Οι διεθνείς αγορές και ο παράγοντας τρομοκρατία

Μπορεί οι traders να καταφέρνουν να αντεπεξέλθουν στους βομβαρδισμούς τρένων και αεροπλάνων, αλλά κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τη συμπεριφορά των αγορών σε μια τρομοκρατική ενέργεια πραγματικά μεγάλης κλίμακας, όπως παραδείγματος χάριν με πυρηνικά, επισημαίνει ο καθηγητής Jeffrey Garten του Πανεπιστημίου του Γιέιλ σε ένα αφιέρωμα στην ανθεκτικότητα των αγορών στα τρομοκρατικά σοκ μετά την 11η Σεπτεμβρίου του 2001.

Δημοσιεύθηκε: 11 Σεπτεμβρίου 2006 - 19:03

του Jeffrey Garten, καθηγητή διεθνούς εμπορίου στο Πανεπιστήμιο του Yale

Πολλοί εκτιμούσαν ότι στην πενταετία που ακολούθησε την τρομοκρατική επίθεση στο World Trade Center και το Πεντάγωνο των ΗΠΑ, οι κεφαλαιαγορές θα εμφάνιζαν σημάδια υπερβολικής νευρικότητας. Πόσο μάλλον αφού μετά τις επιθέσεις στις ΗΠΑ, ακολούθησαν νέες τρομοκρατικές ενέργειες στην Ινδονησία, την Ισπανία, τη Σαουδική Αραβία, την Αίγυπτο, την Αγγλία, την Ινδία και την Τουρκία.

Πολλοί αρθρογράφοι, μεταξύ των οποίων και εγώ, προέβλεπαν ότι οι κυβερνήσεις, επικαλούμενες λόγους εθνικής ασφάλειας, θα έπαιρναν το δρόμο της υπερβολικής νομοθετικής επιβάρυνσης. Ορισμένοι επίσης πιστεύαμε ότι η προοπτική τυχαίων τρομοκρατικών ενεργειών εναντίον κρίσιμων υποδομών θα δημιουργούσε ακριβώς την αβεβαιότητα που τρομάζει τη Wall Street.

Όμως οι traders και οι επενδυτές, όχι μόνο αντεπεξήλθαν στις τρομοκρατικές ενέργειες, αλλά θριάμβευσαν. Το εάν θα συνεχίζουν να το πράττουν όμως, είναι εντελώς διαφορετική υπόθεση.

Η αμερικανική χρηματιστηριακή αγορά χρειάστηκε έξι εβδομάδες για να ανακάμψει από την τραγωδία της 11ης Σεπτεμβρίου του 2001. Μετά από αυτό, οι αγορές αντέδρασαν ακόμη πιο σύντομα σε κάθε μεγάλη τρομοκρατική ενέργεια. Από τις 11/9/01 και μετά, τα μεγάλα πολυεθνικά χρηματοοικονομικά ιδρύματα όπως η HSBC, η Goldman Sachs και ο όμιλος Blackstone ευημερούν. Το γενικότερο παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα σηματοδοτήθηκε από ανάπτυξη 4-5% ετησίως, με παράλληλη εκτίναξη του διεθνούς εμπορίου κατά 6% και επίπεδα ρεκόρ στις ξένες άμεσες επενδύσεις.

Γιατί συνέβη αυτό; Πρώτα απ’ όλα αμέσως μετά την τρομοκρατική επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου, η αμερικανική Federal Reserve, οι υπόλοιπες κεντρικές τράπεζες και οι ρυθμιστικές αρχές επέδειξαν ικανότητες συντονισμού στο να ηρεμούν τις αγορές, ενισχύοντας την εμπιστοσύνη των επενδυτών ότι θα το επαναλάβουν εάν χρειαστεί.

Ταυτόχρονα -ίσως περισσότερο σχετικό με τις οικονομικές συνθήκες και λιγότερο με την τρομοκρατία- οι κεντρικές τράπεζες πλημμύρισαν τις αγορές με φθηνό χρήμα. Οι τράπεζες και οι χρηματιστηριακές χρησιμοποίησαν αυτή τη ρευστότητα για να εμβαθύνουν και να διασπείρουν τις δραστηριότητές τους.

Μια ματιά στο πώς εξελίχθηκαν οι διεθνείς αγορές τα λέει όλα: ο ημερήσιος τζίρος στις αγορές συναλλάγματος έχει ενισχυθεί κατά 57% στην τριετία από το 2001 έως το 2004, ενώ ο όγκος συναλλαγών στα παράγωγα έχει αυξηθεί κατά 74% στα 2.400 δισ. δολ. Σήμερα, οι εταιρίες private equity έχουν κεφάλαια ύψους 800 δισ. δολ., 300% σε σχέση με το 2001. Τα hedge funds πλέον διαχειρίζονται πάνω από 1 τρισ. δολ. έναντι περίπου 450 δισ. δολ. το 2001.

Παράλληλα, διεθνείς οργανισμοί έχουν ενεργοποιηθεί στην αντιμετώπιση της τρομοκρατίας, όπως για παράδειγμα ο Financial Action Task Force, ο οποίος έχει δραστηριοποιηθεί έντονα στην καταπολέμηση του ξεπλύματος χρημάτων από τρομοκρατικές οργανώσεις.

Εν τω μεταξύ, και οι μεμονωμένες εταιρίες έχουν σημειώσει πρόοδο στην διασφάλιση της ανθεκτικότητας των δραστηριοτήτων τους μετά από μια μεγάλη καταστροφή. Για παράδειγμα, η Lehman Brothers έχει ενισχύσει τις δραστηριότητές της στη Νέα Υόρκη, στο Λονδίνο και το Τόκιο, αλλά με νέα γραφεία, μακριά από τις πρωταρχικές της έδρες ενώ έχει δημιουργήσει σύστημα αποθήκευσης των στοιχείων στους 10.000 servers της.

Όμως κανείς δεν θα πρέπει να θεωρεί ότι οι αγορές θα ανθίστανται επ΄ άπειρον στην τρομοκρατική απειλή. Η παγκόσμια μακροοικονομική εικόνα είναι πλέον λιγότερο ”φιλική” με αυξανόμενα επιτόκια, επιβραδυνόμενη ανάπτυξη στις ΗΠΑ και εμπορικές ανισορροπίες που απειλούν να οδηγήσουν σε πολιτικές προστατευτισμού.

Ενώ οι επενδυτές ίσως μπορούν να αντεπεξέλθουν καλύτερα πλέον σε βομβαρδισμούς αεροπλάνων και τρένων, κανείς δεν γνωρίζει πώς θα αντιδράσουν σε έναν πυρηνικό μηχανισμό που ανατινάσσεται μέσα σε ένα κοντέινερ, οδηγώντας σε διακοπή του διεθνούς εμπορίου καθώς οι διαχειριστές λιμένων ανά τον κόσμο σταματούν τις δραστηριότητές τους για να επανεξετάσουν την ασφάλειά τους.

Δεν υπάρχει κάποια πρόβλεψη για το τι θα συνέβαινε εάν οι τρομοκράτες προχωρούσαν σε μια επιτυχημένη επίθεση κατά των παγκόσμιων κυβερνο-υποδομών, οδηγώντας σε κατάρρευση των συστημάτων πληρωμών, από το οποίο εξαρτώνται όλες οι τραπεζικές συναλλαγές του πλανήτη. Ή εάν σαμποτάρουν τις πετρελαιοπηγές της Σαουδικής Αραβίας, οδηγώντας το πετρέλαιο στα 150 δολάρια.

Ίσως το μεγαλύτερο ερωτηματικό προκύπτει από το γεγονός ότι το παγκόσμιο χρηματοοικονομικό οικοδόμημα δεν έχει δοκιμαστεί σε συνθήκες κρίσης εδώ και καιρό. Η αλήθεια είναι ότι το σύστημα έχει γίνει τόσο μεγάλο και τόσο πολύπλοκο που οι περισσότεροι εμπλεκόμενοι αδυνατούν να το κατανοήσουν πραγματικά, πόσο μάλλον να γνωρίζουν πώς θα συμπεριφερθεί στην επόμενη μεγάλη κρίση.

© The Financial Times Limited 2006. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation