Ο φιλάνθρωπος Ζούκερμπεργκ και οι... απλήρωτοι φόροι

Καταρχάς, η απόφαση του Μαρκ Ζούκερμπεργκ να δωρίσει το 99% του πλούτου του σε φιλανθρωπίες κατά τη διάρκεια του βίου του σπάει κάθε ρεκόρ φιλανθρωπίας.

Όχι μόνο είναι αρκετά νεότερος από τους προκατόχους της «Χρυσής Εποχής» (Gilded Age) -τον Ροκφέλερ, τον Μέλον, τον Κάρνεγκι και τον Βάντερμπιλτ. Είναι και πιο γενναιόδωρος. Εκείνοι περίμεναν μέχρι τα γεράματα ή τον θάνατο για να προσφέρουν τις αμύθητες περιουσίες τους στο κοινό καλό. Ο κ. Ζούκερμπεργκ είναι μόλις 31.

Από την άποψη αυτή, ο κ. Ζούκερμπεργκ -και η γυναίκα του Πρισίλα Τσαν- επισκιάζει τον Γουόρεν Μπάφετ, τον Μπιλ Γκέιτς και άλλους εν ζωή φιλάνθρωπους. Με περιουσία $45 δισ., ο αστέρας της Silicon Valley θα μπορούσε να είχε χαραμίσει χίλιες ζωές με σεξ, σανγκρία και άπλετο ήλιο και να επενδύσει τα ρέστα σε φάρμακο κατά της θνητότητας.

Αντί για όλα αυτά, θα συνεχίζει να εργάζεται και θα προσφέρει αυτά που βγάζει στην καταπολέμηση ασθενειών, στη βελτίωση της εκπαίδευσης και στη μείωση των ανισοτήτων. Ως ένα ηθικό παράδειγμα, η χειρονομία του κ. Ζούκερμπεργκ μπορεί να μη βρει ποτέ άξιο μιμητή.

Αλλά σαν έναν μανιφέστο για το πώς θα νικηθούν τα προβλήματα αυτά, η ανακοίνωσή του δεν εκπληρώνει τις προσδοκίες. Δεν χρειάζεται παρά να περάσει κανείς μια ώρα στη Silicon Valley, προτού ακούσει το τροπάριο: «Απλά δεν θέλουμε να έχουμε από πάνω μας την κυβέρνηση».

Στη δημοσίευση στο Facebook για τη νεογέννητη κόρη του, Μαξίμα Τσαν Ζούκερμπεργκ, ο τιτάνας τον κοινωνικών δικτύων έκανε έναν ακόμα άθλο. Το γράμμα των 2.234 λέξεων περιγράφει τι πρέπει να γίνει για να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα που θα κληρονομήσει η γενιά της Μαξίμα. Πουθενά δεν εμφανίζονται οι λέξεις «δημόσια επένδυση».

Οποιαδήποτε ιστορία για τη Silicon Valley πρέπει να τονίζει πως η επιτυχία της βασίστηκε και στη γενναιοδωρία του ομοσπονδιακού κράτους. Ξεχάστε τους αλγόριθμους του Facebook. Από τον μικροεπεξεργαστή έως το GPS και το ποντίκι του υπολογιστή και τη μηχανή αναζήτησης, η Silicon Valley χρωστάει τις μεγάλες καινοτομίες στη δημόσια έρευνα των ΗΠΑ.

Το ίδιο αφορά και στην ιατρική επιστήμη. Από τον μαγνητικό τομογράφο έως το Viagra, η βιομηχανία υγείας των ΗΠΑ έχει επωφεληθεί από καινοτομίες που εξελίχθηκαν από ομοσπονδιακές υπηρεσίες έρευνας, ή είχαν μεγάλη χρηματοδότηση από την κυβέρνηση. Το ίδιο και για την ηλιακή ενέργεια. Και η λίστα έχει συνέχεια.

Εδώ είναι που έχουν σημασία οι λεπτομέρειες στην υπόσχεση του κ. Ζούκερμπεργκ. Η αρχική ευφορία έκρυψε το γεγονός ότι τα χρήματά του θα τοποθετηθούν σε εταιρεία περιορισμένης ευθύνης και όχι σε φιλανθρωπικό ίδρυμα. Με βάση τον ορισμό της IRS, αυτό δεν αποτελεί φιλανθρωπική δωρεά.

Με τον τρόπο αυτό ο κ. Ζούκερμπεργκ παρακάμπτει δύο περιορισμούς.

Πρώτον, μπορεί να επενδύσει σε κερδοφόρα επιχειρηματικά σχέδια. Δεν υπάρχει τίποτα μεμπτό σε αυτό. Αντίθετα, για τα επιχειρηματικά σχέδια που επιτυγχάνουν -μια νέα μορφή εξατομικευμένης διαδικασίας εκμάθησης μέσω υπολογιστή ή μια ανακάλυψη στα δεδομένα που προβλέπουν επιδημίες-, όσο πιο βιώσιμα είναι εμπορικά τόσο το καλύτερο. Είναι προτιμότερο να επενδύσει κανείς χρήματα σε κάτι που είναι βιώσιμο παρά να ρισκάρει να τα χάσει.

Δεύτερον, επειδή το όχημά του δεν είναι φιλανθρωπικό ίδρυμα, ο κ. Ζούκερμπεργκ δεν θα έχει την υποχρέωση να ξοδεύει 5% των κεφαλαίων του κάθε έτος.

Το βασικό κοινό χαρακτηριστικό που θα έχει η εταιρεία περιορισμένης ευθύνης του κ. Ζούκερμπεργκ με μια φιλανθρωπική οντότητα θα είναι η χαμηλή φορολόγηση.

Ο κ. Ζούκερμπεργκ έχει καταφέρει λοιπόν κάτι αξιοσημείωτο. Έχει εξασφαλίσει ότι δεν θα πληρώσει φόρο για τη μεταφορά μιας περιουσίας ύψους $45 δισ., την ώρα που παίρνει τα εύσημα γιατί τα «χαρίζει». Μεταφέρει την περιουσία του από μια μη φιλανθρωπική οντότητα σε μια άλλη.

Μακροπρόθεσμα το όχημα αυτό μπορεί να κάνει όντως τεράστιες δωρεές. Το ζευγάρι Τσαν-Ζούκερμπεργκ έχει ήδη χρηματοδοτήσει φιλανθρωπίες για σχολεία, νοσοκομεία και για έρευνα κατά του ιού Έμπολα.

Αλλά στο σημείο αυτό είναι που ο φιλάνθρωπος κ. Ζούκερμπεργκ έρχεται σε σύγκρουση με το εταιρικό του άβαταρ. Στο γράμμα του στη Μαξίμα λέει πως κάθε πολίτης πρέπει να έχει το δικαίωμα σε «βασική υγειονομική περίθαλψη» και κάθε παιδί πρέπει να έχει ίση ευκαιρία για καλύτερη εκπαίδευση. Είναι αδύνατον να επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι, χωρίς υπηρεσίες χρηματοδοτούμενες από φόρους.

Αλλά ο κ. Ζούκερμπεργκ και οι υπόλοιποι τιτάνες στη Silicon είναι πρωταθλητές στην ελαχιστοποίηση των εταιρικών τους υποχρεώσεων. Την περασμένη χρονιά, το Facebook πλήρωσε λίγο πάνω από £4,327 -ναι, £4,327- σε φόρους στο Ηνωμένο Βασίλειο. Το 2012 δεν πλήρωσε απολύτως τίποτα.

Τα κεντρικά γραφεία του Facebook είναι στην Ιρλανδία, η οποία έχει ειδικευτεί στο πώς να βοηθάει τις πολυεθνικές να μειώνουν τον λογαριασμό της εφορίας. Εταιρείες όπως η Apple πληρώνουν πολύ κάτω από τον μέσο εταιρικό φόρο στις ΗΠΑ. Το ίδιο ισχύει και για το Facebook.

Oι Aμερικανοί φορολογούμενοι έχουν λόγους να διαμαρτύρονται. Αντί να πληρώνει για τις δημόσιες καινοτομίες που διέθεσαν στην αγορά, η Silicon Valley προσλαμβάνει δικηγόρους για να βρουν έξυπνους τρόπους να αποφύγουν την πληρωμή φόρων στα κέρδη τους. Δεν φαίνεται για μια δίκαιη ανταλλαγή.

Να λοιπόν μια πρωτοποριακή ιδέα. Ο κ. Ζούκερμπεργκ πρέπει να αλλάξει τους όρους και να ανακοινώσει ότι θα πληρώνει κανονικά φόρους στην περιουσία του -ας πούμε 30% - και θα επενδύει 69% στη φιλανθρωπική του εταιρεία περιορισμένης ευθύνης. Αυτό θα αντιστοιχεί σε περίπου $30 δισ.

Ο κ. Μπάφετ, ο οποίος ήταν ο πρώτος που είχε την ιδέα οι δισεκατομμυριούχοι να χαρίσουν τουλάχιστον τη μισή τους περιουσία, έχει ήδη προτείνει ότι οι πολύ πλούσιοι πρέπει να πληρώνουν ελάχιστο φόρο για το εισόδημά τους.

Ο μάγος της Ομάχα μπορεί να μην έχει τον δυναμισμό της νιότης αλλά έχει μάθει κάποια πράγματα από εμπειρίες δεκαετιών. Κατά την άποψή του, οι πλουσιότεροι Αμερικανοί δεν δίνουν όσα θα έπρεπε σε φόρους.

Ο κ. Ζούκερμπεργκ έχει πολύ χρόνο για να καταλάβει τη σημασία της άποψης αυτής.

© The Financial Times Limited 2015. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation