Οι εκλογές στην Καταλονία με οκτώ ερωταπαντήσεις

Τι το ιδιαίτερο έχουν οι εκλογές στην Καταλονία αυτήν την Κυριακή;

Φαινομενικά, η ισπανική περιοχή της Καταλονίας απλά ψηφίζει για νέο περιφερειακό κοινοβούλιο, που θα εκλέξει μόνο του νέο περιφερειακό πρόεδρο. Σε πολιτικούς όρους όμως η κάλπη είναι πολύ πιο σημαντική και ενδιαφέρουσα. Το ισχυρό στρατόπεδο που τάσσεται υπέρ της ανεξαρτησίας έχει χαρακτηρίσει την σημερινή εκλογική αναμέτρηση ως μια «εκλογή δημοψηφισματικού χαρακτήρια», μια ιστορική δοκιμασία για να καθοριστεί το αν η Καταλονία θα πρέπει να αποσχιστεί από την Ισπανία.

Πως λειτουργεί αυτό στην πράξη;

Τα δυο βασικά κόμματα που τάσσονται υπέρ της ανεξαρτησίας –το Convergència Democràtica de Catalunya της Δεξιάς και το Esquerra Republicana της Αριστεράς – έχουν σχηματίσει κοινό ψηφοδέλτιο με τίτλο Junts per Si (Μαζί για το Ναι). Η λίστα περιλαμβάνει επίσης επιφανείς ακτιβιστές, καλλιτέχνες και έναν διάσημο προπονητή του ποδοσφαίρου, τον Pep Guardiola (της Μπάγιερν Μονάχου). Στο ψηφοδέλτιο βρίσκεται επίσης και μια ακροαριστερή αυτονομιστική ομάδα, το CUP. Αν το κοινό μέτωπο και το CUP από κοινού λάβουν απόλυτη πλειοψηφία εδρών στη βουλή, θα ζητήσουν εντολή να προχωρήσουν στην ανεξαρτητοποίηση της Καταλονίας.

Πλειοψηφία εδρών; Δεν θα έπρεπε να στοχεύουν σε εξασφάλιση του 50% των ψήφων;

Αυτό ακριβώς είναι που λένε οι επικριτές –και αρκετοί υποστηρικτές της ανεξαρτησίας. Τονίζουν πως το εκλογικό σύστημα της Καταλονίας καθιστά εφικτή την απόκτηση πλειοψηφίας εδρών στη βουλή με μόλις τι 45% των ψήφων. Πώς μπορεί να ζητήσει το στρατόπεδο των αυτονομιστών εντολή να διαλύσει τη χώρα όταν δεν έχει καν το ήμισυ του περιφερειακού εκλογικού σώματος με το πλευρό του; Αυτό το ερώτημα είναι ιδιαίτερα σχετικό διότι η σημερινή ψηφοφορία έχει λιγότερο να κάνει με την απόκτηση μιας νομικά στέρεης εντολής και περισσότερο με το να στείλει ένα ηχηρό μήνυμα στη Μαδρίτη και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Για να γίνει αυτό, το Junts per Si και το CUP πιθανότατα χρειάζονται περισσότερο από το 50% των ψήφων.

Πώς φτάσαμε ως εδώ;

Το αίτημα για ανεξαρτησία της Καταλονίας δεν είναι καινούριο –υπήρξαν δυο προκηρύξεις ανεξαρτησίας κατά το πρώτο μισό του 20ου αιώνα. Κατά το μεγαλύτερο μέρος του πρόσφατου παρελθόντος όμως, ήταν ένα αίτημα που στηρίζονταν από μια μειοψηφία που δεν ξεπερνούσε το 20% του πληθυσμού της Καταλονίας. Ο αριθμός αυτός έχει αυξηθεί σημαντικά την τελευταία δεκαετία. Μια στιγμή-κλειδί ήρθε το 2010, όταν το Συνταγματικό Δικαστήριο της Ισπανίας απέρριψε μια νέα συμφωνία μεταξύ του κράτους και της περιοχής η οποία προετοιμάζονταν για πολλά χρόνια. Η αγανάκτηση έναντι της Ισπανίας αυξήθηκε ακόμα περισσότερο ως αποτέλεσμα της πρόσφατης οικονομικής κάμψης και της πολιτικής κρίσης που έπληξε πολλούς από τους βασικούς θεσμούς της χώρας. Τα χρήματα παίζουν επίσης μεγάλο ρόλο. Πολλοί Καταλανοί αισθάνονται ότι πληρώνουν υπερβολικά πολλούς φόρους στην Ισπανία και δεν έχουν ανάλογο αντάλλαγμα, υπό την μορφή επενδύσεων και μεταφορών. Εν τω μεταξύ, στη Μαδρίτη οι αξιωματούχοι τείνουν να αποδίδουν την αύξηση του αυτονομιστικού αισθήματος στην πολύχρονη κυβερνητική προπαγάνδα, τόσο στα σχολεία της Καταλονίας όσο και στα μέσα ενημέρωσης, που συνοψίζεται στην φράση «España nos roba» (η Ισπανία μας κλέβει).

Τι θα αποφασίσει το αποτέλεσμα των σημερινών εκλογών;

Με μια λέξη, η συμμετοχή. Πολιτικοί αναλυτές λένε πως το στρατόπεδο των αυτονομιστών μπορεί να βασιστεί στη στήριξη περίπου 1,8 εκατ. Καταλανών, οι περισσότεροι εκ των οποίων έχουν μεγάλα κίνητρα και θα ψήφιζαν σχεδόν υπό οποιεσδήποτε συνθήκες. Θα είναι όμως αρκετοί για να εξασφαλίσουν μια περίφημη νίκη; Υπάρχουν περίπου 5,4 εκατ. εγγεγραμμένοι ψηφοφόροι στην περιοχή. Υποθέτοντας ότι το 70% εξ αυτών θα πάει να ψηφίσει, τότε το στρατόπεδο που τάσσεται υπέρ της ανεξαρτησίας της Καταλονίας θα χρειάζονταν 1,89 εκατ. ψήφους για να αποκτήσει μια απόλυτη πλειοψηφία. Αν η συμμετοχή είναι υψηλότερη –αν για παράδειγμα οι ψηφοφόροι που τάσσονται κατά της ανεξαρτησίας ξαφνικά «ξυπνήσουν» και πάνε να ψηφίσουν- τότε η εξασφάλιση της απόλυτης πλειοψηφίας θα είναι πολύ πιο δύσκολη.

Αν τα κόμματα που τάσσονται υπέρ της ανεξαρτησίας εξασφαλίσουν την συντριπτική πλειοψηφία, είναι αναπόφευκτη η απόσχιση;

Όχι. Κατ' αρχήν, υπάρχει το εμπόδιο του Ισπανικού Συντάγματος, που προβλέπει την «αδιάλυτη ενότητα» του Ισπανικού έθνους και καθιστά σαφές πως «η κυριαρχία ανήκει στον Ισπανικό λαό». Με άλλα λόγια, η απόσχιση είναι παράνομη στην ισπανική νομοθεσία. Επιπλέον, τόσο η νυν συντηρητική κυβέρνηση όσο και η σοσιαλιστική αντιπολίτευση στη Μαδρίτη έχουν ξεκαθαρίσει ότι τάσσονται κατά της δημιουργίας ενός ανεξάρτητου Καταλάνικου κράτους. Ορισμένοι Καταλανοί εναποθέτουν τις ελπίδες τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ελπίζοντας πως θα παρέμβει και θα βοηθήσει ώστε να υπάρξει συμφωνία των δυο πλευρών. Όμως δεν υπάρχει ένδειξη ότι οι Βρυξέλλες, το Βερολίνο ή το Παρίσι θα σπεύσουν να σώσουν τους Καταλανούς. Αντιθέτως: όπως έγινε και στην περίπτωση της Σκοτίας πέρυσι, οι ευρωπαίοι ηγέτες έχουν κάθε κίνητρο να προσπαθήσουν να «κατασβήσουν τις φλόγες» της απόσχισης.

Πώς μπορεί να επιλυθεί η αναμέτρηση;

Πιθανότατα δεν μπορεί. Ορισμένοι ελπίζουν σε έναν «τρίτο δρόμο» που θα περιλαμβάνει μια μεταρρύθμιση του Ισπανικού συντάγματος, αναγνώριση της Καταλονίας ως κράτους εντός της Ισπανίας και μια πιο γενναιόδωρη δημοσιονομική συμφωνία για την περιοχή. Όμως, όπως θα έλεγε σχεδόν ο καθένας στη Βαρκελώνη, ακόμα και αυτού του είδους ο διακανονισμός θα ήταν τώρα πολύ λίγος για να ξαναβάλει το «τζίνι της αυτονόμησης» πίσω στο μπουκάλι. Όπως σημείωσε την περασμένη εβδομάδα ανώτατος Καταλανός αξιωματούχος, «άπαξ και γίνεις Προτεστάντης, δεν ξαναγίνεσαι Καθολικός».

Άρα, δεν τίθεται ζήτημα ανεξαρτησίας;

Έξω από την Καταλονία, υπάρχει σχεδόν ομοφωνία ότι, για την ώρα τουλάχιστον, δεν τίθεται τέτοιο ζήτημα. Όμως μια μελλοντική Ισπανική κυβέρνηση μπορεί να έχει διαφορετική άποψη και θα μπορούσε να αποφασίσει να πει «ναι» σε δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία. Ή, ίσως πιθανότερο, η εκστρατεία της Καταλονίας θα μπορούσε να προκαλέσει μια σοβαρή συνταγματική κρίση, για παράδειγμα αγνοώντας ανοικτά και τακτικά αποφάσεις και δικαστικά θεσπίσματα της Μαδρίτης, προκαλώντας μια όλο και πιο σκληρή νομική αντίδραση από την Ισπανική πρωτεύουσα. Στο σενάριο αυτό, είναι νοητό ότι η ΕΕ ίσως θελήσει να εμπλακεί –ή ότι οι ίδιοι οι Ισπανοί θα θελήσουν να ξεφορτωθούν την επαναστατική περιοχή. Αυτό, όμως, είναι μια πρόκληση για το μέλλον. Πρώτα, το στρατόπεδο που τάσσεται υπέρ της ανεξαρτησίας της Καταλονίας θα πρέπει να κερδίσει στις εκλογές –και να «πουλήσει» το αποτέλεσμα των εκλογών στον κόσμο, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο.

© The Financial Times Limited 2015. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation