Editorial: Το δημοκρατικό μοντέλο μπαίνει σε νέα δοκιμασία

Ο κ. Τραμπ είχε επιτυχία εκεί που δεν τα κατάφεραν ο Χιούι Λονγκ και ο Τζορτζ Ουάλας, Αμερικανικοί λαϊκιστές του 20ού αιώνα. Ξαναέγραψε το εγχειρίδιο της προεκλογικής εκστρατείας, για το πώς να «μπουκάρει» κανείς στον Λευκό Οίκο. Εναντιώθηκε στο καθεστώς του ρεπουμπλικανικού κόμματος και απέκρουσε όλους τους αντιπάλους του, πολλούς από αυτούς με αποδεδειγμένο ιστορικό στην εξουσία. Τέλος, έπειτα από μια εκστρατεία γεμάτη προσβολές και χωρίς πολιτικές, κατάφερε μια απίθανη νίκη ενάντια στη Χίλαρι Κλίντον, την απόλυτα καθεστωτική υποψήφια.

Το 2016, οι Αμερικανοί προτίμησαν έναν πολιτικά αρχάριο με ένα απλό σύνθημα -«Κάντε πάλι σπουδαία την Αμερική»- από μια υποψήφια που έχει διατελέσει Πρώτη Κυρία, γερουσιαστής στη Νέα Υόρκη και υπουργός Εξωτερικών. Οι Δημοκρατικοί θα μπουν στον πειρασμό να ρίξουν το φταίξιμο για την ήττα τους στην αδιάφορη προεκλογική εκστρατεία της κ. Κλίντον, με ένα θανάσιμο πλήγμα να καταφέρεται από την πιο πρόσφατη παρέμβαση του FBI στην ιστορία με τη χρήση προσωπικού server ηλεκτρονικού ταχυδρομείου από την κ. Κλίντον.

Αυτό αγνοεί με βολικό τρόπο την ξεκάθαρα σαρωτική παρουσία των Ρεπουμπλικανών στη Βουλή των Αντιπροσώπων, στη Γερουσία και στον Λευκό Οίκο -γεγονός που αποκρούει όχι μόνο την κ. Κλίντον αλλά και τον πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα, που έθεσε σε κίνδυνο τη φήμη και την κληρονομιά του τις τελευταίες μέρες της προεκλογικής εκστρατείας. Οι δικαιολογίες αγνοούν επίσης το βαθύ ρήγμα στην αμερικανική κοινωνία, που έγινε εμφανές με το ξέσπασμα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης.

Η εκστρατεία του κ. Τραμπ ήταν ελκυστική στους υποστηρικτές του εθνοφυλετισμού, του απομονωτισμού και του προστατευτισμού. Καταφέρθηκε ενάντια στους μετανάστες και ορκίστηκε να χτίσει ένα μεγάλο τείχος για να τους κρατήσει απέξω, με έξοδα του Μεξικού. Στηλίτευσε συμμάχους σε Ευρώπη και Ασία, αποκηρύσσοντας συστήματα εξωτερικής πολιτικής δεκαετιών, υπονοώντας πως η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα θα μπορούσαν να φτιάξουν πυρηνικά για να αντιμετωπίσουν τις απειλές της Κίνας στην ασφάλειά τους. Προσέγγισε τον Βλαντιμίρ Πούτιν και κόντεψε να γίνει υπέρμαχος του Κρεμλίνου. Και δεσμεύθηκε να ακυρώσει εμπορικές συμφωνίες όπως η Nafta και η TPP, προκειμένου να προστατεύσει και να αποκαταστήσει τις θέσεις εργασίας των Αμερικανών στον τομέα της μεταποίησης.

Η σαρωτική ρητορική του κ. Τραμπ και τα παρορμητικά τουιταρίσματα είχαν απήχηση σε εκατομμύρια Αμερικανούς που νιώθουν περιθωριοποιημένοι λόγω της παγκοσμιοποίησης. Η ελεύθερη μετακίνηση κεφαλαίου, αγαθών, εργασίας και υπηρεσιών είναι ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της μεταπολεμικής περιόδου. Η παγκοσμιοποίηση έχει βγάλει εκατομμύρια ανθρώπους από τη φτώχεια, ιδιαίτερα στην Ασία. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπως λέει ο κ. Τραμπ, η παγκοσμιοποίηση και το ελεύθερο εμπόριο έχει ανταμείψει ελάχιστους προνομιούχους. Η ανισότητα έχει αυξηθεί, τα μέσα εισοδήματα έχουν παραμείνει στάσιμα ή έχουν υποχωρήσει σε πραγματικούς όρους τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα σε όσους έχουν μικρή ή καθόλου μόρφωση και δεν έχουν πτυχίο κολεγίου.

Υπάρχει, φυσικά, μια εναλλακτική περιγραφή που υπογραμμίζει την εγγενή ανθεκτικότητα της αμερικανικής οικονομίας, την ικανότητά της να καινοτομεί και να παράγει κορυφαίους του κόσμου, ιδιαίτερα στην τεχνολογία την οποία ενσαρκώνει η Σίλικον Βάλεϊ. Αλλά η κ. Κλίντον, απόμακρη και συχνά «ρομποτική», δεν κατάφερε να απαντήσει σε ένα πειστικό όραμα για αλλαγή.

Ποιες, λοιπόν, είναι οι προοπτικές μιας προεδρίας Τραμπ; Η αισιόδοξη άποψη είναι πως ο κακεντρεχής υποψήφιος, και βάσανο για τους μουσουλμάνους, θα αλλάξει μόλις μπει στον Λευκό Οίκο. Μια τέτοια αλλαγή δείχνει σε αυτό το στάδιο απίθανη. Το ταμπεραμέντο του μπορεί να μην του το επιτρέψει. Μπορεί επίσης να επιχειρηματολογήσει, και δικαίως, πως οι τακτικές του, αν και εξωφρενικές, του εξασφάλισαν την προεδρία. Είχε μια ευκαιρία να στραφεί προς ένα πιο υπεύθυνο μέσο έδαφος, μετά το συνέδριο των Ρεπουμπλικανών, και επέλεξε να μην το κάνει.

Ο κ. Τραμπ μπορεί, ωστόσο, να σκεφτεί πως η νίκη του του δίνει μια δεύτερη ευκαιρία. Πρέπει να διαλέξει μια ομάδα προκειμένου να εφαρμόσει την ατζέντα του. Πρέπει να συνεργαστεί με το Κογκρέσο, κυρίως με τον Πολ Ράιαν, τον πρόεδρο της Βουλής των Αντιπροσώπων, τον οποίο έχει επανειλημμένως χλευάσει. Ο κ. Τραμπ είναι περήφανος που κατανοεί «την τέχνη της συμφωνίας». Θα πρέπει να συνειδητοποιήσει πως το τι κάνει η κυβέρνηση δεν μπορεί να οδηγείται από προσωπικές έριδες. Η πολιτική σε ένα δημοκρατικό καθεστώς είναι η τέχνη του συμβιβασμού.

Ο κόσμος θα παρακολουθεί με νευρικότητα τις πρώτες κινήσεις του κ. Τραμπ. Το ίδιο και οι χρηματοοικονομικές αγορές, οι οποίες έχουν πάρει την αρχική τρομάρα. Αυτή είναι μια στιγμή μεγάλου κινδύνου. Η νίκη του κ. Τραμπ, η οποία έρχεται μετά το βρετανικό δημοψήφισμα για το Brexit, μοιάζει με ένα ακόμη σοβαρό πλήγμα για τη φιλελεύθερη διεθνή τάξη. Ο κ. Τραμπ θα πρέπει να αποφασίσει, μέσω των λόγων και των έργων του, αν προτίθεται να συνδράμει στην κατάρρευση, με ανυπολόγιστο κόστος για τη Δύση.

© The Financial Times Limited 2016. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation