Επτασφράγιστο μυστικό οι συμβάσεις για τα εμβόλια Covid-19

Νωρίτερα φέτος, η Sandra Gallina, η Ιταλίδα διοικητική υπάλληλος που είναι υπεύθυνη για την αγορά εμβολίων κατά του κορωνοϊού για την ΕΕ, εμφανίστηκε ενώπιον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, κατόπιν πρόσκλησης ευρωβουλευτών που φώναζαν να υπάρχει μεγαλύτερη διαφάνεια στις απόρρητες συμβάσεις προμήθειας του μπλοκ με τις φαρμακευτικές εταιρείες.

«Συμμερίζομαι απόλυτα αυτή την κριτική», είπε τον Σεπτέμβριο η κα Gallina, αντιδρώντας στις επιθέσεις εναντίον αυτής που ορισμένοι χαρακτηρίζουν υπερβολικά «σκοτεινή» διαδικασία, δεδομένων των χρημάτων και των ζωών που διακυβεύονται.

«Μόνο μέσω του διαλόγου και των εξηγήσεων μπορούμε να δώσουμε πραγματικά τη σωστή εικόνα αυτού που κάνουμε», είπε. Αλλά δυο μήνες αργότερα, εξακολουθούν να είναι ελάχιστα αυτά που γνωρίζουμε για τους όρους των συμβολαίων που έχει υπογράψει η ΕΕ για τα εμβόλια με τους φαρμακευτικούς ομίλους στους οποίους συμπεριλαμβάνονται οι AstraZeneca, Pfizer-BioNTech, Sanofi-GlaxoSmithKline και CureVac.

Οι συμβάσεις προμήθειας φαρμάκων είναι πάντα απόρρητες και οι εταιρείες σπανίως δημοσιοποιούν εμπορικές πληροφορίες. Αλλά δεδομένου του πρωτοφανούς επιπέδου δημόσιων επενδύσεων στην ανάπτυξη εμβολίων κατά της Covid-19, κοινωνικές ομάδες και ορισμένοι πολιτικοί υποστηρίζουν πως θα έπρεπε να γίνει εξαίρεση και να δημοσιοποιηθούν περισσότερες πληροφορίες.

«Είναι μια κουλτούρα μη διαφάνειας», σύμφωνα με τον Jamie Love, επικεφαλής της αμερικανικής ομάδας γνωστής ως Knowledge Ecology International (KEI). «Είναι ιδιαίτερα απογοητευτικό με την Covid, λόγω του τεράστιου δημόσιου συμφέροντος και του ύψους των χρημάτων που αφορά».

«Όταν (η μυστικότητα) αφαιρεθεί, αυτό που βλέπουμε είναι μια τεράστια ιδιωτικοποίηση κρατικών πόρων ύψους δισεκατομμυρίων δολαρίων», πρόσθεσε.

Ελάχιστες πληροφορίες έχουν δημοσιοποιηθεί επισήμως από τις ίδιες τις εταιρείες ή τους κρατικούς αγοραστές. Άτομα που έχουν ενημερωθεί για τις διαπραγματεύσεις μεταξύ των φαρμακοβιομηχανιών και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έχουν πει πως η AstraZeneca πούλησε το εμβόλιό της στα περίπου 3-4 δολάρια ανά δόση, ενώ το εμβόλιο της Johnson & Johnson καθώς και αυτό που αναπτύσσουν από κοινού οι Sanofi και GSK τιμολογούνται στα περίπου 10 δολάρια ανά δόση.

Η AstraZeneca, που έχει υποσχεθεί να μη βγάλει κέρδος από το εμβόλιό της κατά τη διάρκεια της πανδημίας, έχει -σε τουλάχιστον μία συμφωνία της- το δικαίωμα βάσει συμβολαίου να κηρύξει το τέλος της πανδημίας ακόμα και τον Ιούλιο του 2021.

Η αμερικανική βιοτεχνολογική εταιρεία Moderna είπε πως θα επιδιώξει ανώτατη τιμή 37 δολαρίων ανά δόση, μετά από δημοσίευμα των Financial Times σύμφωνα με το οποίο τιμολογούσε το εμβόλιό της στα 50 με 60 δολάρια για την αγωγή των δύο δόσεων. Κανένας οργανισμός δεν έχει δημοσιοποιήσει μια πλήρη συμφωνία σύμβασης και οι λεπτομερείς αναφορές για τις διαπραγματεύσεις είναι ελάχιστες.

«Εμείς θέλουμε να διασφαλίσουμε πως θα παραδώσουν ποιότητα», ανέφερε ανώτατος Ευρωπαίος αξιωματούχος που έχει γνώση των διαπραγματεύσεων. «Αυτοί θέλουν χρήματα και θέλουν να ελαχιστοποιήσουν το ρίσκο τους».

Ο αξιωματούχος είπε πως τα συμβόλαια της ΕΕ με τη Moderna και τη Novavax βρίσκονται ακόμα υπό διαπραγμάτευση. Οι αμερικανικές εταιρείες ήταν πιθανότερο να χρησιμοποιήσουν εξωτερικές νομικές εταιρείες για να διαπραγματευτούν τα πιο «δύσκολα» σημεία, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τη λογοδοσία, σύμφωνα με τον αξιωματούχο, κάτι που καθιστά δυσκολότερη τη σύναψη συμφωνιών μαζί τους.

«Το πρόβλημα είναι οι δικηγόροι» είπε ο αξιωματούχος. «Και δεν έχουν ιδέα πότε θα παρέμβουν. Οι δικηγόροι της Κομισιόν ασχολούνται μαζί τους και το μόνο που ακούω από αυτούς είναι πως βασανίζονται». Οι Moderna και Novavax δεν απάντησαν σε αίτημα για σχολιασμό.

Τον Σεπτέμβριο στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η κα Gallina είπε πως αντιτίθεται σθεναρά στις πιέσεις των φαρμακευτικών εταιρειών να εξαιρεθούν από τη συνήθη ευθύνη τους, δεδομένου του επιταχυμένου χρονοδιαγράμματος έρευνας και ανάπτυξης. «Δεν έχουμε αγγίξει την οδηγία για την ευθύνη των προϊόντων» είπε. «Δεν θα ήμασταν τόσο τρελοί ώστε να αλλάξουμε ένα τέτοιο σύστημα».

Αλλά οι ανησυχίες αναφορικά με την εταιρική ευθύνη παραμένουν «αγκάθι» και καθυστέρησαν την ανακοίνωση αυτό τον μήνα ενός συμβολαίου για 300 εκατ. δόσεις μεταξύ της ΕΕ και της Pfizer-BioNTech, ανέφεραν άτομα με γνώση του θέματος. Η συμφωνία θα έπρεπε να είχε ανακοινωθεί στις 9 Νοεμβρίου, όταν δημοσιοποιήθηκαν τα θετικά αποτελέσματα των δοκιμών του εμβολίου, αλλά καθυστέρησαν για τρεις ημέρες μέχρις ότου επιλυθούν τα ζητήματα αυτά, ανέφεραν οι πηγές. Η Pfizer, η BioNTech και η Κομισιόν αρνήθηκαν να σχολιάσουν.

Η πίεση για μεγαλύτερη διαφάνεια έχει αποφέρει κάποια αποτελέσματα. Η κα Στέλλα Κυριακίδη, επίτροπος Υγείας και Ασφάλειας Τροφίμων, δήλωσε αυτό τον μήνα πως η Κομισιόν εξετάζει το ενδεχόμενο να διαθέσει πληροφορίες αναφορικά με τα συμβόλαια σε επιλεγμένους ευρωβουλευτές «με συγκεκριμένους διακανονισμούς», όταν λήξουν οι διαπραγματεύσεις. Η κα Κυριακίδη «αναγνωρίζει πλήρως» τη σημασία της διαφάνειας, ανέφερε όπως πως η Κομισιόν δεν μπορεί να δημοσιοποιήσει μονομερώς τα συμβόλαια, προσθέτοντας πως η δημοσιοποίηση θα μπορούσε επίσης να αποδυναμώσει τη διαπραγματευτική της θέση.

Ο Γιάννης Νάτσης, σύμβουλος πολιτικής της Ευρωπαϊκής Συμμαχίας Δημόσιας Υγείας και μέλος του ΔΣ της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Φαρμάκων, χαιρέτισε την κίνηση, αλλά τόνισε πως «ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες».

«Θα πρέπει να είναι ένα βήμα προς την ουσιαστική διαφάνεια και όχι απλώς για να τικάρονται κουτάκια», είπε. «Αυτό θα εξαρτηθεί από το πόση και τι είδους πληροφόρηση θα παραλειφθεί».

Στις ΗΠΑ, η Kathryn Ardizzone, νομική σύμβουλος της ΚΕΙ, δήλωσε πως η κυβέρνηση τείνει να είναι ακόμα λιγότερο διαφανής απ’ ό,τι οι παρασκευαστές, παραλείποντας ακόμα περισσότερες πληροφορίες σε έγγραφα που δημοσιοποιούνται στο πλαίσιο του Freedom of Information Act απ’ ό,τι έκαναν οι εταιρείες.

Οι ΗΠΑ έχουν δαπανήσει περισσότερα από 10 δισ. δολάρια για να στηρίξουν την ανάπτυξη δυνητικών φαρμάκων και εμβολίων κατά του κορωνοϊού. Η μεγαλύτερη διαφάνεια θα διασφάλιζε, μεταξύ άλλων, πως η τεχνολογία των εμβολίων που αναπτύσσεται με δημόσιο χρήμα θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε μελλοντικές εφαρμογές, σημείωσε ο κ. Love της ΚΕΙ.

Ο Thomas Cueni, επικεφαλής της Διεθνούς Ομοσπονδίας Παρασκευαστών και Συνδέσμων Φαρμάκων, υποστήριξε πως η διαφάνεια είναι ζωτικής σημασίας για τις κλινικές δοκιμές, αλλά πως η δημοσιοποίηση εμπιστευτικών πληροφοριών των συμβάσεων δεν θα «βοηθήσει πολύ».

«Υπάρχουν πολλές πληροφορίες διαθέσιμες αναφορικά με τις τιμές των εμβολίων Covid, άρα υπάρχει διαφάνεια από αυτή την άποψη», είπε ο κ. Cueni. «(Αλλά) σε ό,τι αφορά τις συμφωνίες των παρασκευαστών εμβολίων με τις κυβερνήσεις, αυτό αποτελεί αποκλειστική εμπορική πληροφόρηση που υπόκειται σε διαφορετικές εθνικές νομοθεσίες».

© The Financial Times Limited 2020. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation