Πώς θα κλείσει η τρύπα στον κοινοτικό κορβανά λόγω Brexit

Καθώς ΕΕ και Βρετανία ετοιμάζονται για «διαζύγιο», το ερώτημα των 47,5 δισ. στερλινών είναι: πώς θα διευθετήσει η Βρετανία τις οικονομικές της υποθέσεις με την Ευρώπη; Και τι θα κάνει η ΕΕ για να κλείσει την μαύρη τρύπα αν σταματήσουν οι βρετανικές εισφορές στο μπλοκ;

Ο κοινός προϋπολογισμός της ΕΕ έχει σταθεί ζήτημα επικών μαχών, που χρονολογούνται ήδη πίσω στην θρυλική υπεράσπιση των βρετανικών συμφερόντων από τη Μάργκαρετ Θάτσερ στη σύνοδο κορυφής του Φοντενεμπλό το 1984, όπου εξασφάλισε μια έκπτωση που έχει διατηρήσει σε χαμηλά επίπεδα τις καθαρές εισφορές μέχρι και σήμερα.

Μετά τη βρετανική ψήφο για να φύγει η χώρα από την ΕΕ, αξιωματούχοι σε Λονδίνο και Βρυξέλλες προσπαθούν να βρουν τρόπους ώστε να σχεδιάσουν έναν διακανονισμό διαχωρισμού της συγκρατημένης στα οικονομικά Βρετανίας από την συγκριτικά σπάταλη ΕΕ. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε εύκολα να οδηγήσει στο χάος.

Οι δύο πλευρές δε θα προσπαθήσουν μόνο να χρησιμοποιήσουν προς όφελός τους τα πάνω από εννέα δισ. στερλίνες που στέλνει κάθε χρόνο η Βρετανία στις Βρυξέλλες, αλλά η τελική συμφωνία θα είναι και σημαντικός καταλύτης για μια αναθεώρηση του τρόπου με τον οποίο χρηματοδοτείται ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός.

Τα χρήματα είναι συχνά ένα από τα πλέον αδιέξοδα ζητήματα σε ένα διαζύγιο. Αυτή η περίπτωση δεν είναι πιθανό να αποτελέσει εξαίρεση.

Γιατί αυτό είναι σημαντικό για τη Βρετανία;

Οι επιφυλάξεις του βρετανικού λαού απέναντι στην συνεισφορά στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό βρέθηκαν στο επίκεντρο της επιτυχημένης καμπάνιας Leave.

Προεκλογικές μεταδόσεις και αφίσες τόνιζαν στους ψηφοφόρους ότι το Brexit θα επιτρέψει στη Βρετανία να σταματήσει να δίνει 350 εκατ. στερλίνες την εβδομάδα στις Βρυξέλλες και υπαινίσσονταν ότι τα χρήματα θα μπορούσαν να πάνε στο Εθνικό Σύστημα Υγείας αντ' αυτού.

Στην πραγματικότητα, οι καθαρές εισφορές της Βρετανίας είναι, το πολύ, περίπου το μισό από αυτό το νούμερο, σύμφωνα με στοιχεία του Ηνωμένου Βασιλείου –έχουν μειωθεί όχι μόνο χάρη στην έκπτωση που κέρδισε η Θάτσερ στο Φοντενεμπλό, αλλά επίσης από ευρωπαϊκά κεφάλαια προς το βρετανικό κράτος και τον ιδιωτικό τομέα.

Ωστόσο, οι υπέρμαχοι του Brexit θα αναμένουν με ανυπομονησία να σταματήσουν οι επιταγές προς τις Βρυξέλλες.

Πώς θα επηρεαστούν οι διαπραγματεύσεις;

Οι βρετανικές εισφορές είναι ήδη προγραμματισμένες στο πλαίσιο του μακροπρόθεσμου ευρωπαϊκού προϋπολογισμού, ο οποίος αγγίζει συνολικά τα 960 δισ. ευρώ και καλύπτει την περίοδο από το 2014 μέχρι το 2020.

Η δέσμευση της Βρετανίας αναμένεται να διαρκέσει και κάποια χρόνια μετά την περίοδο αυτή, εξαιτίας της χρονικής καθυστέρησης μεταξύ της κατανομής των χρημάτων και της παράδοσής τους.

Έκθεση της βρετανικής Βουλής των Κοινοτήτων εκτίμησε την περασμένη εβδομάδα ότι, στο πλαίσιο του καθεστώτος πριν το Brexit, η Βρετανία θα προχωρούσε σε καθαρή εισφορά ύψους 65,7 δισ. στερλινών για την περίοδο 2014-2020, με τα 47,5 δισ. από αυτά να έρχονται κατά τα χρόνια 2016 με 2020.

Η εκτίμηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις καθαρές εισφορές της Βρετανίας είναι σημαντικά χαμηλότερη. Δεν συνυπολογίζει πληρωμές προς το βρετανικό ιδιωτικό τομέα, όπως αγροτικές επιδοτήσεις και χρηματοδότηση για έρευνα, καθώς και τις μεταφορές προς κυβερνητικά σώματα που έχουν ήδη αφαιρεθεί από τα βρετανικά νούμερα.

Ο μακροπρόθεσμος σχεδιασμός του προϋπολογισμού δημιουργεί έναν πρακτικό πονοκέφαλο για τις διαπραγματεύσεις της εξόδου, διότι ο προϋπολογισμός αντιπροσωπεύει μια συλλογή λεπτών πολιτικών συμβιβασμών. Η προσπάθεια να απαλλαχθεί η Βρετανία από αυτούς, θα μπορούσε να προκαλέσει έναν ευρύτερο καυγά για τη χρηματοδότηση της ΕΕ.

Η τροποποίηση του προϋπολογισμού απαιτεί ομοφωνία –δηλαδή ένα υψηλότερο επίπεδο σε σχέση με την υπογραφή ενός γενικού διακανονισμού απόσχισης της Βρετανίας, ο οποίος απαιτεί μια ειδική πλειοψηφία των κρατών μελών.

Υπάρχει επίσης το ερώτημα του τι θα γίνει αν η Βρετανία είναι ακόμη στην ΕΕ όταν θα αρχίσουν οι διαπραγματεύσεις για τον επόμενο πολυετή προϋπολογισμό.

Ο Liam Fox, πρώην υπουργός Άμυνας και υποψήφιος για την ηγεσία των Συντηρητικών, έχει υποστηρίξει ότι επιθυμεί η αποχώρηση από την ΕΕ να γίνει πριν την 1η Ιανουαρίου του 2019, ειδικά για να αποφύγει η Βρετανία να εμπλακεί με το ζόρι στον επόμενο γύρο σχεδιασμού του προϋπολογισμού.

Μπορεί η Βρετανία απλά να αρνηθεί να συνεχίσει τις εισφορές;

Αυτό το έχει αποκλείσει ο Ντέιβιντ Κάμερον, ο πρωθυπουργός.

Το πρόβλημα είναι περισσότερο τι θα γίνει αν η Βρετανία επιθυμεί να φύγει πριν ξοδευτεί ο πολυετής προϋπολογισμός, δεδομένου ότι οι συνεισφορές αποτελούν οικονομική υποχρέωση του κράτους.

Απλά μια άρνηση να πληρώσει, θα μπορούσε να πλήξει τη φήμη της Βρετανίας στα μάτια των πιστωτών της. «Με το να μην πληρώσουν, θα παραβίαζαν ένα νομικό πλαίσιο», επεσήμανε αξιωματούχος από τους κόλπους της Κομισιόν, υπαινισσόμενος συνέπειες στη βαθμολογία της βρετανικής πιστοληπτικής ικανότητας.

Οι εισφορές είναι τρόπος εκφοβισμού και υπέρ της ευρωπαϊκής πλευράς. Αν η Βρετανία τραβήξει σε μάκρος τις συζητήσεις για το διαζύγιο και αρνηθεί να επικαλεστεί το Άρθρο 50, την επίσημη διάταξη για έξοδο από την ΕΕ, θα πρέπει να συνεχίσει να πληρώνει.

Επομένως ποια είναι η λύση;

Ευρωπαίοι αξιωματούχοι ελπίζουν ότι η Βρετανία θα τιμήσει τις υποχρεώσεις της ως πράξη καλής θέλησης καθώς θα αποχωρεί.

Άλλο ένα πιθανό αποτέλεσμα είναι οι διαπραγματεύσεις για το Brexit να τραβήξουν τόσο πολύ, μέχρι να σταματήσουν να αποτελούν ζήτημα έννομης συνέπειας ή άλλης αντίστοιχης σημασίας (material issue).

Ποιος θα καλύψει το κενό;

Κάποιοι Ευρωπαίοι διπλωμάτες προβλέπουν ένα «παιχνίδι κόψε-ράψε» -δηλαδή τα μέλη με τις μεγάλες καθαρές εισφορές θα συμφωνήσουν να δώσουν λίγα περισσότερα, ενώ τα κράτη που λαμβάνουν τα μεγαλύτερα καθαρά ποσά στην ανατολική και νότια Ευρώπη θα συμφωνήσουν να λαμβάνουν κάπως λιγότερα.

Μια πιο ριζοσπαστική λύση θα ήταν να επεκταθούν οι πηγές των εσόδων που πάνε απευθείας στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, παρακάμπτοντας τα εθνικά υπουργεία Οικονομικών. Οι κύριες πηγές εσόδων αυτή τη στιγμή είναι η ζάχαρη και οι τελωνειακοί δασμοί, καθώς και ένα μέρος της προστιθέμενης αξίας των φορολογικών εσόδων.

Οι επιλογές τις οποίες έχει θέσει επί τάπητος το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και άλλοι κατά το παρελθόν, περιλαμβάνουν την κατανομή εσόδων από το σύστημα εμπορίας των δικαιωμάτων εκπομπών στην ΕΕ, την μεγέθυνση του μεριδίου της από τις εισπράξεις ΦΠΑ, ακόμη και την επιβολή νέων νόμων στον χρηματοοικονομικό τομέα.

Κάποιοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι βλέπουν μια ευκαιρία, διότι η Βρετανία έχει σταθεί ο πιο ένθερμος αντίπαλος σε περαιτέρω κινήσεις προς αυτή την κατεύθυνση. Το ερώτημα είναι σε ποιο βαθμό άλλες επιφυλακτικές κυβερνήσεις «κρύβονταν» πίσω από το Ηνωμένο Βασίλειο.

© The Financial Times Limited 2016. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation