Wolf: Η παγκόσμια οικονομία χρειάζεται επενδυτικό σοκ

Πριν από μερικά χρόνια, λέγαμε ότι όταν οι ΗΠΑ φτερνίζονται, η παγκόσμια οικονομία κρυολογεί. Αυτό ισχύει ακόμα. Αλλά τώρα η παγκόσμια οικονομία κρυολογεί και όταν φτερνίζεται η Κίνα.

Έχει χάσει την τελευταία μηχανή παραγωγής ζήτησης. Το αποτέλεσμα θα είναι μια ακόμα ενίσχυση της «παγκόσμιας υπερπροσφοράς αποταμίευσης» (global savings glut), ή όπως την αποκαλεί ο Λόρενς Σάμερς, «διαρθρωτική οικονομική στασιμότητα» (secular stagnation) -η τάση να είναι αδύναμη η ζήτηση σε σχέση με τη δυνητική προσφορά.

Αυτό θα έχει μεγάλες επιπτώσεις όσον αφορά στα ρίσκα για την παγκόσμια οικονομία.

Στην τελευταία έκθεση για τις προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο υιοθετεί μια επιφυλακτική παρά μια απαισιόδοξη στάση. Η παγκόσμια οικονομία προβλέπεται να αναπτυχθεί κατά 3,1% φέτος και 3,6% το 2016. Οι ανεπτυγμένες οικονομίες αναμένεται να αναπτυχθούν κατά 2% φέτος, με την ανάπτυξη να διαμορφώνεται στο 1,5% στην ευρωζώνη.

Οι αναδυόμενες οικονομίες προβλέπεται να αναπτυχθούν 4% το 2015. Το νούμερο αυτό είναι πολύ χαμηλότερο από το 5% το 2013 ή το 4,6% το 2014. Ενώ η οικονομία της Κίνας προβλέπεται να αναπτυχθεί με 6,8% και της Ινδίας με 7,3%, της Λατινική Αμερικής θα συρρικνωθεί κατά 0,3% και της Βραζιλίας κατά 3%.

Το ΔΝΤ παραθέτει ωστόσο και αρκετά καθοδικά ρίσκα για οποιονδήποτε είναι εκ φύσεως ανήσυχος: μεταβολές στις τιμές των στοιχείων ενεργητικού και αναταραχή στις αγορές, ακόμα χαμηλότερη αύξηση της δυνητικής ανάπτυξης, η οποία μπορεί να αποδυναμώσει τις επενδύσεις και τη συνολική ζήτηση, μια μεγαλύτερη από την αναμενόμενη κινεζική επιβράδυνση, ενίσχυση του δολαρίου η οποία θα μπορούσε να υπονομεύσει τους ισολογισμούς όσων έχουν δανειστεί με δολάριο και ειδικά για όσους δανείστηκαν για να χρηματοδοτήσουν την παραγωγή εμπορευμάτων, γεωπολιτικούς κινδύνους και ακόμα περαιτέρω αποδυνάμωση της συνολικής ζήτησης.

Οπότε, σκεφτείτε τον κόσμο σαν μια οικονομία. Αν αναπτυχθεί με βάση τις παραπάνω προβλέψεις, στην καλύτερη περίπτωση θα επεκταθεί με βάση τις δυνατότητές της. Αλλά αν κάτι πάει στραβά με ένα από αυτά που περιλαμβάνει η λίστα, θα αντιμετωπίσει αύξηση της πλεονάζουσας παραγωγικής ικανότητας και αποπληθωριστικές πιέσεις. Ακόμα και τίποτα χειρότερο να μη συμβεί, θα υπάρχει και πάλι λόγος ανησυχίας γιατί τα περιθώρια για λήψη μέτρων είναι περιορισμένα.

Οι αναδυόμενες αγορές που εξάγουν εμπορεύματα και είναι υπερχρεωμένες θα πρέπει να ακολουθήσουν περιοριστική πολιτική όπως ακριβώς έκαναν πριν μερικά χρόνια οι χώρες της ευρωζώνης που χτυπήθηκαν από την κρίση. Όπως και στην περίπτωση της ευρωζώνης, οι οικονομίες αυτές περιμένουν τη ζήτηση από το εξωτερικό να τις ανεβάσει. Μπορεί να περιμένουν άσκοπα. Οι ανεπτυγμένες οικονομίες είναι ήδη ή κοντά στη ζώνη μηδενικών επιτοκίων. Η δυνατότητά τους ή τουλάχιστον η βούλησή τους να αντιδράσουν αποτελεσματικά σε ένα μεγάλο αρνητικό σοκ στη ζήτηση είναι εξαιρετικά αμφίβολη. Το ίδιο μπορεί να ισχύει και για την Κίνα.

Τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια, τα πραγματικά μακροπρόθεσμα επιτόκια στα χρεόγραφα υψηλής ποιότητας είναι χαμηλά, καταδεικνύοντας τη χρόνια αδυναμία των επενδύσεων σε σχέση με την αποταμίευση και την αποστροφή ρίσκου. Την περίοδο έως το 2007, η απαιτούμενη παγκόσμια ζήτηση δημιουργούνταν κυρίως μέσω της πιστωτικής επέκτασης και της κατασκευής κατοικιών, ειδικά στις ΗΠΑ και στην Ισπανία. Η μηχανή αυτή στέρευσε από καύσιμα στην κρίση που ξέσπασε στη Δύση το 2007-09 και στην ευρωζώνη το 2010-13. Αυτό δημιούργησε τον κόσμο των μηδενικών βραχυπρόθεσμων ονομαστικών επιτοκίων και των μηδενικών μακροπρόθεσμων πραγματικών επιτοκίων στον οποίο ζούμε σήμερα. Από τότε η ζήτηση και η δυνητική και πραγματική παραγωγή παραμένουν αδύναμες στις περιοχές αυτές.

Ευτυχώς, η τόνωση των επενδύσεων στην Κίνα το 2009 κάλυψε την υστέρηση, προσφέροντας μια ισχυρή ώθηση στους εξαγωγείς πρώτων υλών και επενδυτικών αγαθών. Αλλά τώρα και αυτό έφτασε στο τέλος.

Αν και οι ανεπτυγμένες οικονομίες ανακάμπτουν από τα σοκ που πέρασαν, δεν υπάρχει κάποιο σημάδι μιας μεγάλης έκρηξης στις δαπάνες σε σχέση με τη δυνητική παραγωγή. Στην ευρωζώνη, κάτι τέτοιο είναι εξαιρετικά απίθανο. Η Κίνα μπορεί να είναι σε θέση να διατηρήσει την ανάπτυξη της πραγματικής ζήτησης στο 7% τον χρόνο. Αλλά για μια οικονομία που επενδύει αρκετά πάνω από το 40% του ΑΕΠ, ακόμα και αυτό θα σημαίνει πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα. Επίσης, είναι πολύ πιο εύκολο να φανταστεί κανείς μια πτώση της επένδυσης στην Κίνα σε σχέση με την αποταμίευση, παρά το αντίθετο. Με άλλα λόγια, η Κίνα είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα υποφέρει από μια έλλειψη ζήτησης τα επόμενα χρόνια. Εν τω μεταξύ, η παραγωγική ικανότητα είναι βέβαιο ότι θα αυξηθεί σε πολλές αναδυόμενες οικονομίες.

Ως εκ τούτου, η υπεραφθονία δυνητικής προσφοράς στον κόσμο αναμένεται να αυξηθεί ακόμα περισσότερο. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο θα ενισχυθούν οι αποπληθωριστικές πιέσεις σε όλο τον κόσμο.

Πώς μπορεί να διαχειριστεί κανείς μια παγκόσμια οικονομία σε αυτή την κατάσταση; Αυτές είναι οι βραχυπρόθεσμες, μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες λύσεις.

Βραχυπρόθεσμα, είναι ζωτικής σημασίας να αποφευχθεί σημαντική επιβράδυνση, πόσο μάλλον κάτι χειρότερο. Τα εργαλεία για να αντιμετωπιστεί η κατάσταση αυτή δεν είναι άμεσα διαθέσιμα, για πολιτικούς και άλλους λόγους. Υπάρχει μεγάλη αντίσταση για περισσότερα μη συμβατικά μέσα νομισματικής πολιτικής και ισχυρές επεκτατικές δημοσιονομικές πολιτικές. Πρόκειται για ηλιθιότητα, αλλά είναι ταυτόχρονα και πραγματικότητα. Από τη στιγμή που είναι έτσι τα πράγματα, είναι σημαντικό να μη χρειαστούν εν τέλει τέτοιες πολιτικές.

Μεσοπρόθεσμα ωστόσο, είναι κρίσιμο να ξεκινήσει ένας διάλογος για το τι θα χρειαζόταν να γίνει αν η παγκόσμια οικονομία υπέφερε από ένα μεγάλο ή περισσότερα αρνητικά σοκ. Η αντίσταση σε επιπρόσθετες αντισυμβατικές πολιτικές μπορεί να μειωνόταν, αν παρουσιαζόταν με προσεκτικό τρόπο το πώς θα εφαρμοστούν αυτές.

Μακροπρόθεσμα, θα πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι ένας κόσμος με τόσο χαμηλά πραγματικά επιτόκια προσφέρει τεράστιες ευκαιρίες για επενδύσεις, ειδικά στις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες οικονομίες. Αντί για μια επιβράδυνση, θα πρέπει να οραματιστούμε μια παγκόσμια επενδυτική έκρηξη. Η Κίνα φαίνεται να το κατανοεί αυτό. Μπορεί να το κάνει και η Δύση;

Ο κόσμος έχει στερεύσει από μεγάλες οικονομίες που είναι πρόθυμες και έτοιμες να αφήσουν τον δανεισμό και τις δαπάνες να αυξηθούν. Αυτό σημαίνει ότι η παγκόσμια ζήτηση μπορεί να είναι ακόμα πιο αναιμική τα επόμενα χρόνια. Η οικονομική συλλογιστική και πολιτική πρέπει να προσαρμοστούν στην πραγματικότητα. Από σήμερα κιόλας.

© The Financial Times Limited 2015. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation