποίηση της δυνατότητας νέων προσλήψεων που δίνει η πρόσφατη απόφαση για την αντικατάσταση 15.000 υπαλλήλων που θα απομακρυνθούν μέχρι το 2014. Οι νέες προσλήψεις πρέπει να είναι αυστηρά αξιοκρατικές και στοχευμένες ούτως ώστε να καλύψουν πραγματικές ανάγκες της δημόσιας διοίκησης σε καίριους τομείς (π.χ. φορολογία, υγεία). 

Τρίτον, να προχωρήσει με πιο αποφασιστικά βήματα και ταχύτερους ρυθμούς η υλοποίηση του προγράμματος αποκρατικοποιήσεων, με πρωταρχικό κριτήριο τις δυνατότητες κάθε συγκεκριμένης αποκρατικοποίησης να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας και να συμβάλει στην αλλαγή του παραγωγικού προτύπου της οικονομίας.

Τέταρτον, να αντιμετωπιστεί άμεσα η ανεργία μεταξύ άλλων και με την ενίσχυση των ενεργητικών πολιτικών στην αγορά εργασίας. 

Πέμπτον, να ολοκληρωθεί στην πράξη η ασφαλιστική μεταρρύθμιση με την αξιοποίηση της επαγγελματικής και της ιδιωτικής ασφάλισης, που, υπό προϋποθέσεις, θα μπορούσε να συμβάλει στην αναπλήρωση των απωλειών στις κύριες συντάξεις. Αυτό απαιτεί άρση των εμποδίων και αγκυλώσεων που υπάρχουν σήμερα.

Έκτον, να ενισχυθεί σε βραχυχρόνια βάση η ρευστότητα με την ταχύτερη προώθηση πολιτικών που αφορούν: (α) την εξόφληση ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου και (β) την αξιοποίηση πόρων του ΕΣΠΑ και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων για την υλοποίηση επενδυτικών σχεδίων και την επανεκκίνηση των έργων υποδομών.

*Δείτε όλη την έκθεση στη στήλη συνοδευτικό υλικό