Η ευρωπαϊκή Αριστερά πρέπει να αλλάξει πορεία

Πολιτικοί σχολιαστές μας είπαν ότι το Brexit δεν μπορούσε να συμβεί και πως ο Ντόναλντ Τραμπ δεν θα μπορούσε να κερδίσει την υποψηφιότητα για την αμερικανική προεδρία. Κάποιοι από αυτούς μας έχουν πει και μια άλλη ιστορία: ότι τα κόμματα της κεντροαριστεράς μπορούν να κερδίσουν εκλογές μόνο από το κέντρο. Συγκεκριμένα, ότι ο Τζέρεμι Κόρμπιν, ο ηγέτης του βρετανικού Εργατικού κόμματος, δεν μπορεί να γίνει πρωθυπουργός.

Είναι αληθινός αυτός ο ισχυρισμός; Πολλοί σχολιαστές, περιλαμβανομένου και του εαυτού μου, διαμορφώθηκαν ως τέτοιοι από τη δεκαετία του 1980 και μετά. Τα επιτυχημένα κεντροαριστερά κόμματα προσδιόρισαν τον ρόλο τους κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, όχι ως εναλλακτική στον παγκόσμιο καπιταλισμό που βασίζεται στις συναλλαγές, αλλά προκειμένου να αναδιανείμουν τα λάφυρα. Οι ηγέτες τους -ο Μπιλ Κλίντον στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Τόνι Μπλερ στη Βρετανία, ο Γκέρχαρντ Σρέντερ στη Γερμανία, μεταξύ άλλων- ήταν περισσότερο κεντρώοι.

Αυτό που λειτούργησε εκείνη την περίοδο, ωστόσο, δεν είναι καθολικά αληθές. Για παράδειγμα, η κυβέρνηση μετριοπαθών φιλοκαθεστωτικών Σοσιαλδημοκρατών στη Γερμανία, τις δεκαετίες του 1920 και 1930, απέτυχε φρικτά. Κύριος παραλληλισμός μεταξύ του σήμερα και του 1930 είναι ο τρόπος με τον οποίο οι δημοκρατίες αντιδρούν στις παρατεταμένες περιόδους λιτότητας. Εξτρεμιστικά κόμματα κερδίζουν έδαφος, όταν τα κυρίαρχα κόμματα αποτυγχάνουν να προσφέρουν εναλλακτικές.

Μια ιστορία που θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως προειδοποίηση για τα κεντροαριστερά κόμματα είναι εκείνη του SPD στη Δημοκρατία της Βαϊμάρης, που είδε το ποσοστό του να υποχωρεί από 37,9% το 1919 σε 18,3 τον Μάρτιο του 1933, στις τελευταίες ελεύθερες εκλογές. Εκείνη την περίοδο, το κόμμα έγινε ακόμη πιο κεντρώο, υποστηρίζοντας στο τέλος αποπληθωριστικές οικονομικές πολιτικές. Ήταν μια καταστροφική απόφαση, διότι ώθησε τους ψηφοφόρους στους ναζιστές και τους κομμουνιστές.

Αρκετά σοσιαλδημοκρατικά και σοσιαλιστικά κόμματα στην ΕΕ έχουν υποστηρίξει τις πολιτικές λιτότητας μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση και τώρα πληρώνουν το πολιτικό τίμημα. Οι Δημοκρατικοί στις Ηνωμένες Πολιτείες, το κόμμα των Νέων Εργατικών στη Βρετανία και το SPD της Γερμανίας ήταν μεταξύ εκείνων που έβλεπαν με μεγαλύτερο ενθουσιασμό την απορρύθμιση των χρηματοοικονομικών αγορών. Το SPD, επιπλέον, υποστήριξε το σύμφωνο σταθερότητας της ευρωζώνης στη δεκαετία του 1990 και τη συνταγματική ρήτρα περί ισοσκελισμένου προϋπολογισμού στη Γερμανία, η οποία βρίσκεται σε εφαρμογή από το 2011. Η αποτυχία του κόμματος να μάθει από την ίδια την ιστορία του είναι συγκλονιστική. Τη στιγμή που το SPD ασχολείται με τις υψηλότερες επενδύσεις σε υποδομή, μόνο στα λόγια, δεν μπορεί να φέρει τίποτα από αυτά λόγω της δέσμευσής του σε ισοσκελισμένο προϋπολογισμό.

Δεν εκπλήσσομαι που η κεντροαριστερά στη Γερμανία και τη Βρετανία δυσκολεύεται να κερδίσει στις εκλογές. Δεν γνωρίζουμε αν ο κ. Κόρμπιν μπορεί να το πετύχει. Αυτό που ξέρουμε είναι ότι οι πιο μετριοπαθείς προκάτοχοί του δεν τα κατάφεραν, τουλάχιστον όχι μετά το ξέσπασμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης. Αυτή ήταν μια από τις μεγαλύτερες οικονομικές εξελίξεις της εποχής μας. Επιπλέον, έχει επαναπροσδιορίσει την πολιτική.

Πού μας οδηγεί αυτό; Από οικονομική σκοπιά, δεν υπάρχει τίποτα ακραίο στην επιχειρηματολογία υπέρ μεγαλύτερων επενδυτικών προγραμμάτων, ιδιαίτερα έπειτα από δημοσιονομική ενοποίηση ετών. Και όμως, το μοναδικό συστημικό κόμμα που προσφέρει αυτή την επιλογή στην Ευρώπη είναι εκείνο του κ. Κόρμπιν, το οποίο υπόσχεται επενδύσεις αξίας 500 δισ. στερλινών. Στη Γερμανία, μόνο το κόμμα της Αριστεράς που διαδέχθηκε τους κομμουνιστές της Ανατολικής Γερμανίας υποστηρίζει μεγάλες αυξήσεις στην επένδυση. Στην ηπειρωτική Ευρώπη πρέπει να πάτε στα άκρα του πολιτικού φάσματος, για να βρείτε κάποιον που θα υποστηρίξει τόνωση στις επενδύσεις.

Επομένως, όταν ένα συστημικό κόμμα, όπως οι Εργατικοί, προσφέρει μια μεταστροφή στις μακροοικονομικές πολιτικές που έχει μια πιθανότητα να δώσει τέλος στη μετά την κρίση ταλαιπωρία, θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με σοβαρότητα. Αν οι κυβερνώντες Συντηρητικοί τα κάνουν μαντάρα με το Brexit, πράγμα πιθανό, οι εκλογές που έχουν προγραμματιστεί για το 2020 θα μετατραπούν σε ανοιχτή κούρσα.

Στην ευρωζώνη, οι επιλογές είναι ακόμη πιο ακραίες. Οι πολίτες της περιοχής έχουν δύο δρόμους προς περισσότερη επένδυση. Ο πρώτος είναι η έξοδος από το ευρώ, ο μοναδικός νόμιμος τρόπος ώστε να γλιτώσει μια χώρα από τους δημοσιονομικούς κανόνες που περιορίζουν τις επενδύσεις σε εθνικό επίπεδο. Αυτή είναι η επιλογή που προσφέρουν τα εξτρεμιστικά κόμματα.

Η δεύτερη επιλογή θα ήταν ένα επενδυτικό πρόγραμμα που θα απλώνεται σε όλη την ευρωζώνη, θα διοικείται κεντρικά, θα χρηματοδοτείται από την έκδοση κοινών χρεογράφων ή, ακόμη πιο ωμά, από τύπωμα χρήματος. Η έκδοση ευρωομολόγων και η νομισματοποίηση του χρέους θεωρούνται πολιτικά μη ρεαλιστικά, δεδομένης της αντίρρησης της Γερμανίας. Επομένως, εκτός κι αν διαλέξουμε τα ακραία κόμματα, δεν υπάρχει άλλη πραγματική επιλογή.

Και τι γίνεται με το επενδυτικό πρόγραμμα της ίδιας της Κομισιόν; Αν το εξετάσουμε λίγο πιο προσεκτικά, έχει μετατραπεί σε άσκηση για τα μάτια του κόσμου, ένα υποχρηματοδοτούμενο ασύνδετο μακροοικονομικό πράγμα.

Προσδοκία μου είναι πως η πολιτική θα προσαρμοστεί στις οικονομικές ανάγκες, όπως συνέβη και στη δεκαετία του 1980, αλλά αυτή τη φορά προς μια άλλη κατεύθυνση. Υπάρχει περίπτωση να καταλήξει όπως το 1930. Αυτό δεν είναι εύκολο να προβλεφθεί. Εκείνο για το οποίο είμαι σίγουρος, είναι ότι η συντριπτική στήριξη του κοινού σε κεντρώες φιλελεύθερες οικονομικές πολιτικές καταρρέει και αυτό θα επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε ηγέτες όπως τον κ. Κόρμπιν.

© The Financial Times Limited 2016. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation