H ακτινογραφία της συμφωνίας για μεταρρύθμιση της ευρωζώνης

Έπρεπε να περάσουν 18 μήνες «παζαρεμάτων» και μια ολονύχτια διαπραγμάτευση, αλλά οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης συμφώνησαν σε ένα πακέτο μεταρρυθμίσεων που ενισχύει την εργαλειοθήκη της νομισματικής περιοχής για την καταπολέμηση κρίσεων.

Μετά από 19 ώρες δύσκολων συνομιλιών στις Βρυξέλλες, οι υπουργοί κατέληξαν το πρωί της Τρίτης σε μια συμφωνία που αναβάλλει ορισμένα από τα πιο δύσκολα μεταρρυθμιστικά ζητήματα, αλλά αποτελεί την πιο σημαντική αναδιαμόρφωση του μπλοκ από την κρίση χρέους του 2010-2015.

Με τις κυβερνήσεις να έχουν διορία για την επίτευξη συμφωνίας ως τη Σύνοδο των ηγετών της Ε.Ε. την ερχόμενη εβδομάδα, οι υπουργοί ήταν αναγκασμένοι να εισέλθουν σε ευαίσθητα πολιτικά ύδατα, μεταξύ των οποίων η γαλλική πρόταση για έναν προϋπολογισμό της ευρωζώνης που έχει προκαλέσει αντιδράσεις στην Ολλανδία και άλλες βόρειες χώρες του μπλοκ.

Ο Μάριο Σεντένο, ο πρόεδρος του Eurogroup, καλωσόρισε το αποτέλεσμα ως «ένα μεγάλο βήμα σε ορισμένα κρίσιμα ζητήματα». Αλλά σε ποιο σημείο αφήνει πραγματικά τη μεταρρυθμιστική ατζέντα της ευρωζώνης η συμφωνία;

Ενίσχυση της τραπεζικής ένωσης

Το κοινό σύστημα της ευρωζώνης για την εποπτεία των τραπεζών ήταν ένα από τα σημαντικά μεταρρυθμιστικά επιτεύγματα που προέκυψαν από την κρίση κρατικού χρέους. Αλλά οι κυβερνήσεις διαφωνούσαν για το πώς θα ολοκληρωθεί.

Οι Βρυξέλλες και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχουν απευθύνει έκκληση για τη δημιουργία ενός κοινού μηχανισμού για την εγγύηση των καταθέσεων. Η ιδέα αποτελεί ανάθεμα στη Γερμανία, η οποία δεν θέλει οι φορολογούμενοί της να πληρώσουν για τη χρηματοπιστωτική κακοδιαχείριση σε άλλες χώρες, και επί της ουσίας έμεινε στην άκρη στη συνεδρίαση της Δευτέρας.

Η τελική συμφωνία αναφέρει μόνο ότι θα συγκροτηθεί μια ειδική ομάδα που θα εξετάσει το σχέδιο, γνωστό ως EDIS και ότι θα καταθέσει μια έκθεση τον Ιούνιο του 2019. «To ΕDIS αποτελεί έναν πολύ δύσκολο φάκελο» σημείωσε ο κ. Σεντένο.

Οι υπουργοί επικεντρώθηκαν, αντίθετα, στην ενίσχυση του ενιαίου ταμείου εκκαθάρισης (SRF) του μπλοκ, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την εκκαθάριση χρεοκοπημένων τραπεζών. Οι διαπραγματεύσεις οδήγησαν σε λεπτομερείς «όρους εντολής» για το πώς να δοθεί στο SFR πρόσβαση σε έκτακτα δάνεια από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM), το ταμείο διάσωσης των €500 δισ. της ευρωζώνης.

Τα έκτακτα δάνεια αποτελούν προτεραιότητα για την ΕΚΤ και άλλους, που τα βλέπουν ως κλειδί για την ενίσχυση της αξιοπιστίας της τραπεζικής ένωσης. Αλλά οι όροι της συμφωνίας -μεταξύ των οποίων και η επιμονή των Γερμανών για μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων στα χαρτοφυλάκια των τραπεζών- σημαίνουν ότι ο μηχανισμός έκτακτων δανείων μπορεί να είναι σε θέση να λειτουργήσει μετά από αρκετά χρόνια.

Εν τω μεταξύ, οι υπουργοί Οικονομικών της Ε.Ε. ενέκριναν την Τρίτη μια σειρά τροποποιήσεων για την ενίσχυση των τραπεζικών ρυθμίσεων του μπλοκ -ένα βήμα «μείωσης του ρίσκου» που η Γερμανία επέμενε ότι αποτελεί προϋπόθεση για μια ευρύτερη μεταρρυθμιστική ώθηση.

Ο διαμοιρασμός απωλειών μεταξύ των ομολογιούχων

Η επιβολή απωλειών στους ιδιώτες ομολογιούχους για τα κρατικά ομόλογα που έχουν στην κατοχή τους όταν μια χώρα χρειάζεται διάσωση αποτελεί ένα από τα σταθερά αιτήματα της Γερμανίας και άλλων Βορειοευρωπαίων συμμάχων. Αλλά η ιδέα έβρισκε αντιστάσεις σε χώρες με υψηλό χρέος, με οδηγό την Ιταλία.

Στον συμβιβασμό της Δευτέρας, οι κυβερνήσεις αποδέχτηκαν ένα σύστημα αναδιάρθρωσης του χρέους το οποίο θα επιτρέπει στον ESM να διαμεσολαβεί μεταξύ πιστωτών και κυβερνήσεων, αλλά τόνισε πως αυτό θα είναι «σε εθελοντική, άτυπη, μη δεσμευτική, προσωρινή και εμπιστευτική βάση».

H λίστα των όρων αυτών είναι το αποτέλεσμα σκληρών διαπραγματεύσεων από τη Ρώμη, η οποία αντιτίθεται σε οποιοδήποτε βήμα θα μπορούσε να κάνει τους επενδυτές επιφυλακτικούς στην αγορά ιταλικού κρατικού χρέους.

Οι υπουργοί συμφώνησαν επίσης σε σχέδια της Γαλλίας και της Γερμανίας για την έκδοση κρατικών ομολόγων με «σκληρές συλλογικές ρήτρες», ώστε να αποτραπούν περιπτώσεις «ανταρτών» επενδυτών που μπορεί να εμποδίσουν διαγραφές χρέους. Συμφώνησαν ότι οι ρήτρες αυτές πρέπει να περιλαμβάνονται σε χρέη που θα εκδίδονται από το 2022 και έπειτα.

Ο προϋπολογισμός της ευρωζώνης

Η δημιουργία ενός προϋπολογισμού «σταθεροποίησης» για την ευρωζώνη είναι ένα από τα βασικά αιτήματα της Γαλλίας για ένα νομισματικό μπλοκ πιο ανθεκτικό στις κρίσεις. Η ιδέα για ένα κοινό ταμείο αξίας «αρκετών ποσοστιαίων μονάδων» του ΑΕΠ της ευρωζώνης παρουσιάστηκε για πρώτη φορά από τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν, τον Αύγουστο του 2017.

Αλλά οι φιλοδοξίες του μετριάστηκαν σημαντικά, καθώς το Παρίσι ήρθε αντιμέτωπο με επίμονες αντιστάσεις, κυρίως από την Ολλανδία, η οποία επιμένει ότι οι χώρες πρέπει να παραμείνουν υπεύθυνες για τη διαχείριση των οικονομικών τους.

Διπλωμάτες ανέφεραν ότι το ζήτημα αποτέλεσε το πρώτο σημείο τριβής στη συνεδρίαση της Δευτέρας, φέρνοντας τον Γάλλο υπουργό Οικονομικών Μπρούνο Λεμέρ ενάντια στον Ολλανδό ομόλογό του, Βόπκε Χέκστρα.

Η τελική φρασεολογία στο ανακοινωθέν της Τρίτης δεν λύνει το ζήτημα και ρίχνει το μπαλάκι πίσω στους ηγέτες της Ε.Ε.

Οι υπουργοί συμφώνησαν ότι ένα γαλλογερμανικό σχέδιο για έναν προϋπολογισμό της ευρωζώνης, με στόχο την προώθηση της «σύγκλισης και της ανταγωνιστικότητας», μπορεί να διερευνηθεί περαιτέρω. Το ταμείο θα εντάσσεται στον ευρύτερο πολυετή προϋπολογισμό της Ε.Ε., κάτι που περιορίζει το μέγεθός του. Επίσης, για τη δημιουργία του πρέπει να δώσουν το πράσινο φως οι ηγέτες της Ε.Ε.

Αλλά το ανακοινωθέν υπογραμμίζει ακόμα πως δεν υπάρχει «κοινή αντίληψη για τις ανάγκες και τον σχεδιασμό» ενός εργαλείου δημοσιονομικής σταθεροποίησης της ευρωζώνης.

Ο κ. Λεμέρ δήλωσε πως η συμφωνία πρέπει να αντιμετωπιστεί με θετικό τρόπο. «Έχουμε, επιτέλους, για πρώτη φορά, μια πραγματική προοπτική για έναν προϋπολογισμό της ευρωζώνης» πρόσθεσε. «Το κείμενο μιλάει από μόνο του», σημείωσε ο κ. Χέκστρα. «Υπάρχει μια μεγάλη ομάδα χωρών που αντιτίθενται σθεναρά στον μηχανισμό σταθεροποίησης».

Η ενίσχυση του ESM

Ο μετασχηματισμός του ESM σε ένα Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο είναι μια από τις ιδέες που βρίσκονται τους τελευταίους 18 μήνες στο επίκεντρο της συζήτησης για τη μεταρρύθμιση της ευρωζώνης, αν και οι φιλοδοξίες μετριάστηκαν ως τη συνεδρίαση της Δευτέρας.

Οι δικηγόροι της Ε.Ε. προσγείωσαν τις προσδοκίες στη Γερμανία ότι ένα ΕΝΤ θα μπορούσε να γίνει ο επιτηρητής των εθνικών προϋπολογισμών στην Ευρώπη, αναλαμβάνοντας εξουσίες που έχει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Εν τω μεταξύ, ένα σχέδιο της Κομισιόν για το ΕΝΤ που θα το τοποθετούσε κάτω από τη δικαιοδοσία των Βρυξελλών απορρίφθηκε νωρίτερα φέτος από ευρωπαϊκές κυβερνήσεις.

Οι υπουργοί Οικονομικών τη Δευτέρα συμφώνησαν σε πιο στοχευμένες αλλαγές, συμπεριλαμβανομένου και του προσδιορισμού των όρων με βάση τους οποίους οι κυβερνήσεις μπορούν να λάβουν προληπτικές πιστωτικές γραμμές από τον ESM.

«Η ευρωζώνη θα εξοπλιστεί με αυτά τα πιο αποτελεσματικά εργαλεία για χώρες με υγιή θεμελιώδη οικονομικά μεγέθη, τα οποία θα μπορούσαν να επηρεαστούν από ένα δυσμενές σοκ» σημείωσαν οι υπουργοί.

© The Financial Times Limited 2018. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation