Οι έκτακτες συνθήκες ανοίγουν τα «πορτοφόλια» της ΕΕ

Τρομοκράτες και πρόσφυγες έκαναν αυτό που δεν κατάφεραν ένα σωρό άνεργοι.

Έπειτα από χρόνια συλλογικής λιτότητας και ευλάβειας στους δημοσιονομικούς κανόνες, οι Ευρωπαίοι ηγέτες φαίνεται να έχουν αλλάξει πορεία σε ό,τι αφορά στους φόρους και τις δαπάνες.

Οι οικονομολόγοι θεωρούν πως αυτό το κοινό άνοιγμα του δημόσιου «πορτοφολιού» μαζί με τη συνέχιση του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, θα μπορούσε να αλλάξει τα δεδομένα για την ευρωπαϊκή ανάπτυξη το 2016.

«Δεν έχω ξαναδεί πόλεμο με ισορροπημένο προϋπολογισμό», τόνισε ο Willem Buiter, ανώτατος οικονομολόγος στο Citi. «Μαζί με την QE, αυτό ισοδυναμεί με ένα είδος helicopter money».

Η άφιξη χιλιάδων προσφύγων στις ακτές της Ευρώπης φέτος είχε ήδη οδηγήσει τις χώρες στο να αποδεχθούν πως η δημόσια δαπάνη θα χρειαζόταν να αυξηθεί. Ακόμη και στη Γερμανία, την πρώτη ευρωπαϊκή χώρα στη λιτότητα, οι δαπάνες της κυβέρνησης εκτοξεύτηκαν κατά 1,3% μεταξύ του δεύτερου και του τρίτου τριμήνου – εν μέρει ως ανταπόκριση στην ανάγκη διευκόλυνσης και φιλοξενίας των μαζικών αφίξεων.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποδέχθηκε το γεγονός πως κάτι είχε αλλάξει στις προτεραιότητες των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, καθώς άφησε περιθώρια στους δημοσιονομικούς της κανόνες για χώρες που αντιμετωπίζουν υπερβολικά κόστη ώστε να βοηθήσουν τους νεοφερμένους.

Οι επιθέσεις της 13ης Νοεμβρίου στο Παρίσι ενέτειναν αυτή τη μεταστροφή της στάσης των φορέων χάραξης πολιτικής προς ζητήματα προϋπολογισμού. Ο Μανουέλ Βαλς, ο Γάλλος πρωθυπουργός, συνέλαβε το πνεύμα των καιρών όταν είπε ωμά πως «το σύμφωνο ασφάλειας προηγείται του συμφώνου σταθερότητας».

Γρήγορα ακολούθησε πλημμύρα ανακοινώσεων για δαπάνες. Η Γαλλία δεσμεύτηκε να ξοδέψει 600 εκατ. ευρώ για την πρόσληψη επιπρόσθετων αστυνομικών και δικαστικών ερευνητών. Η Ιταλία επιθυμεί να ξοδέψει ένα δισ. ευρώ περισσότερο για την ασφάλεια και την άμυνα –συν ένα έξτρα δισ. για πολιτιστικά προγράμματα, τα οποία ο Ματέο Ρέντσι, ο πρωθυπουργός, ισχυρίζεται πως επίσης αποσκοπούν στον αγώνα κατά της τρομοκρατίας.

Αυτή η αλλαγή πλεύσης δεν περιορίζεται στην ευρωζώνη. Στη Βρετανία, ο Τζορτζ Όσμπορν, ο υπουργός Οικονομικών, ανακοίνωσε στην αξιολόγησή του για τις δαπάνες πως θα προστατεύσει τον προϋπολογισμό για την αστυνομία, αψηφώντας τις ευρείες προσδοκίες για δραστικές περικοπές. Αυτή ακολούθησε μια προηγούμενη δέσμευση για τόνωση των δαπανών για την ασφάλεια και τις μυστικές υπηρεσίες κατά 1,9 δισ. στερλίνες μέχρι το 2020.

Θα ήταν λάθος να υπερβάλλει κανείς σχετικά με τον αντίκτυπο αυτών των μέτρων στους δημόσιους λογαριασμούς. Η Ιταλία θα εξακολουθήσει να έχει σφικτό προϋπολογισμό, με ένα έλλειμμα που ισοδυναμεί με λίγο περισσότερο από το 2% του εθνικού εισοδήματος. Το γαλλικό έλλειμμα θα κολλήσει για λίγο περισσότερο μόλις πάνω από το 3%, ενώ η Βρετανία ακόμη αποσκοπεί σε πλεόνασμα μέχρι το τέλος της δεκαετίας.

Ωστόσο, αυτό εξακολουθεί να σηματοδοτεί μια ουσιαστική μεταστροφή από το πρόσφατο παρελθόν, όταν οι κυβερνήσεις είχαν μια περιοριστική επίδραση στην ανάπτυξη. Ο Holger Schmieding στη Berenberg Bank εκτιμά πως η ευρωζώνη θα απολάβει μια τόνωση της τάξης περίπου του 0,3% του εθνικού εισοδήματος από τη χαλαρότερη δημοσιονομική πολιτική. Στη Γερμανία, προβλέπει πως οι επιπρόσθετες δαπάνες για τους πρόσφυγες θα ισοδυναμεί με το 0,6% του εθνικού εισοδήματος.

Φυσικά, είναι ακόμη πιθανό οι επιθέσεις στο Παρίσι να έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην εμπιστοσύνη των καταναλωτών, ιδιαίτερα σε τομείς όπως τα ταξίδια και ο ελεύθερος χρόνος. Αλλά προς το παρόν, υπάρχουν ελάχιστες ενδείξεις πως έχει συμβεί αυτό. Στην πραγματικότητα, μια σειρά δεικτών για τη δραστηριότητα κατέδειξαν την περασμένη εβδομάδα πως η ευρωζώνη παραμένει ελαστική.

«Μην το φωνάζετε, αλλά τα ευρωπαϊκά δεδομένα αυτή την εβδομάδα ήταν αξιοσημείωτα ισχυρά», ανέφερε ο James Nixon της Oxford Economics.

Αν η ανάπτυξη αυξανόταν ξαφνικά το νέο έτος, οι δημόσιοι λογαριασμοί δε θα επιδεινώνονταν απαραίτητα, παρά την απότομη αλλαγή προς μια λιγότερο λιτή στρατηγική. Καθώς η οικονομική δραστηριότητα σημειώνει άνοδο, το ίδιο συμβαίνει με τα έσοδα από τη φορολογία. Και εφόσον η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα εκφράζεται ως αναλογία χρέους/ΑΕΠ, η ανάπτυξη μπορεί να είναι η καλύτερη συνταγή για τη διασφάλιση πως οι κυβερνήσεις θα παραμείνουν φερέγγυες.

Μια πιο σχετική ανησυχία είναι το αν αυτός ο αγώνας για δημοσιονομική χαλάρωση θα είναι αρκετός για να παράγει βιώσιμη ανάπτυξη. Οι ενδείξεις είναι πιο ανομοιογενείς: Ο κ. Ρέντσι «χαρίζει» περικοπές στο φόρο εισοδήματος σε διάφορες ομάδες, με την τελευταία να είναι οι αστυνομικοί και οι αξιωματικοί του στρατού. Αλλά ενώ τέτοια μπόνους μπορεί να είναι καλά για την εξασφάλιση πολιτικής συναίνεσης, ενέχουν τον κίνδυνο παραγωγής μιας αύξησης στις εισαγωγές που θα κάνει την ανάκαμψη λιγότερο διαρκή.

Ο οικονομικός αντίκτυπος των έκτακτων συνθηκών που αντιμετωπίζει η Ευρώπη μπορεί να εξακολουθεί να είναι συνολικά θετικός. Αλλά –όπως δεν μπορείς να αντιμετωπίσεις την τρομοκρατία ή την προσφυγική κρίση απλά με το να τους «πετάς» χρήματα- οι κυβερνήσεις θα έκαναν λάθος αν υπέθεταν πως λίγη περισσότερη δαπάνη θα είναι τώρα αρκετή για να επιλύσει τα μακροπρόθεσμα προβλήματα της ανάπτυξης.

© The Financial Times Limited 2015. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation