Η επιστήμη της ευτυχίας και η παλιά καλή ελληνική συνταγή!

Το μοντέλο από τη Βραζιλία Gisele Bündchen αποκάλυψε πρόσφατα ότι πριν πάει για ύπνο κάνει μία λίστα στο μυαλό της με όλα τα πράγματα για τα οποία είναι ευγνώμων. Αυτή πρέπει να είναι μία φορτική άσκηση: Η ίδια είναι το πιο καλά αμειβόμενο μοντέλο ρούχων στον κόσμο. Είναι παντρεμένη με ένα πλούσιο, όμορφο αμερικανικό αστέρι του ποδοσφαίρου. Έχει δύο πανέμορφα παιδιά. Βρίσκεται στην ετήσια λίστα του Forbes με τους πιο ισχυρούς ανθρώπους του κόσμου. Και στον ελεύθερο χρόνο της είναι Πρέσβειρα Καλής Θέλησης των Ηνωμένων Εθνών για το περιβάλλον.

Προφανώς είναι επίσης ενημερωμένη και σχετικά με την έρευνα για την ευτυχία, η οποία εκθειάζει τα οφέλη της καταμέτρησης των ευλογιών που απολαμβάνει κανείς -συνήθως σε ένα «ημερολόγιο ευγνωμοσύνης». Αυτού του είδους η λίστα πρόκειται να εξεταστεί σε μία σειρά απογευματινών μαθημάτων που ξεκινούν αυτή την εβδομάδα σε όλη τη Βρετανία από μία ομάδα που ονομάζεται Δράση για την Ευτυχία. Το διάρκειας έξι εβδομάδων μάθημα αυτοβελτίωσης, το οποίο έχει επιδοκιμαστεί από τον Δαλάι Λάμα, ισχυρίζεται πως δαμάζει την επιστήμη της ευτυχίας, που έχει κάνει τη χαριτωμένη της είσοδο στη χάραξη πολιτικής.

Επιπλέον αυτή την εβδομάδα, η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία δημοσίευσε τον γεωγραφικό της πίνακα κατάταξης προσωπικής ευεξίας στη Βρετανία, ο οποίος καταρτίστηκε από τις ερωτήσεις σε 165.000 ανθρώπους σε σχέση με το πόσο ικανοποιημένοι είναι από τη ζωή. Η περιοχή Fermanagh της Βόρειας Ιρλανδίας βρίσκεται στην κορυφή του χαρούμενου πίνακα. Το Λονδίνο είναι πνιγμένο στη μελαγχολία. Εφόσον ο απόλυτος στόχος στη ζωή για τους περισσότερους ανθρώπους είναι η ευτυχία, λογικά οι κυβερνήσεις θα έπρεπε να βρίσκουν τρόπους αύξησης της ικανοποίησης του πολίτη.

Αλλά η επιστήμη της ευεξίας έχει αποδειχθεί, τα τελευταία 15 χρόνια, πως είναι ένα έντονων αμφισβητήσεων πεδίο της ψυχολογίας και όσοι το εξασκούν, παλεύουν να ρίξουν φως στη φύση της νιρβάνας, πόσο μάλλον να της βάλουν και βαθμολογία. Στο μεταξύ, η ευτυχία έχει γίνει το κεντρικό ζήτημα στη δημόσια υγεία. Μία έρευνα του 2014 σε 3.000 ηλικιωμένους ανθρώπους, με επικεφαλής τον καθηγητή Andrew Steptoe του Πανεπιστημιακού Κολεγίου του Λονδίνου, βρήκε πως οι συμμετέχοντες που είπαν πως απολάμβαναν τη ζωή είχαν χαμηλότερο ρυθμό σωματικής εξασθένησης σε σχέση με τους σκαιούς συνομηλίκους τους, ακόμη και όταν συνυπολογίστηκαν και άλλοι παράγοντες, όπως το εισόδημα, το κάπνισμα και η κατανάλωση αλκοόλ.

Οι επιστήμονες ψάχνουν τον ακριβή μηχανισμό μέσω του οποίου μία θετική νοητική κατάσταση έχει ευεργετική επίδραση στη βιολογία μας. Η Barbara Fredrickson, καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας, εξέδωσε μία εντυπωσιακή έκθεση το 2013, με την οποία υπονόησε πως το γονιδιωματικό προφίλ των βαθιά ικανοποιημένων ανθρώπων διαφέρει σημαντικά από εκείνο των υπολοίπων, πιθανότατα επηρεάζοντας τη λειτουργία του ανοσοποιητικού. Το εύρημα προκάλεσε τη δημοσιότητα και μετά την αμφισβήτηση. Επόμενη ανάλυση με τη χρήση των δεδομένων της καθηγήτριας Fredrickson απέτυχε να δώσει τα ίδια συμπεράσματα.

Τίποτε από αυτά δεν θα έπρεπε να μας εμποδίσει από το να προσπαθούμε να διακρίνουμε τα στοιχεία μίας ευτυχισμένης ζωής. Αυτός είναι ο στόχος του Greater Good Science Center στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, το Μπέρκλεϊ, το οποίο συνδυάζει την έρευνα επάνω στην ευτυχία με πρακτικές συμβουλές. Καθορίζει την ευτυχία ως «εμπειρία χαράς, ικανοποίησης ή θετικής ευεξίας, συνδυασμένη με μία αίσθηση ότι η ζωή κάποιου είναι καλή, έχει ουσία και αξίζει τον κόπο». Η ικανοποίηση δεν πηγάζει από τον υλικό πλούτο, όπως εξακολουθούν να μας θυμίζουν οι πλούσιοι, αλλά από τις σχέσεις και την προσωπική ανάπτυξη. Η συμπόνια κα η αλτρουισμός φαίνονται να είναι στο επίκεντρο.

Και αυτό είναι, ίσως, ο πιο χρήσιμος δείκτης που έχει δώσει η επιστήμη: Η αληθινή ευτυχία είναι σπάνια η διαδοχή άμεσων, ατομικών απολαύσεων, όπως το σεξ, τα ναρκωτικά και η σοκολάτα. Πράγματι, πολλές εμπειρίες που θεωρούνται πολύτιμες -το να μεγαλώνεις παιδιά, να γίνεσαι δεξιοτέχνης σε ένα μουσικό όργανο, να δωρίζεις ένα νεφρό- απαιτούν πόνο και θυσία. Η ευτυχία φαίνεται να είναι συνδεδεμένη με μία ζωή με σκοπό και νόημα. Η έρευνα της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας τώρα ρωτά τους κατοίκους αν οι ζωές τους δείχνουν να αξίζουν τον κόπο.

Αυτό στην πραγματικότητα δεν είναι τόσο διαφορετικό από την αντίληψη του Αριστοτέλη για την «ευδαιμονία», μία κατάσταση ευτυχίας που έχει επαναπροσδιοριστεί σήμερα ως «ευημερία του ανθρώπου» και αντιπροσωπεύει ένα είδος ικανοποίησης που έχει τις ρίζες της στον αγώνα για την επίτευξη της αρετής. Οι ψυχολόγοι έχουν αρχίσει να διαχωρίζουν την ευδαιμονική ευεξία από το πιο ρηχό της ξαδερφάκι, την ηδονική ευεξία.

Είναι μία αποκαλυπτική τάση: Η απόλυτα σύγχρονη επιστήμη της ευτυχίας επιτέλους πρόφτασε αυτό που οι Έλληνες σκέφτονταν περισσότερο από δύο χιλιετίες πριν...

© The Financial Times Limited 2015. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation