Ένα από τα μεγαλύτερα μειονεκτήματα του ελληνικού κράτους είναι η εξαιρετικά αργή ανταπόκρισή του στις μεταβαλλόμενες συνθήκες, ένα φαινόμενο που πρακτικά εμποδίζει όχι μόνο την ανάπτυξη αλλά ευρύτερα την ανταπόκρισή του στις ανάγκες του πολίτη, σε πάσης φύσεως θέματα, από την Παιδεία και την Υγεία, ως τη Δικαιοσύνη, την Οικονομία και την Άμυνα.
Θα ήταν εσφαλμένο να αποδώσουμε την ύπαρξη αυτού του φαινομένου αποκλειστικά και μόνο στη γραφειοκρατία ή στην ανεπάρκεια κάποιων δημόσιων λειτουργών. Διότι σε μεγάλο βαθμό έχει επίσης να κάνει με την περίφημη «αντίσταση στην αλλαγή», όπως και με την έλλειψη παρακολούθησης και κατανόησης των διεθνών εξελίξεων.
Έχει επίσης να κάνει με την έλλειψη μιας εγκαθιδρυμένης «κουλτούρας» ταχείας λήψης αποφάσεων, σε όλο το εύρος της Δημόσιας Διοίκησης, είτε λόγω ευθυνοφοβίας, είτε και λόγω του «υπουργοκεντρικού» συστήματος, που αναθέτει την υπογραφή των αποφάσεων στους υπουργούς, ακόμη και για μικρής σημασίας ζητήματα.
Κι όλα αυτά χωρίς να παραγνωρίζουμε και τον ρόλο των «συμφερόντων» που ενίοτε μπλοκάρουν πρωτοβουλίες και αποφάσεις, προς όφελός τους.
Λαμβάνοντας πάντως ως δεδομένα την κρισιμότητα της περιόδου (ιδίως αν υποθέσουμε ότι εγκαίρως υπογράφεται και κλείνει η συμφωνία με τους δανειστές), θα έπρεπε η ίδια η κυβέρνηση να αντιληφθεί ότι δεν έχει πλέον άλλα περιθώρια από το να στηρίξει όσο το δυνατόν περισσότερο την αναπτυξιακή διαδικασία (προκειμένου να δημιουργηθούν «δουλειές», όπως λένε και οι εκπρόσωποί της), διότι σε άλλη περίπτωση δεν θα πιαστούν οι στόχοι και θα ανοίξει ο δρόμος για την επιβολή νέων πρόσθετων μέτρων.
Κι αν συμβεί αυτό, θα είναι και το τέλος της!
Στο σημείο αυτό έχει σημασία να αναφέρουμε ότι σημαντικό μέρος του επιχειρηματικού κόσμου τείνει να θεωρεί ότι η κυβέρνηση έχει πολύ συχνά «καλές προθέσεις» σε ό,τι αφορά στην επίλυση προβλημάτων που σχετίζονται με την επιχειρηματικότητα.
Ωστόσο οι προθέσεις δεν αρκούν για να φέρουν αποτελέσματα. Και δυστυχώς, σχεδόν όλοι εκτιμούν πως η «αποτελεσματικότητα» της κυβέρνησης (και της Δημόσιας Διοίκησης γενικότερα) πάσχει βαριά!
Κύριο γνώρισμα, οι μεγάλες καθυστερήσεις, η νοοτροπία του «να κάνουμε μια επιτροπή να το μελετήσουμε» (σ.σ. για σαράντα... τέρμινα), συχνά και η αδυναμία ομαλής υλοποίησης ακόμη και των πιο κρίσιμων ζητημάτων.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα του τελευταίου, η υπόθεση διάσωσης της Μαρινόπουλος από τη Σκλαβενίτης (στο επίκεντρο της οποίας ήταν η διάσωση αρκετών… χιλιάδων θέσεων εργασίας, αλλά και ο κίνδυνος εξοντωτικού χτυπήματος στο ελληνικό λιανεμπόριο). Μιας υπόθεσης που παραλίγο να τιναχτεί στον αέρα από την… αργοπορία της Δικαιοσύνης!
Οι ίδιες ελλείψεις φανερώνονται όμως κι όταν το κράτος αναγκάζεται να κινηθεί γρήγορα, όπως συνέβη τα τελευταία χρόνια με τις εκατοντάδες νομοσχέδια και διατάξεις, που στην πλειονότητά τους βρίθουν ελλείψεων, υπερβολών, ακόμη και εντελώς ασύντακτων διατυπώσεων!
Στην τρέχουσα περίοδο, όπου ο ρυθμός των αλλαγών παγκοσμίως έχει γίνει καταιγιστικός, αλλά και με δεδομένη την αδήριτη ανάγκη εκσυγχρονισμού και ουσιωδών μεταρρυθμίσεων (παρακαλώ, αγνοήστε την πολιτική φόρτιση των λέξεων αυτών), το ελληνικό κράτος θα έπρεπε να μπει σε μια διαδικασία «πολεμικής» λήψης αποφάσεων, με βάση τον περίφημο «βρόχο» OODA, περί του οποίου μίλησε ο Αμερικανός John Boyd και χρησιμοποιείται εδώ και δεκαετίες, τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα, με έμφαση στις περιόδους που η ταχύτητα είναι «κλειδί».
Observe, Orient, Decide και Act. Παρατήρησε, προσανατολίσου, αποφάσισε και δράσε, εν ολίγοις, με «κλειδί» την αυξημένη ταχύτητα που θα σου επιτρέψει να ενεργήσεις πολύ πιο γρήγορα από τον «αντίπαλο», είτε αυτός είναι το ραγδαία μεταβαλλόμενο περιβάλλον, είτε ο «ανταγωνισμός».
Ουσιαστικά, το συγκεκριμένο αρκτικόλεξο περιγράφει μια διαδικασία η οποία αφορά κατ' αρχάς την αποτελεσματική συλλογή πληροφοριών για το ποιο είναι το πρόβλημα και οι αντικειμενικές συνθήκες (Παρατήρηση), εν συνεχεία τη διαμόρφωση εμπεριστατωμένων εκτιμήσεων για το πώς τείνει να εξελιχθεί η κατάσταση (Προσανατολισμός), τη λήψη της απόφασης (Απόφαση) και την υλοποίησή της (Δράση).
Η ταχύτητα υλοποίησης της ενέργειας δεν είναι όμως αυτοσκοπός. Αυτό είναι το τελικό «μέσο» που θα φέρει ως επιδιωκόμενο αποτέλεσμα την ανάκτηση του «ελέγχου» της κατάστασης, όποιο κι αν είναι το πρόβλημα. Την ανάληψη της πρωτοβουλίας κινήσεων έναντι της απλής αντίδρασης σε καταστάσεις που ήδη τείνουν να παγιωθούν.
Προφανώς, ο «βρόχος» αυτός έχει εφαρμογή σχεδόν παντού, είτε πρόκειται για το προσφυγικό, είτε για το τεχνολογικό χάσμα που μας χωρίζει από την Ευρώπη, είτε για ενδημικές ελλείψεις στη Δημόσια Διοίκηση, όπως για παράδειγμα η χαώδης έλλειψη στατιστικών στοιχείων, σχεδόν σε όλους τους τομείς, που παίζει πολύ μεγάλο ρόλο ως τροχοπέδη της αναπτυξιακής διαδικασίας.
Πώς θα μπορούσε να συμβεί κάτι τέτοιο; Ως γνωστόν, το ψάρι μυρίζει από το κεφάλι, άρα σε μεγάλο βαθμό θα πρέπει να ενστερνιστούν αυτή την αντίληψη πρωτίστως οι κορυφές της δημόσιας διοίκησης, ήτοι οι υπουργοί, οι σύμβουλοί τους και τα ανώτατα στελέχη του δημοσίου, προκειμένου να περάσει σταδιακά και προς τα κάτω.
Το κατά πόσον θα ήταν πρόθυμοι όμως να μπουν σε αυτή τη διαδικασία είναι εξαιρετικά αμφίβολο. Η μοναδική ελπίδα είναι να αντιληφθούν ότι αν δεν αλλάξουν πρωτίστως νοοτροπία και αντιλήψεις περί «διοίκησης», είναι καταδικασμένοι να αποτύχουν!
Και σωστά πράγματα να κάνουν, θα τα κάνουν «κατόπιν εορτής»!
ΥΓ: Μια μικρή αναφορά στη συνέχεια των προηγούμενων γεωπολιτικών σχολίων. Το «στοχευμένο» πλήγμα των αμερικανικών πυραύλων εναντίον του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία (και η αποστολή αεροπλανοφόρου στην Κορέα) αποτελεί έναν ακόμη νεωτερισμό της προεδρίας Τραμπ, αλλά και μια προσπάθεια σαφούς διαφοροποίησης από την προεδρία Ομπάμα, που είχε μεν προειδοποιήσει με «κόκκινες γραμμές» τον Άσαντ, αλλά δεν εφάρμοσε την απειλή του.
Στην περίπτωση του Τραμπ, η επίκληση της «κόκκινης γραμμής» έγινε σχεδόν… ταυτόχρονα με το χτύπημα, χωρίς οιαδήποτε αναμονή αποφάσεων από διεθνή όργανα. Προφανώς, ζούμε μια νέα εποχή στον τρόπο αντίδρασης των ΗΠΑ, πολύ πιο κοντά στη λογική του… Πούτιν, απ' ό,τι σε αυτή του Ομπάμα.
Το τι αποτελέσματα και παρενέργειες θα επιφέρει αυτή η επίδειξη πυγμής και αποφασιστικότητας (που πάντως αφορούσε τον «αυτοματοποιημένο πόλεμο», χωρίς κίνδυνο για απώλεια έστω κι ενός Αμερικανού στρατιωτικού, που προκάλεσε ελάχιστα θύματα και στην απέναντι πλευρά, προφανώς επειδή η φημολογούμενη ενημέρωση των Ρώσων πριν το χτύπημα σήμαινε και την ενημέρωση των δυνάμεων του Άσαντ) μένει να εξακριβωθούν προσεχώς…