Μνήμες… Αλογοσκούφη (που είχε ξεστομίσει το ιστορικό πλέον «η ελληνική οικονομία είναι θωρακισμένη» στις αρχές του 2008, εν μέσω της διεθνούς οικονομικής κρίσης) έχουν αρχίσει να ξυπνούν σε πολλούς από τους κορυφαίους παράγοντες της ελληνικής οικονομίας. Αιτία, οι δηλώσεις υπουργών και κυβερνητικών στελεχών, τόσο σε σχέση με την ενεργειακή κρίση στη χώρα μας όσο και με το γενικότερο οικονομικό περιβάλλον, καθώς θεωρούνται «υπεραισιόδοξες».
Όπως έχει έγκαιρα ενημερώσει το Euro2day.gr και από άλλες στήλες, οι φόβοι της αγοράς εστιάζονται στο 4ο τρίμηνο και το κυριότερο, στο τι θα συμβεί το 2023, καθώς στο α' 6μηνο του τρέχοντος έτους αναμένεται ότι οι ρυθμοί ανάπτυξης θα είναι πολύ ικανοποιητικοί, ενώ με τη βοήθεια και του τουρισμού, αναμένονται ικανοποιητικές επιδόσεις και το 3ο τρίμηνο, περιορίζοντας τις απώλειες.
Οι παράγοντες που τους τρομάζουν, μπορεί να διαχωριστούν σε ενδογενείς και εξωγενείς, γεωπολιτικούς, οικονομικούς και πολιτικούς. Θα επιχειρήσουμε μια καταγραφή των πιο σημαντικών:
- Παρότι «ανεπίσημα» αρχίζει να διαφαίνεται σχετική προθυμία από πολιτικούς της Ευρώπης για έναν συμβιβασμό, οι ΗΠΑ δύσκολα θα αποδεχτούν τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, χωρίς ξεκάθαρη ήττα της Ρωσίας. Που σημαίνει, λόγω της αμυντικής εξάρτησης της Ευρώπης από τις ΗΠΑ, ότι κατά πάσα πιθανότητα, η διάρκεια του πολέμου θα είναι μεγάλη, επεκτείνοντας και τις πολιτικοοικονομικές επιπτώσεις στη Γηραιά Ήπειρο.
- Η ενεργειακή κρίση στην Ευρώπη αναμένεται να κορυφωθεί προσεχώς (πιθανώς μέσα στο τελευταίο τετράμηνο), ενώ ο τερματισμός της ροής φυσικού αερίου από τον Πούτιν θεωρείται όχι απλώς πιθανός αλλά σχεδόν αναμενόμενος, δημιουργώντας χιονοστιβάδα οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων.
- Τα επιτόκια της Ευρωζώνης αναμένεται να αυξηθούν προκειμένου να τιθασευτεί ο πληθωρισμός, η άνοδος του οποίου, ειδικά στη Γερμανία, προκαλεί ψυχολογικό «σοκ» στις πολιτικές και οικονομικές ηγεσίες της, σπάζοντας μια παράδοση ελέγχου του που κρατά πολλές δεκαετίες και θεωρείται «θέσφατο» της στρατηγικής της. Αυτό ενδέχεται να προκαλέσει παράπλευρες απώλειες στην υπόλοιπη Ευρώπη και ειδικά στο Νότο, καθώς οι Γερμανοί μπορεί να απαιτήσουν (ξανά) πολύ σφικτές δημοσιονομικές πολιτικές.
- Η κυβερνητική κρίση στην Ιταλία ενισχύει τους φόβους, καθώς πρόκειται για την τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης, ανήκει στο Νότο και έχει το μεγαλύτερο δημόσιο χρέος στην Ευρώπη σε σχέση με το ΑΕΠ της, μετά την Ελλάδα. Ταυτόχρονα, δεδομένων των δυσμενών συνθηκών και των εύθραυστων κυβερνήσεων συνεργασίας σε πολλές χώρες της Ευρώπης, ουδείς μπορεί να αποκλείσει στο προσεχές μέλλον το ενδεχόμενο επέκτασης του φαινομένου σε άλλες χώρες, μεταξύ των οποίων και η Γερμανία.
- Η εξάρτηση της ελληνικής οικονομίας από την πορεία της ευρωπαϊκής είναι μεγάλη, καθώς τόσο ο τουρισμός όσο και οι εξαγωγές μας στηρίζονται σε μεγάλο βαθμό στην τελευταία. Κατά συνέπεια, η ύπαρξη σοβαρής οικονομικής κρίσης στην ΕΕ αναπόφευκτα θα επηρεάσει σοβαρά την εγχώρια οικονομία, η οποία έχει και υψηλό «beta», που σημαίνει ότι κινείται έντονα ανοδικά ή καθοδικά, σε σχέση με άλλες οικονομίες, ανάλογα με τους παράγοντες του περιβάλλοντος.
- Η Ελλάδα βρίσκεται σε παρατεταμένη προεκλογική περίοδο, ωστόσο, με δεδομένο ότι το απώτατο χρονικό όριο είναι η εξάντληση της 4ετίας (τον επόμενο Ιούλιο), είναι δεδομένο ότι η κυβέρνηση θα προσπαθήσει ενδιαμέσως να προσθέσει παροχές προς τους πολίτες, προκειμένου να μειώσει το «σοκ» που προκαλεί η ακρίβεια. Κι εδώ υπάρχει ήδη ο φόβος ότι οι παροχές αυτές θα ξεπεράσουν τις δυνατότητες της υπερχρεωμένης ελληνικής οικονομίας, προκαλώντας δημοσιονομικές «τρύπες».
Τόσο στο θέμα της ενεργειακής κρίσης όσο και γενικότερα στην αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών της νέας διεθνούς κρίσης, οι παράγοντες της αγοράς αντιλαμβάνονται ότι η δυνατότητα αυτονόμησης της εγχώριας οικονομίας είναι περιορισμένη.
Το ερώτημα λοιπόν είναι αν θα εμφανιστεί ο «από μηχανής θεός», με τη μορφή της Ενωμένης Ευρώπης και της «ευρωπαϊκής αλληλεγγύης». Από την πλευρά της, η κυβέρνηση, παρά κάποιες απογοητεύσεις μέχρι σήμερα, εξακολουθεί να ποντάρει δυνατά σε αυτό το ενδεχόμενο.
Οι παράγοντες της αγοράς ωστόσο, παρά την αναμφίβολα φιλοευρωπαϊκή θέση τους, φαίνεται να ανησυχούν ιδιαίτερα όχι μόνο για το εύρος της στήριξης που θα προσφερθεί με διάφορους τρόπους, αλλά και για το κατά πόσον αυτή θα είναι έγκαιρη και αποτελεσματική, κάτω από συνθήκες πρωτοφανούς πίεσης από τα γεγονότα, αλλά και φαινομένων πολιτικής κρίσης στην καρδιά της Ευρωζώνης.
Αν οι ανησυχίες επιβεβαιωθούν, σημειώνουν σε ιδιωτικές συζητήσεις, τότε η χώρα μας μπορεί να βρεθεί αντιμέτωπη με όλες τις αδυναμίες που εξακολουθούν να τη χαρακτηρίζουν, αλλά καλύπτονται σήμερα πίσω από τους ισχυρούς ρυθμούς ανάπτυξης και την αύξηση της κατανάλωσης που επέφερε η συμπιεσμένη δραστηριότητα των δύο ετών πανδημικών περιορισμών.