Με αφορμή τις δηλώσεις του βουλευτή της ΝΔ Προκόπη Παυλόπουλου, η Τράπεζα της Ελλάδος έδωσε χθες στη δημοσιότητα, πίνακες με στοιχεία που δείχνουν ότι τα ασφαλιστικά Ταμεία δεν αύξησαν την έκθεση τους σε ελληνικά ομόλογα στο επίμαχο διάστημα 2010-2012, αλλά και ότι η μείωση της «έκθεσης» των ξένων κατόχων ήταν μικρότερη από τα 106 δισ. που είχε αναφέρει ο κ. Παυλόπουλος.

Η εικόνα ωστόσο είναι εντελώς διαφορετική σε ότι αφορά την «έκθεση» των ελληνικών τραπεζών σε εγχώρια ομόλογα. Όπως προκύπτει από τον σχετικό πίνακα, ενώ στο τέλος του 2008 τα χαρτοφυλάκια ΟΕΔ των ελληνικών τραπεζών ήταν συνολικής αξίας 14,6 δισ. ευρώ, στο τέλος του 2009 είχαν ήδη φτάσει τα 20,086 δισ. ευρώ- και στις 30/04/2010 εξακοντίστηκαν σε 35,7 δισ. ευρώ.

Η αυξητική τάση όμως δεν σταματά εκεί. Ενώ ήδη έχει υπογραφεί το πρώτο Μνημόνιο και οι συζητήσεις για πιθανό κούρεμα του ελληνικού χρέους «δίνουν και παίρνουν», σημειώνεται μια μικρή μείωση στο τέλος του 2010 (στα 35,44 δις. ευρώ) κι εν συνεχεία καταγράφεται νέα αύξηση στα 44 δισ. ευρώ έως τον Σεπτέμβριο του 2011 κι ακόμη μία, έως το τέλος του ιδίου έτους, στα 46,9 δισ. ευρώ.

Σημειωτέον ότι ο σχετικός πίνακας, όπως αναφέρεται στις υποσημειώσεις, δεν περιλαμβάνει Έντοκα Γραμμάτια, ούτε τα ομόλογα ενίσχυσης ρευστότητας και τα εταιρικά ομόλογα των τραπεζών.

Την εικόνα ωστόσο θολώνει το γεγονός ότι ομόλογα που είχαν γίνει αντικείμενο συμφωνιών repos ή ενεχυριασμού, εμφανίζονται στους κατόχους των τίτλων σε κάθε ημερομηνία.

Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι πολλές ελληνικές τράπεζες αναγκάστηκαν να «πάρουν πάνω τους» ομόλογα που είχαν γίνει αντικείμενο τέτοιου είδους συμφωνιών, όταν σταδιακά «έκλεισε» γι αυτές η δυνατότητα διατραπεζικού δανεισμού από το εξωτερικό.

Εν τούτοις, αυτού του είδους η επανάκτηση ομολόγων, δεν φτάνει για να εξηγήσει τον υπερτριπλασιασμό της έκθεσης των ελληνικών τραπεζών σε ομόλογα, μεταξύ της αρχής του 2009 και του τέλους του 2011, με ποσά που από τα 14,6 δισ. ευρώ έφτασαν τα… 47 δισ. ευρώ

Η «στήριξη» του 2009 και ο υπερδανεισμός Καραμανλή

Ως γνωστόν η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση ξεκίνησε το 2008, με κραδασμούς που γίνονταν σταδιακά ολοένα και περισσότερο αντιληπτοί στην ελληνική οικονομία. Εν τούτοις, οι ελληνικές τράπεζες εμφανίζονται να αυξάνουν τα χαρτοφυλάκια ελληνικών ομολόγων κατά 5,4 δισ. ευρώ, στο διάστημα από το τέλος του 2008 έως και το τέλος του 2009, διάστημα στο οποίο είχε ήδη αρχίσει πλέον και ο «ντόρος» για τα ελληνικά ομόλογα.

Και το κυριότερο, από το τέλος του 2009 έως το τέλος Απριλίου του 2010, μέσα δηλαδή στους 4 μήνες, που προηγήθηκαν της υπογραφής του περιβόητου Μνημονίου, οι τραπεζίτες συνεχίζουν τον ιδιότυπο «μποναμά» προς το κράτος εκτοξεύοντας την κατοχή ελληνικών ομολόγων από 20 σε… 35,74 δισ. ευρώ.

Την ίδια γενική κατεύθυνση έχει όμως και η συνολική κατοχή ελληνικού χρέους από τον «εγχώριο τομέα». Από τα 42 δισ. ευρώ του τέλους του 2008, πάμε στα 56 του τέλους 2009, στα 75 τον Απρίλιο του 2010 και στα 86 δισ. στο τέλος του 2011.

Η άλλη διάσταση των πραγμάτων έχει να κάνει με τη σημασία του έτους 2009 στη συνολική εξέλιξη των πραγμάτων. Όπως προκύπτει η συνολική αξία ελληνικών ομολόγων σε κυκλοφορία στο τέλος του 2008 ήταν 215,29 δισ. ευρώ. Κι εκτινάχθηκε μέσα σε ένα έτος, έως το τέλος του 2009 (εποχή κυβέρνησης Καραμανλή) στα 250,58 δισ. ευρώ. Δηλαδή το «κυκλοφορούν» χρέος παρά τις λήξεις προγενέστερων ομολόγων, μεγάλωσε κατά 35,29 δισ. ευρώ, μέσα σε ένα χρόνο!

Ιδιαίτερη σημασία όμως έχει και το ποιοι ήταν οι αγοραστές αυτού του χρέους.

Όπως προκύπτει ο εγχώριος τομέας αγόρασε τουλάχιστον 13,3 δισ. ευρώ, ποσό εντελώς αναντίστοιχο της έως τότε αναλογίας μεταξύ εγχώριου και ξένου τομέα πού ήταν με βάση τα στοιχεία ως το 2008, περίπου 1 ο εγχώριος προς 4 ο ιδιωτικός.

Με αυτή την αναλογία ο εγχώριος τομέας θα έπρεπε να έχει αγοράσει μόνον 7 δισ. ευρώ, ενώ στην πράξη αγόρασε σχεδόν τα διπλάσια!

Το τετράμηνο που «τίναξε» τη… μπάνκα

Ακόμη χειρότερη γίνεται η κατάσταση στο διάστημα ανάμεσα στο τέλος του 2009 και στην υπογραφή του μνημονίου. Η καθαρή αύξηση του ελληνικού χρέους σε ομόλογα είναι κάτι λιγότερο από 12 δισ. ευρώ, αλλά η αύξηση των ομολόγων που κατείχε ο εγχώριος τομέας, ξεπερνά τα… 19 δισ. ευρώ.

Που σημαίνει ότι ελληνικών συμφερόντων οντότητες (με κυρίαρχες βεβαίως τις τράπεζες, για ποσό σχεδόν… 16 δισ. ευρώ), πρακτικά όχι απλώς αγόρασαν εξολοκλήρου τις νέες εκδόσεις ομολόγων, αγόρασαν και σημαντικά ποσά από την δευτερογενή αγορά.

Προφανώς οι τότε αγορές από το 2009 ως τον Απρίλιο του 2010, έγιναν με τη συλλογιστική της προσπάθειας να διασωθεί η χώρα, αλλά και μέσα σε ένα ασφυκτικό πλαίσιο «δούνε και λαβείν» με το κράτος και την κυβέρνηση.

Που εκείνη την περίοδο-θυμίζουμε- περιελάμβανε πλέον την κρατική ενίσχυση ρευστότητας και τις προνομιούχες μετοχές.

Σε κάθε περίπτωση όμως, είτε επρόκειτο για ιδιωτικές τράπεζες είτε για κρατικές, η προσπάθεια στήριξης του κρατικού «συμφέροντος», κι εν τέλει της χώρας, είναι πεντακάθαρη, ανεξαρτήτως των επιμέρους κινήτρων.

Είναι όμως επίσης προφανές ότι η εικόνα των τραπεζικών ισολογισμών θα ήταν εντελώς διαφορετική αν τα χαρτοφυλάκια ομολόγων είχαν μείνει στα επίπεδα του τέλους 2008 ή είχαν ακολουθήσει την «αναλογία» που φαίνεται να υπήρχε ως εκείνο το έτος.

Πρόκειται για διαφορά που πλησιάζει σύμφωνα με υπολογισμούς τα 20 δισ. ευρώ (αφού ληφθούν υπ όψιν επιστροφές repos και ενεχύρων) και που τη στιγμή του PSI μεταφράστηκε σε ζημία από 72% έως 79% αυτού του ποσού.

Ήτοι σε ζημία 14 έως 16 δισ. ευρώ!

Το ερώτημα που τίθεται, έστω από ηθικής πλευράς και μόνο, είναι για ποιο λόγο αυτή τη «θυσία» πρέπει να την επωμιστούν οι μέτοχοι των τραπεζών που έχουν μείνει με το… μουτζούρη.

Ιδίως δε αυτοί που δεν είχαν καμία σχέση με την άσκηση της διοίκησης, πολύ δε περισσότερο σε περιπτώσεις τραπεζών υπό κρατικό έλεγχο, όπου «Γιάννης κέρναγε και Γιάννης έπινε», μέσω των διορισμένων από το κράτος διοικήσεων!

Η περίπτωση των Ασφαλιστικών Ταμείων

Με ακόμη αυστηρότερο πρίσμα θα πρέπει να εξεταστεί και η περίπτωση των ασφαλιστικών Ταμείων, για δύο λόγους:

-Πρώτον διότι η έκθεση τους σε κρατικά ομόλογα ήταν 20 δισ. στο τέλος του 2008 και έφτασε στα 29 δισ. ευρώ στο τέλος του 2010, (αύξηση κατά σχεδόν 50%) που σημαίνει ότι υπήρξαν πολύ μεγάλες αγορές ενδιάμεσα, ασχέτως αν είτε μέσω λήξεων είτε με άλλους τρόπους περιορίστηκαν στα 23 δισ. ευρώ στο τέλος του 2011. Εάν δεν είχαν γίνει αυτές οι αγορές, προφανώς η έκθεση τους στο PSI θα ήταν αντίστοιχα μικρότερη, κατά 9 δισ. ευρώ.

-Δεύτερον (και σημαντικότερο) διότι στην περίπτωση των Ταμείων υπήρχε ρητή νομική υποχρέωση να επενδύουν τα διαθέσιμα τους σε κρατικά ομόλογα, η οποία και οδήγησε στις απώλειες, εις βάρος χρημάτων των ασφαλισμένων τους.


* To Εuro2day.gr ενθαρρύνει τον διάλογο και την έκφραση απόψεων από τους αναγνώστες. Σχολιάστε το άρθρο και πείτε την άποψή σας δημόσια για όσα συμβαίνουν και μας αφορούν όλους. Αν θεωρείτε το άρθρο σημαντικό, διαδώστε το με τα εργαλεία κοινωνικής δικτύωσης.