Wolf: Απρόσμενα ανθεκτική η παγκόσμια οικονομία

«Μια πανδημία που εμφανίζεται μια φορά κάθε εκατό χρόνια, η έκρηξη γεωπολιτικών συρράξεων και ακραία καιρικά φαινόμενα έχουν διαταράξει τις αλυσίδες προμήθειας, έχουν προκαλέσει ενεργειακές και επισιτιστικές κρίσεις, και ώθησαν κυβερνήσεις να λάβουν πρωτοφανή μέτρα για να προστατεύσουν ζωές και περιουσίες».

Έτσι περιγράφει το τελευταίο World Economic Outlook του ΔΝΤ τα οικονομικά γεγονότα από τις αρχές του 2020.

Εν τούτους, συνολικά, η παγκόσμια οικονομία έχει δείξει ανθεκτικότητα. Δυστυχώς, ωστόσο, αλλά όχι απρόσμενα, οι χώρες υψηλού εισοδήματος –που έχουν μεγαλύτερα περιθώρια δημοσιονομικής πολιτικής- έχουν δείξει περισσότερη ανθεκτικότητα, ενώ οι αναπτυσσόμενες χώρες λιγότερη. Εν ολίγοις, «ενώ οι πρώτες έχουν καλύψει τις απώλειες ΑΕΠ και τον πληθωρισμό που προβλέπονταν πριν την πανδημία, οι δεύτερες εμφανίζουν πιο μόνιμες ουλές».

Ένα αξιοσημείωτο γεγονός, όμως, είναι πως η, σε μεγάλο βαθμό απρόσμενη, άνοδος του πληθωρισμού έχει υποχωρήσει με χαμηλό κόστος σε όρους παραγωγής και απασχόλησης. Ωστόσο, ο δομικός πληθωρισμός δείχνει σημάδια ότι «κολλάει», σημειώνει το ΔΝΤ.

Το κρίσιμο είναι πως «στο 4,2%, ο δομικός πληθωρισμός τιμών υπηρεσιών είναι περίπου 50% υψηλότερος απ’ ό,τι πριν την πανδημία σε μεγάλες προηγμένες και αναδυόμενες οικονομίες (εξαιρουμένων των ΗΠΑ)». Η πίεση για να ευθυγραμμιστούν και πάλι οι μισθοί με τις μεταβολές στις τιμές είναι ο βασικός μοχλός στήριξης του ισχυρού δομικού πληθωρισμού στις υπηρεσίες. Αλλά το ΔΝΤ ελπίζει πως, καθώς κλείνουν τα χάσματα στην παραγωγή, θα υποχωρήσει και αυτή η μισθολογική πίεση.

Όμως η έξαρση του πληθωρισμού και η αξιοσημείωτα ανώδυνη πτώση του χρειάζονται εξηγήσεις. Αυτές, όπως υποστηρίζει το WEO, περιλαμβάνουν μια ταχύτερη από την αναμενόμενη μείωση των τιμών της ενέργειας και μια ισχυρή ανάκαμψη της προσφοράς εργασίας, η οποία ενισχύθηκε από τις απροσδόκητες (και αντιδημοφιλείς) αυξήσεις στις μεταναστευτικές ροές.

Μια πιο λεπτή εξήγηση της συμπεριφοράς του πληθωρισμού είναι ότι η αλληλεπίδραση της αυξημένης ζήτησης μετά την πανδημία με τους περιορισμούς στην προσφορά έκανε τη σχέση μεταξύ της οικονομικής χαλαρότητας και του πληθωρισμού (γνωστή ως «καμπύλη Phillips») πιο απότομη (ή, στην ορολογία των οικονομολόγων, «λιγότερο ελαστική»). Έτσι, ο πληθωρισμός αυξήθηκε περισσότερο από ό,τι αναμενόταν όταν η ζήτηση αυξήθηκε, αλλά μειώθηκε ταχύτερα από ό,τι αναμενόταν καθώς η προσφορά και η ζήτηση συναντήθηκαν.

Η νομισματική πολιτική έπαιξε ρόλο και προς τις δύο κατευθύνσεις, τονώνοντας και στη συνέχεια περιορίζοντας τη ζήτηση, αλλά και, όταν ήταν αυστηρότερη, ενισχύοντας την αξιοπιστία των στόχων για τον πληθωρισμό.

Ένα αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό από το 2020 και ύστερα είναι η μεταβαλλόμενη σχέση μεταξύ νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, και οι δύο ήταν εξαιρετικά χαλαρές. Όμως, μετά το 2021 η νομισματική πολιτική αυστηροποιήθηκε, ενώ η δημοσιονομική πολιτική παρέμεινε χαλαρή, ιδίως στις ΗΠΑ.

Τα υψηλότερα επιτόκια αύξησαν τότε τα δημοσιονομικά ελλείμματα. Ωστόσο, υπάρχει μεγάλη απόκλιση μεταξύ των ΗΠΑ και της Ευρωζώνης όσον αφορά τις δημοσιονομικές προοπτικές: σύμφωνα με τις προβλέψεις του ΔΝΤ, το δημόσιο χρέος των ΗΠΑ θα αυξηθεί σχεδόν στο 134% του ΑΕΠ έως το 2029· στην Ευρωζώνη, από την άλλη πλευρά, ο λόγος του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ αναμένεται να σταθεροποιηθεί στο 88% περίπου το 2024, αν και με μεγάλες διαφορές μεταξύ των χωρών.

Ένα ακόμη σημαντικό πρόσφατο χαρακτηριστικό της παγκόσμιας οικονομίας είναι ότι μετά την επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, ο ρυθμός αύξησης του εμπορίου μεταξύ των «μπλοκ» έχει μειωθεί περισσότερο από ό,τι εντός των «μπλοκ», με  το ένα (μπλοκ) να επικεντρώνεται στις ΗΠΑ και την Ευρώπη και το άλλο στην Κίνα και στη Ρωσία.

Το ΔΝΤ δεν έχει αλλάξει πολύ την άποψή του, προβλέποντας παγκόσμια ανάπτυξη κοντά στο 3%. Αυτό προϋποθέτει ότι δεν υπάρχουν μεγάλα αρνητικά σοκ, ότι το εμπόριο θα αυξάνεται σύμφωνα με την παραγωγή, ότι ο πληθωρισμός σταθεροποιείται, ότι οι νομισματικές πολιτικές χαλαρώνουν και οι δημοσιονομικές πολιτικές αυστηροποιούνται.

Οι προβλέψεις του δείχνουν ότι η ανάπτυξη στις ΗΠΑ από δ’ τρίμηνο σε δ’ τρίμηνο μειώνεται από 2,5% το 2024 στο 1,9% το 2025, ενώ αυξάνεται ελαφρώς, στο 1,3%, στην Ευρωζώνη. Κατά τη μεταγενέστερη περίοδο, η αύξηση του ΑΕΠ της αναπτυσσόμενης Ασίας προβλέπεται στο 5%, της Κίνας στο 4,7% και της Ινδίας στο 6,5%.

Δυστυχώς, οι κίνδυνοι για οπισθοχώρηση της οικονομίας είναι άφθονοι. Η νομισματική πολιτική του παρελθόντος μπορεί να επιδράσει περισσότερο από ό,τι αναμένεται τώρα, ενδεχομένως δημιουργώντας ύφεση.

Εάν ο πληθωρισμός είναι πιο ισχυρός από ό,τι αναμένεται, η νομισματική πολιτική θα είναι πιο αυστηρή από ό,τι υποτίθεται, γεγονός που θα μπορούσε να επηρεάσει τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Ο αντίκτυπος των υψηλότερων επιτοκίων στη βιωσιμότητα του χρέους μπορεί να αποδειχθεί μεγαλύτερος από τον αναμενόμενο, ιδίως στις αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες χώρες.

Τα μακροοικονομικά προβλήματα της Κίνας ενδέχεται να αποδειχθούν μεγαλύτερα από ό,τι αναμένεται τώρα, καθώς ο τομέας των ακινήτων της υποχωρεί και τα αντισταθμιστικά μέτρα πολιτικής παραμένουν πολύ περιορισμένα.

Σε περίπτωση που ο Ντόναλντ Τραμπ γίνει πρόεδρος των ΗΠΑ και δρομολογήσει τα μέτρα του για το (διεθνές) εμπόριο, οι πιθανότητες ενός ολοκληρωτικού εμπορικού πολέμου  επίσης θα είναι σημαντικές, με απρόβλεπτες συνέπειες για την παγκόσμια οικονομία και τις διεθνείς σχέσεις.

Επιπλέον, θα κριθούν ειρηνικά οι εκλογές στις ΗΠΑ; Η επιδείνωση των υφιστάμενων πολέμων ή το ξέσπασμα νέων είναι επίσης πιθανά. Τέτοια γεγονότα θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε νέες εκτοξεύσεις των τιμών των εμπορευμάτων, που ενδεχομένως (ή και πιθανόν) θα επιδεινωθούν από τις ραγδαίες αλλαγές στο παγκόσμιο κλίμα.

Όλα αυτά είναι τρομακτικά πράγματα. Ωστόσο, αξίζει να σημειωθούν και τα πιθανά θετικά. Η μεταρρύθμιση και η ανανεωμένη εμπιστοσύνη θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αύξηση των επενδύσεων. Η τεχνητή νοημοσύνη και η ενεργειακή επανάσταση θα μπορούσαν να ενισχύσουν τις επενδύσεις και την ανάπτυξη. Είναι ακόμη πιθανό η ανθρωπότητα να αποφασίσει ότι έχει καλύτερα πράγματα να κάνει από το να κλιμακώνει την εχθρότητα και την ηλιθιότητα σε όλο και υψηλότερα επίπεδα.

Το ΔΝΤ τονίζει την ανάγκη να διασφαλιστεί μια ομαλή προσγείωση του πληθωρισμού και της νομισματικής πολιτικής. Τονίζει επίσης την πιο άμεση ανάγκη να σταθεροποιηθούν τα δημόσια οικονομικά, με ταυτόχρονη προώθηση της ανάπτυξης και μείωση της ανισότητας.

Μεσοπρόθεσμα, ελπίζει σε ισχυρότερες δομικές μεταρρυθμίσεις, συμπεριλαμβανομένης της βελτίωσης της πρόσβασης στην εκπαίδευση, της μείωσης των αγκυλώσεων της αγοράς εργασίας, της αύξησης της συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό, της μείωσης των εμποδίων στον ανταγωνισμό, της υποστήριξης των startups και της προώθησης της ψηφιοποίησης. Επιπλέον, επιθυμεί επιτάχυνση της πράσινης μετάβασης και ενίσχυση της πολυμερούς συνεργασίας.

Μακάρι μια θεία δύναμη να ανάγκαζε την ανθρωπότητα να γίνει τόσο λογική. Στην πράξη, όμως, όπως πάντα, είναι στο δικό μας χέρι.

© The Financial Times Limited 2024. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation