Πέντε όπλα στη "φαρέτρα" της ευρωζώνης

Μπορεί η κρίση στην ευρωζώνη να κινδυνεύει να βγει εκτός ελέγχου και οι αγορές να μην έχουν πειστεί για την αποφασιστικότητα της Ευρώπης, όμως η Ε.Ε. διαθέτει 5 "όπλα" που θα μπορούσαν να αντιστρέψουν το κλίμα.

Δημοσιεύθηκε: 2 Δεκεμβρίου 2010 - 13:28

FT Reporters

Η κρίση στην ευρωζώνη κινδυνεύει να βγει εκτός ελέγχου. Η διάσωση ύψους 85 δισ. ευρώ της Ιρλανδίας δεν κατάφερε να εμποδίσει τις αγορές να «στείλουν» σε σημαντικά υψηλότερα επίπεδα το κόστος δανεισμού της Πορτογαλίας, της Ισπανίας και της Ιταλίας. Οι επενδυτές παραμένουν επιφυλακτικοί όσον αφορά στις γερμανικές απαιτήσεις ότι θα πρέπει να πληρώσουν ένα υψηλό τίμημα στα μελλοντικά πακέτα διάσωσης. Το ευρώ έχει πέσει κατακόρυφα.

Η «μάχη» για την ενίσχυση της εμπιστοσύνης, όμως, δεν έχει ακόμα χαθεί. Μια πρώτη, επιτυχής, πρωτοβουλία ελήφθη τον Μάιο, όταν το δράμα των ελληνικών δημοσιονομικών μετατράπηκε σε κρίση εμπιστοσύνης στη νομισματική ένωση της Ευρώπης. Τότε, οι κυβερνήσεις συμφώνησαν σε ένα σχέδιο διάσωσης ύψους 750 δισ. ευρώ για μελλοντικές κρίσεις, ενώ η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα «έσπασε» ένα ταμπού, αρχίζοντας τις αγορές κρατικών ομολόγων.

Πλέον οι κορυφαίοι policymakers της περιοχής, όπως ο κ. Jean-Claude Trichet, πρόεδρος της ΕΚΤ, που σήμερα Πέμπτη πραγματοποιεί μια κρίσιμη συνάντηση, επιμένουν πως δεν θα πρέπει να υποτιμάται η αποφασιστικότητα της Ευρώπης. Τα καλά νέα για τους ηγέτες της ευρωζώνης είναι ότι διαθέτουν αρκετά «όπλα» που μπορούν να χρησιμοποιήσουν στην περίπτωση όπου δεν ανακάμψει σύντομα το κλίμα στις χρηματιστηριακές αγορές. Τα άσχημα νέα είναι ότι κανένα από αυτά τα «όπλα» δεν θα είναι εύκολο να χρησιμοποιηθεί. Οι πολιτικές και νομικές ενστάσεις κάνουν την κατάσταση ακόμα πιο περίπλοκη - ιδιαίτερα στη Γερμανία, όπου οποιαδήποτε υπόνοια επιχορήγησης ή διάσωσης βρίσκεται αντιμέτωπη με την απειλή προσφυγής στο Συνταγματικό Δικαστήριο.

Οι δημοσιογράφοι των «Financial Times» κ. Ralph Atkins, Peter Spiegel, Quentin Peel, Richard Milne, Ben Hall, Victor Mallet και Guy Dinmore παρουσιάζουν ορισμένες -αδιανόητες κάποτε- επιλογές που θα μπορούσαν να «πιάσουν» - ή τουλάχιστον έχουν γίνει λιγότερο αδιανόητες σε σχέση με το παρελθόν:

1) Αύξηση των αγορών ομολόγων από την ΕΚΤ

Ο «φύλακας» του ευρώ άρχισε να αγοράζει ομόλογα τον Μάιο προκειμένου να διορθώνει τις δυσλειτουργικές αγορές, όμως έπειτα από μερικές εβδομάδες τα εβδομαδιαία ποσά που δαπανούσε μειώθηκαν κάθετα. Μέχρι στιγμής η ΕΚΤ έχει δαπανήσει μόνο 67 δισ. ευρώ. Νέες, μεγαλύτερες αγορές θα μπορούσαν να αμβλύνουν γρήγορα την ένταση στην αγορά. Ένα υπονοούμενο που άφησε στις αρχές της εβδομάδας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ο κ. Trichet, ότι η ΕΚΤ αφήνει ανοιχτά όλα τα ενδεχόμενα, ήταν αρκετό για να φέρει βελτίωση στις αγορές την Τετάρτη.

Στην Ισπανία, ο πρώην πρωθυπουργός κ. Felipe Gonzalez και ο επικεφαλής του Σοσιαλιστικού Κόμματος κ. Jose Antonio Alonso έχουν ζητήσει από την ΕΚΤ να καθησυχάσει τις αγορές με το να προχωρήσει σε δράσεις παρόμοιες με αυτές της αμερικανικής Fed. Το διοικητικό συμβούλιο της ΕΚΤ δεν θα ήθελε να προχωρήσει σε «ποσοτική χαλάρωση» για να τονώσει την οικονομία. Θα μπορούσε όμως να ισχυριστεί ότι οι αγορές αποτιμούν λανθασμένα το ρίσκο χρεοκοπίας μιας χώρας όπως η Ισπανία - δικαιολογώντας έτσι την ανάληψη δράσης.

Το ρίσκο θα ήταν μια ξαφνική βίαιη αντίδραση στη Γερμανία, όπου ο πρόεδρος της Bundesbank, κ. Axel Weber, έχει ταχθεί δημοσίως κατά της αγοράς ομολόγων. Θεωρεί πως η αοριστία στις δημοσιονομικές και νομισματικές πολιτικές απλώς ενθαρρύνει τις ανεύθυνες κινήσεις από κυβερνήσεις και δημιουργεί κίνδυνο πληθωρισμού. Και η ευρεία γερμανική στήριξη αποτελεί τη βάση της αξιοπιστίας της ΕΚΤ από τότε που δημιουργήθηκε, πριν από 12 χρόνια.

2) Αύξηση του μεγέθους του Ταμείου Διάσωσης της Ε.Ε.

Αν η Πορτογαλία και η Ισπανία ακολουθήσουν την Ιρλανδία και ζητήσουν διάσωση, αυτό θα «έτρωγε» τα περισσότερα -αν όχι όλα- από τα 750 δισ. ευρώ του μηχανισμού διάσωσης της Ε.Ε., σύμφωνα με τις εκτιμήσεις ορισμένων αναλυτών. Το Ταμείο φαίνεται ακόμα μικρότερο αν εξετάσει κανείς τα «ψιλά γράμματα»: οποιαδήποτε χώρα χρειαστεί διάσωση δεν θα μπορεί πλέον να στηρίξει το μεγαλύτερο ποσό στο σύστημα αυτό, δηλαδή τα 440 δισ. ευρώ που υποσχέθηκαν τα 16 μέλη της ευρωζώνης. Έτσι, τα 19,4 δισ. ευρώ για τα οποία έχουν δεσμευτεί η Ελλάδα και η Ιρλανδία έχουν ήδη «εξαφανιστεί». Αν σε αυτά προστεθούν τα 63,4 δισ. ευρώ της Πορτογαλίας και της Ισπανίας, ποσό περίπου 85 δισ. ευρώ δεν θα είναι πλέον διαθέσιμο.

Ο κ. Weber έθεσε την πιθανότητα «ανεφοδιασμού» του Ταμείου την προηγούμενη εβδομάδα στο Παρίσι, δηλώνοντας πως αν η Ελλάδα, η Ιρλανδία, η Πορτογαλία και η Ισπανία δεν μπορούσαν όλες να επαναχρηματοδοτήσουν το κρατικό τους χρέος μέσα στα επόμενα τρία χρόνια, τότε θα χρειάζονταν ακόμα 140 δισ. ευρώ, πέραν της υπάρχουσας χρηματοδότησης.
Η αύξηση της διαθέσιμης χρηματοδότησης θα ανανέωνε την εμπιστοσύνη των χρηματαγορών ότι η Ε.Ε. μπορεί να χειριστεί ένα σχέδιο διάσωσης της Ισπανίας και, αν χρειαζόταν, της Ιταλίας.

Όμως, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι ανησυχούν ότι κάτι τέτοιο θα ήταν περισσότερο επιβλαβές παρά ωφέλιμο: η αύξηση του μεγέθους του Ταμείου θα μπορούσε να σημαίνει ότι αναμένουν να χρειαστεί σύντομα διάσωση της Ισπανίας. Πολιτικά υπάρχει επίσης πρόβλημα: το Βερολίνο, που ήδη αντιμετωπίζει στο εσωτερικό του την οργή κατά των μεγάλων συνεισφορών του προς τις διασώσεις χωρών της ευρωζώνης, δεν θα υποστήριζε καμία κίνηση που θα αύξανε προληπτικά την έκθεση της Γερμανίας σε μια άλλη διάσωση.

3) Έκδοση ευρωομολόγων

Η ιδέα της έκδοσης κοινών ομολόγων από τις χώρες της ευρωζώνης προωθείται από τον πρωθυπουργό του Λουξεμβούρου, κ. Jean-Claude Juncker, ο οποίος προεδρεύει των συνεδριάσεων των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης. Το πλεονέκτημα θα ήταν ένα χαμηλότερο κόστος δανεισμού για τις οικονομίες της «περιφέρειας» και μια μεγαλύτερη αίσθηση αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών που μοιράζονται το ευρώ.

Όμως, το Βερολίνο έχει αποκλείσει το ενδεχόμενο έκδοσης ευρωομολόγων, διότι θα αύξαναν το κόστος δανεισμού και θα αθετούσε έτσι τις διαβεβαιώσεις του προς τον γερμανικό λαό ότι δεν θα χρειαζόταν να εγγυηθούν για άλλους στην ευρωζώνη. Για κάποιους άλλους, η έκδοση ευρωομολόγων θα θεωρούνταν ένα απαράδεκτο μεγάλο βήμα προς μια...

4) Μεγαλύτερη δημοσιονομική ένωση

Η ευρωζώνη διαθέτει ενιαία νομισματική πολιτική, όμως η δημοσιονομική πολιτική της «διαιρείται» μεταξύ των υπουργών Οικονομίας 16 χωρών. Οι πιθανότητες μιας «δημοσιονομικής ένωσης» -η οποία θα απαιτούσε από τις εθνικές νομοθετικές αρχές να «παραδώσουν» το δικαίωμά τους να καταρτίζουν τους προϋπολογισμούς τους και να επιβάλλουν φόρους- είναι εξαιρετικά ισχνές. Το Βερολίνο επιμένει ότι οι εθνικές κυβερνήσεις θα πρέπει να φέρουν την ευθύνη των αποφάσεών τους.

Όμως, ακούσια, οι διασώσεις της Ελλάδας και της Ιρλανδίας -όπως άλλωστε και η δημιουργία του Ταμείου Διάσωσης της Ε.Ε.- έφεραν τις κυβερνήσεις της ευρωζώνης ένα βήμα πιο κοντά στην ενοποίηση των δημοσιονομικών πολιτικών τους.

5) Το σενάριο της «Ημέρας της Κρίσης»

Αν τίποτα από όλα τα παραπάνω δεν «πιάσει», τότε θα μπορούσε να ενταθεί η συζήτηση γύρω από το ενδεχόμενο διάσπασης της ευρωζώνης. Όμως, κανένας πολιτικός της ευρωζώνης δεν πιστεύει στα σοβαρά ότι η έξοδος ενός κράτους -όπως η Ελλάδα- θα διευκόλυνε την κατάσταση. Αντιθέτως, πιθανή αποχώρηση της Ελλάδας από τη νομισματική ένωση θα «έριχνε» τη χώρα σε ακόμα μεγαλύτερη κρίση. Ακόμα και αν οι Γερμανοί σταματήσουν να «ανέχονται» τους γείτονές τους, μια επιστροφή στο γερμανικό μάρκο θα ήταν επίσης οικονομικά καταστροφική: το νόμισμα θα εκτινασσόταν στα ύψη, με αποτέλεσμα να κλείσουν οι γερμανικές εξαγωγικές επιχειρήσεις.

© The Financial Times Limited 2010. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation