Σεξ, βία και η άνοδος του λαϊκισμού

Οι πιο δημοφιλείς εξηγήσεις για την άνοδο του λαϊκισμού έχουν επικεντρωθεί στην ανισότητα και στη φυλή. Αλλά ο σάλος που έχει προκαλέσει η υποψηφιότητα του Μπρετ Κάβανο για το Ανώτατο Δικαστήριο υποδεικνύει και έναν τρίτο παράγοντα: την ανδρική οργή.

Οι παραδοσιακοί ρόλοι των δύο φύλων βρίσκονται υπό αμφισβήτηση και πολλοί άνδρες φοβούνται μια απώλεια ισχύος και κύρους. Είναι ένας φόβος που μπορεί κανείς να διακρίνει στο μισογυνιστικό τόνο των λαϊκιστικών κινημάτων στις ΗΠΑ, στη Βραζιλία, στις Φιλιππίνες, στην Ιταλία και αλλού.

Η ανδρική αντίδραση δεν εκδηλώνεται μόνο στις σχετικά πολιτισμένες συζητήσεις για τις γυναίκες στον εργασιακό χώρο ή για τους ρόλους των φύλων στο σπίτι. Όπως έχει καταδείξει και η ακροαματική διαδικασία για τον Κάβανο, μεταφέρεται γρήγορα και σε ένα πιο ωμό και σκανδαλιστικό θέμα, τη σεξουαλική βία.

Ο Ροντρίγκο Ντουτέρτε, ο πρόεδρος των Φιλιππίνων και ο Ζαϊρ Μπολσονάρο, ο οποίος προηγείται στην κούρσα για τις προεδρικές εκλογές που θα διεξαχθούν στη Βραζιλία αυτό τον μήνα, έχουν ενσωματώσει προσβλητικά αστεία για το βιασμό στην πολιτική τους ρητορική. Ο Ματέο Σαλβίνι, το κυρίαρχο πρόσωπο στην ιταλική κυβέρνηση, έχει κάνει συχνά σεξιστικά σχόλια για να υποβιβάσει γυναίκες πολιτικούς.

Ο κ. Μπολσονάρο ισχυρίστηκε κάποτε ότι η Μαρία ντε Ροζάριο, μια Βραζιλιάνα πολιτικός, δεν «αξίζει να βιαστεί, είναι πολύ άσχημη». Πάνω από τρία εκατομμύρια γυναίκες έχουν ενταχθεί σε μια διαδικτυακή ομάδα που αντιμάχεται την υποψηφιότητα του, με το hashtag #nothim (σ.σ. όχι αυτόν). Με τον πρώτο γύρο των εκλογών να λαμβάνει χώρα στις 7 Οκτωβρίου, εκατοντάδες χιλιάδες γυναίκες διαδήλωσαν πρόσφατα κατά του κ. Μπολσονάρο στους δρόμους του Ρίο ντε Τζανέιρο και του Σάο Πάολο.

Ο κ. Ντουτέρτε αστειεύτηκε κάποτε για τον ομαδικό βιασμό και τη δολοφονία μιας Αυστραλής καλόγριας, υποστηρίζοντας ότι επειδή ήταν δήμαρχος της πόλης όπου συνέβη θα έπρεπε να είχε ξεκινήσει πρώτος. (Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ έχει αναφέρει πως έχει «σπουδαία σχέση» με τον Φιλιππινέζο ηγέτη).

Ο κ. Σαλβίνι, Ιταλός αντιπρόεδρος και θαυμαστής του Τραμπ, έχει χλευάσει και αυτός γυναίκες πολιτικούς. Το 2016, σε μια προεκλογική εκδήλωση, έδειξε μια πλαστική κούκλα του σεξ που είχε τοποθετηθεί στη σκηνή και υποστήριξε πως είναι «σωσίας» της Λάουρα Μπολντρίνι, η οποία ήταν τότε πρόεδρος της ιταλικής Βουλής των Αντιπροσώπων. Σε πρόσφατη συνέντευξη της στο Politico, η κα. Μπολντρίνι ανέφερε πως τα τελευταία χρόνια έχει δεχθεί πολυάριθμες απειλές βιασμού αλλά και κατά της ζωής της, προσθέτοντας πως οι Ιταλοί λαϊκιστές την έχουν βάλει στο στόχαστρο γιατί «ήμουν γυναίκα και γιατί υπερασπιζόμουν τους πρόσφυγες, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα δικαιώματα των γυναικών».

Σύμφωνα με την κα. Μπολντρίνι, η χρήση υποτιμητικής μισογυνηστικής ρητορικής μοιάζει να είναι μια άμεση αντίδραση στην εμφάνιση γυναικών πολιτικών με μεγάλη ισχύ. Είναι ενδεικτικό πως ο κ. Μπολσονάρο ήρθε στο προσκήνιο αμέσως μετά την προεδρία της Ντίλμα Ρούσεφ, της πρώτης γυναίκας που κυβέρνησε τη Βραζιλία. Ο κ. Τραμπ φυσικά, είχε σαν αντίπαλο για την προεδρία την Χίλαρι Κλίντον, η οποία θα γινόταν η πρώτη γυναίκα πρόεδρος των ΗΠΑ.

Σε σύγκριση με τους κ. Ντουτέρτε, Σαλβίνι και Μπολσονάρο, η μισογυνιστική γλώσσα του κ. Τραμπ ήταν σχετικά συγκρατημένη. Αλλά μπορεί να εξυπηρέτησε έναν παρόμοιο πολιτικό σκοπό, να στείλει ένα μήνυμα στους θυμωμένους άνδρες ψηφοφόρους ότι ήταν μαζί τους.

Διάφοροι σχολιαστές, μεταξύ των οποίων και επιφανείς Ρεπουμπλικάνοι, υπέθεσαν ότι το σχόλιο του κ. Τραμπ ότι αρπάζει τις γυναίκες «από το μ….» θα του προκαλούσε πλήγμα στην προεκλογική κούρσα. Αλλά ορισμένοι άνδρες σιωπηρά απολάμβαναν τον μάτσο, προκλητικό λόγο του. Τελικά το 53% των Αμερικανών ανδρών (και το 62% των Λευκών Αμερικανών ανδρών) ψήφισε τον κ. Τραμπ.

Η θητεία του κ. Τραμπ έχει συμπέσιε με το κίνημα #MeToo κατά της σεξουαλικής παρενόχλησης, το οποίο έβαλε τέλος στην καριέρα ορισμένων εκ των πιο διάσημων ανδρών στο Χόλιγουντ, στα μέσα ενημέρωσης, στις επιχειρήσεις και στην πολιτική.

Αλλά η άνοδος του #MeToo μπορεί επίσης να τροφοδότησε τα ανδρικά αντανακλαστικά που θρέφουν τον λαϊκισμό. Ο Γερουσιαστής, Λίντσεϊ Γκράχαμ, ένας από τους πιο δυναμικούς υποστηρικτές του κ. Κάβανο, υιοθέτησε τη γλώσσα της θυματοποίησης όταν δήλωσε κατά την ακροαματική διαδικασία για την έγκριση του δικαστή: «Είμαι ένας εργένης άντρας από την Νότια Καρολίνα και μου λένε να σκάσω. Αλλά δεν θα σκάσω, ότι και αν λέτε».

Πολλοί Δημοκρατικοί παρηγορούνται από την ιδέα ότι ακόμα και αν ο κ. Κάβανο πάρει την έγκριση, η όλη αντιπαράθεση θα γυρίσει μπούμερανγκ για τους Ρεπουμπλικανούς στις ενδιάμεσες εκλογές. Πρόσφατη δημοσκόπηση έδειξε πως οι λευκές γυναίκες τείνουν προς τους Δημοκρατικούς με διαφορά 12 μονάδων.

Αλλά ορισμένοι Ρεπουμπλικάνοι πιστεύουν ότι η υπόθεση Κάβανο μπορεί να αποδειχθεί ωφέλιμη για αυτούς, με την κινητοποίηση των λευκών ψηφοφόρων. Ο Τζέιμς Ρόμπινς, πρώην αξιωματούχος της κυβέρνησης του Τζορτζ Μπους του νεότερου, προειδοποίησε τους άνδρες πως αν «οι Δημοκρατικοί κερδίσουν στην υπόθεση Κάβανο τότε ο οποιοσδήποτε άνδρας θα μπορούσε να αντιμετωπίσει αναπόδεικτες κατηγορίες που θα θεωρούνταν αυτόματα αληθινές».

Έχουν εμφανιστεί επίσης και σημάδια δυσαρέσκειας για τις επιπτώσεις του #MeToo σε προπύργια της φιλελεύθερης Αμερικής. Τις τελευταίες εβδομάδες, το Χάρπερ και το New York Review of Books δημοσίευσαν αγωνιώδη γράμματα ανδρών που έχασαν την καριέρα τους μετά από πολλαπλές κατηγορίες για κακομεταχείριση γυναικών. Ο Ιαν Μπουρούμα, ο διευθυντής του New York Review of Books έχασε τη δουλειά του μετά τον σάλο που προκλήθηκε.

Οι διαμάχες αυτές στους κόλπους της αμερικανικής διανόησης είναι ασήμαντες μπροστά στο δράμα της υπόθεσης Κάβανο ή της μάτσο ωμότητας που επιδεικνύουν πολιτικοί στην Ιταλία ή στις Φιλιππίνες. Αλλά καταδεικνύουν τη διχαστική επίδραση που έχουν οι συζητήσεις για το φύλο στην πολιτική και στην κοινωνία.

Αν υπάρχει όμως κάτι από το οποίο θρέφεται ο λαϊκισμός, αυτό είναι το μίσος και ο διχασμός.

© The Financial Times Limited 2018. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation