Η Κίνα πλέει σε μία θάλασσα προβλημάτων

«Τίποτα δεν μπορεί να μας χωρίσει. Είμαστε μία οικογένεια». Έτσι είπε ο Ξι Ζινπίνγκ, αφού έγινε ο πρώτος πρόεδρος της Κίνας που έδωσε τα χέρια με τον πρόεδρο της Ταϊβάν. Η συνάντηση ανάμεσα στον κ. Ξι και τον Μα Γινγκ-Τζέου ήταν αναμφίβολα ιστορική. Αλλά και πάλι, η αναφορά του κ. Ξι στην «οικογένεια» μου θύμισε τον τρόπο με τον οποίο ένας αρχηγός της χολιγουντιανής μαφίας θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τον όρο – με έναν τρόπο που αναμειγνύει γοητεία και απειλή. Το ζήτημα είναι πως το Πεκίνο ακόμη επιμένει ότι η Ταϊβάν είναι μια επαρχία ανταρτών και διατηρεί το δικαίωμα να επιτεθεί στο μέλος της οικογένειάς της, αν η Ταϊβάν δηλώσει ποτέ ανεξαρτησία.

Οι ασάφειες δε σταματούν εδώ. Σε ένα πρώτο επίπεδο, η απόφαση του κ. Ξι να έρθει σε ρήξη με έναν εξοστρακισμό δεκαετιών, ήταν πράξη ενός ηγέτη με αυτοπεποίθηση. Ωστόσο η τόλμη του Κινέζου ηγέτη πιθανώς αντανακλά ανησυχία, όσο και σιγουριά. Διότι όταν στρέφεται προς το κοντινό εξωτερικό της Κίνας έρχεται αντιμέτωπος με μία θάλασσα προβλημάτων.

Η πολιτική της Ταϊβάν κινείται κατά της Κίνας. Το Πεκίνο βρίσκεται επίσης υπό αυξημένη πίεση από τις Ηνωμένες Πολιτείες σχετικά με τις εδαφικές του φιλοδοξίες στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας. Ο κ. Ξι έχει επίσης προβλήματα και στη στεριά. Η Αμερική και 11 ακόμη κράτη μόλις υπέγραψαν το Σύμφωνο Δι-ειρηνικής Συνεργασίας (Trans-Pacific Partnership - TPP), μία εμπορική συμφωνία που αποκλείει την Κίνα, κλονίζοντας την κεντρική της θέση στην οικονομία της περιοχής Ασίας-Ειρηνικού. Στο μεταξύ, οι υπέρ της δημοκρατίας διαμαρτυρίες στο Χονγκ Κονγκ το 2014 έχουν κληροδοτήσει μία πικρία στην ηπειρωτική χώρα, αυξάνοντας την προοπτική η πολιτική «Μία Κίνα» (One China policy) του Πεκίνου να αντιμετωπίσει δυσκολίες στο Χονγκ Κονγκ και την Ταϊβάν ταυτόχρονα.

Επιπλέον, όλα αυτά εκτυλίσσονται στο φόντο μιας επιβραδυμένης εγχώριας οικονομίας, ασταθών χρηματιστηρίων και μιας Κινεζικής ελίτ που έχει αποσταθεροποιηθεί βαθιά από την εκστρατεία του κ. Ξι κατά της διαφθοράς.

Δεδομένων όλων αυτών των προβλημάτων, το τελευταίο πράγμα που χρειάζεται ο πρόεδρος είναι μία νέα κρίση στην Ταϊβάν. Η απόφασή του να συναντήσει τον κ. Μα έρχεται δύο μήνες πριν τις προεδρικές εκλογές στην Ταϊβάν, οι οποίες πιθανώς θα καταλήξουν σε νίκη για την Τσάι Ινγκ-βεν, ηγέτιδα του προσανατολισμένου προς την ανεξαρτησία Δημοκρατικού Προοδευτικού Κόμματος (DPP), μία ομάδα που αποστρέφεται η κινεζική κυβέρνηση. Η χειραψία της Παρασκευής φαίνεται σαν μια προσπάθεια του κ. Ξι να τονώσει το Κουομιντάνγκ (KMT), το Εθνικιστικό Κόμμα, του κ. Μα. Αλλά το DPP είναι τόσο μπροστά στις δημοσκοπήσεις που η μανούβρα πιθανότητα θα αποτύχει.

Αν το DPP κερδίσει την εξουσία και παραμείνει κατηγορηματικό στην απόρριψη του Πεκίνου, ο κ. Ξι μπορεί να αισθανθεί αναγκασμένος να καταφύγει σε πιο απειλητική γλώσσα. Αυτό με τη σειρά του θα κλιμακώσει την ένταση με τις Ηνωμένες Πολιτείες σχετικά με την ασφάλεια, σε μία περίοδο που ήδη σημειώνεται μια μίνι κρίση στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας.

Κατά την πιο πρόσφατη κρίση στην περιοχή Strait της Ταϊβάν, από το 1995 μέχρι το 1996, οι Ηνωμένες Πολιτείες έστειλαν ένα αεροπλανοφόρο στην περιοχή, σε απάντηση στη στρατιωτική απειλή της Κίνας προς τους Ταϊβανέζους. Από τότε, το Πεκίνο έχει υιοθετήσει πολύ πιο διακριτικές τακτικές, βασιζόμενο σε αναπτυσσόμενους οικονομικούς και ταξιδιωτικούς δεσμούς ώστε να τραβήξει σταδιακά την «αντάρτικη επαρχία» πίσω στην τροχιά του. Η εκλογή μιας φίλα προσκείμενης προς την ανεξαρτησία προέδρου στην Ταϊβάν θα υπονοούσε πως αυτή η τακτική έχει αποτύχει.

Τα τελευταία 20 χρόνια, η στρατιωτική ισορροπία στην περιοχή Strait πιθανώς κλίνει προς το Πεκίνο αλλά μόνο ένας τολμηρός Κινέζος πρόεδρος θα δοκίμαζε αυτή τη δήλωση.

Μέσα σε όλο αυτό το συνωστισμό για το ποιος θα κερδίσει επιρροή, ισχυρότερο χαρτί της Κίνας παραμένει η δύναμη της οικονομίας της. Σχεδόν όλα τα κράτη στην Νοτιοανατολική Ασία κάνουν αρκετά περισσότερο εμπόριο με την Κίνα απ' ότι με τις ΗΠΑ. Αλλά αυτό ίσως καθιστά το TPP απειλητικό για την Κίνα.

Κάποιοι Κινέζοι αναλυτές έχουν αποκαλέσει το TPP μέχρι και «οικονομικό ΝΑΤΟ», αφού το βλέπουν ως συμμαχία που σαφώς στοχεύει στην απομόνωση της Κίνας. Η Αμερική υποστηρίζει πως μια ενδεχόμενη κινέζικη συμμετοχή παραμένει πιθανή. Και είναι σαφές πως πολλοί από εκείνους που έχουν υπογράψει το TPP, περιλαμβανομένων της Σιγκαπούρης και της Νέας Ζηλανδίας, πραγματικά θα ήθελαν η Κίνα να μπει στο νέο εμπορικό μπλοκ. Δεν τους αρέσουν οι οικονομικές ή οι πολιτικές επιπτώσεις του αποκλεισμού του Πεκίνου.

Αλλά οι ΗΠΑ και η Ιαπωνία, οι δύο μεγαλύτεροι υπογράφοντες του συμφώνου, είναι πιο δύσπιστες. Κάποιες από τις διατάξεις του TPP, όπως οι δεσμεύσεις σχετικά με τους νόμους για την εργασία και το περιβάλλον, αλλά και με τον κυβερνοχώρο, μπορεί να έχουν σχεδιαστεί για να δυσκολέψουν την Κίνα στο να συμμετέχει.

Ο μακροπρόθεσμος αποκλεισμός από το TPP θα μπορούσε να καταστήσει την Κίνα λιγότερο ελκυστική ως βάση παραγωγής, ακριβώς τη στιγμή που τα αυξανόμενα κόστη διαβρώνουν την ανταγωνιστικότητα της χώρας.

Προβλήματα όπως η Θάλασσα της Νότιας Κίνας και το TPP –όσο δύσκολα κι αν είναι για το Πεκίνο- αφορούν, το λιγότερο, κατά πολύ στην κυβερνητική πολιτική. Τα ζητήματα του Χονγκ Κονγκ και της Ταϊβάν είναι πιο απρόβλεπτα -και άρα επικίνδυνα- διότι περιλαμβάνουν κάτι που το Πεκίνο δεν μπορεί να ελέγξει: Την κοινή γνώμη.

Τόσο στο Χονγκ Κονγκ όσο και στην Ταϊβάν, υπάρχουν αυξανόμενες ενδείξεις ότι η νεολαία ρέπει όλο και λιγότερο προς το να αντιμετωπίσει τα διατάγματα του Πεκίνου με σεβασμό. Το Χονγκ Κονγκ, το οποίο είναι τώρα μέρος της Κίνας, είχε το «κίνημα της ομπρέλας» το 2014, που απαιτούσε ελεύθερες εκλογές. Η Ταϊβάν έχει το «κίνημα του ηλιοτρόπιου», το οποίο επίσης ξέσπασε το περασμένο έτος σε διαμαρτυρία ενάντια μιας νέας εμπορικής συμφωνίας με την Κίνα.

Αυτά είναι αγρίως δύσκολα προβλήματα για τον κ. Ξι. Αλλά είναι επίσης προβλήματα που έχει δημιουργήσει το ίδιο το Πεκίνο. Επιμένοντας με τόσο μένος σε μπαγιάτικες πολιτικές συνταγές, όπως η «αντάρτικη επαρχία» και το «μία χώρα, δύο συστήματα», η κινέζικη κυβέρνηση έχει στριμώξει τον εαυτό της στη γωνία.

Η συνάντηση με τον πρόεδρο της Ταϊβάν είναι ένα ισχυρό σύμβολο ευελιξίας. Αλλά αν ο κ. Ξι πραγματικά επιθυμεί να ηρεμήσει τη θάλασσα των προβλημάτων του, χρειάζεται να αλλάξει την ουσία της προσέγγισης του Πεκίνου προς την Ταϊβάν και το Χονγκ Κονγκ.

© The Financial Times Limited 2015. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation