Βρισκόμαστε ακόμη στις πρώτες μέρες του νέου έτους και η έκκληση για την εγκαθίδρυση μιας νέας «παγκόσμιας τάξης» δεν έρχεται αυτή τη φορά από τον Ρώσο Πούτιν ή τον Κινέζο Σι, αλλά από την ηγέτη της δεύτερης αναδυόμενης υπερδύναμης, της Ινδίας.
Χωρίς πολεμικές ιαχές, με μετρημένες κουβέντες αλλά και σημαντικές αιχμές, ο πρωθυπουργός της Ινδίας Μόντι μίλησε για μια νέα διεθνή τάξη που θα πρέπει να εγκαθιδρύσουν οι χώρες του «παγκόσμιου Νότου», στις οποίες, όπως δεν παρέλειψε να αναφέρει, ζουν πλέον τα 3/4 του πληθυσμού της Γης.
Τα παραπάνω έγιναν στη διάσκεψη «Η φωνή του παγκόσμιου Νότου» στο Νέο Δελχί, στην οποία παρέστησαν οι ηγέτες 10 ακόμη χωρών, από το Μπαγκλαντές και την Ταϊλάνδη, ως τη Μοζαμβίκη και τη Σενεγάλη.
«Ζούμε σε έναν κόσμο σε κρίση, η διάρκεια της οποίας δεν είναι ξεκάθαρη. Εμείς, ο παγκόσμιος Νότος, έχουμε το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης για το μέλλον, αφού σε εμάς κατοικούν τα 3/4 του πληθυσμού. Ανάλογη λοιπόν πρέπει να είναι και η φωνή μας», τόνισε ο κ. Μόντι. «Κατά συνέπεια, καθώς μετά από 80 χρόνια το υφιστάμενο μοντέλο παγκόσμιας διακυβέρνησης αλλάζει, θα πρέπει να παίξουμε ρόλο στη σχηματοποίηση της νέας τάξης». Ενώ ταυτόχρονα σημείωσε την ανάγκη να σπάσει ο κύκλος της εξάρτησης των αναπτυσσόμενων χωρών, από «συστήματα και συνθήκες» που δεν έχουν εγκαθιδρύσει οι ίδιες.
«Τον προηγούμενο αιώνα, καταφέραμε να απαλλαγούμε από την ξένη διακυβέρνηση, υποστηρίζοντας ο ένας τον άλλο», ανέφερε χαρακτηριστικά. «Μπορούμε να κάνουμε το ίδιο και σε αυτό τον αιώνα, δημιουργώντας μια παγκόσμια τάξη προς όφελος της ευημερίας των πολιτών μας».
Πριν από λίγες δεκαετίες, η δήλωση αυτή ίσως και να φαινόταν ασήμαντη. Όχι πια.
Η Ινδία κονταροχτυπιέται ήδη με την Κίνα για τον τίτλο της πολυπληθέστερης χώρας του κόσμου (και οι δύο κινούνται στην περιοχή του 1,4 δισ. κατοίκων), το ΑΕΠ της τη φέρνει στην 6η θέση παγκοσμίως, μπροστά από τη Γαλλία, την Ιταλία, τον Καναδά και τη Ρωσία, ενώ σε όρους ισότιμης αγοραστικής δύναμης (Purchasing Power Parity) φαίνεται να βρίσκεται στην τρίτη θέση, πίσω μόνο από την Κίνα και τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ίσως το σημαντικότερο, όμως, είναι ότι συμβαίνει σε μια περίοδο ανοικτής αμφισβήτησης της καθεστηκυίας παγκόσμιας τάξης που εγκαθίδρυσαν οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Δύση, τόσο από τη Ρωσία όσο και από την Κίνα.
Η Ινδία έχει αποφύγει να πάρει θέση, αλλά και να χαλάσει τις σχέσεις της με τις αντιμαχόμενες πλευρές, υπολογίζοντας, και όχι άδικα, ότι μπορεί εκείνη να είναι η μεγάλη κερδισμένη από την κόντρα μεταξύ υπερδυνάμεων, καθώς όλες οι πλευρές έχουν λόγο να την προσελκύουν, προσφέροντας κατά περίπτωση ανταλλάγματα. Ωστόσο αυτή η ηγετική προσέγγιση Μόντι, έναντι του «παγκόσμιου Νότου», μιας στρατηγικής περιοχής με την οποία φλερτάρουν ολοένα και περισσότερο τόσο η Ρωσία όσο, ακόμη περισσότερο, η Κίνα, δείχνει και κάτι ακόμη, πολύ σημαντικό: Όποια κι αν είναι η κατάληξη των εχθροπραξιών στην Ουκρανία, οι μυλόπετρες της ιστορίας γύρισαν αμετάκλητα με το ξέσπασμα του πολέμου.
Όσο κι αν θα θέλαμε εμείς στη Δύση να είναι διαφορετικά τα πράγματα, η κόντρα με τη Ρωσία και την Κίνα, αντιμετωπίζεται από τον παγκόσμιο Νότο ως ευκαιρία χειραφέτησης και αλλαγής ισορροπιών, που ακόμη και όταν δεν μεταφράζεται ως έμμεση ή και άμεση υποστήριξη προς τις αναθεωρητικές αυτές δυνάμεις, σίγουρα δεν αποτελεί αποδοχή του υφιστάμενου «αμερικανοκεντρικού» μοντέλου.
Πρόκειται για μια πραγματικότητα που δεν φαίνεται ότι θα αλλάξει, ενώ θα έχει σοβαρές επιπτώσεις πέρα από το πεδίο της γεωπολιτικής, στην παγκόσμια οικονομία, αλλά και στις ίδιες τις κοινωνίες της Δύσης. Πιθανότατα με πρώτη την Ευρώπη, που φέρει ταυτόχρονα τα βάρη του αποικιοκρατικού της παρελθόντος, του μεταναστευτικού, αλλά και της εξάρτησης από τις πλουτοπαραγωγικές πηγές του πάλαι ποτέ «Τρίτου Κόσμου».
ΥΓ: O κ. Μόντι ανέφερε στη συγκεκριμένη ομιλία ότι ο «παγκόσμιος Νότος» πληρώνει λάθη για τα οποία δεν ευθύνεται, από την επιδημία Covid ως τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και του πολέμου στην Ουκρανία.
Την ίδια άποψη φαίνεται να συμμερίζεται και ο διάσημος αρθρογράφος Martin Wolf, των Financial Times, σε άρθρο του για το ενδεχόμενο μιας «χαμένης δεκαετίας» στις αναπτυσσόμενες αγορές, αλλά και για την ανάγκη να δοθεί, αυτή τη φορά, σοβαρή στήριξη από τις πλούσιες χώρες του Βορρά. Ίσως αυτή να είναι και η τελευταία μεγάλη ευκαιρία των πλούσιων κρατών να δείξουν επαρκή αλληλεγγύη, αν όχι για λόγους αλτρουιστικούς, τότε για να περιορίσουν τις συνέπειες που έρχονται.