Η Τουρκία προχωρά διακριτικά το σχέδιό της να μετατρέψει την Κωνσταντινούπολη σε ελκυστικό κέντρο παροχής χρηματοοικονομικών υπηρεσιών.

Το ευρύ κυβερνητικό σχέδιο δράσης περιέχει εβδομήντα ένα «σημεία δράσης», συμπεριλαμβανομένων και αλλαγών στους χρηματοοικονομικούς νόμους, που θα φέρουν τη χώρα στα ευρωπαϊκά επίπεδα. Οι αλλαγές θα συμπεριλαμβάνουν ακόμη ένα αυτόνομο κέντρο επίλυσης διαφορών που θα μπορεί να διαχειριστεί τις νόμιμες διαμάχες στις χρηματοοικονομικές αγορές.

«Δημιουργούμε μια δικαστική αρχή αποκλειστικά για τον χρηματοοικονομικό κλάδο», είπε στο The Banker ανώτατο στέλεχος της κυβέρνησης. Το σχέδιο περιλαμβάνει ακόμη ενημερώσεις του νομοθετικού πλαισίου που ισχύει σε χρηματοοικονομικά προϊόντα και υπηρεσίες, όπως τα ομόλογα sukuk ή «ισλαμικά ομόλογα» και απαιτήσεις δημοσιοποίησης δεδομένων, ώστε να υπάρξει μεγαλύτερη διαφάνεια στις αγορές. Επιπρόσθετα, η κυβέρνηση δουλεύει για την απλοποίηση του φορολογικού συστήματος της χώρας.

Τον Δεκέμβριο, το κοινοβούλιο ενέκρινε έναν νέο νόμο με τον οποίο δίνει στην κυβέρνηση αυστηρότερο έλεγχο επί της τουρκικής Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς (SPK). Σε συνέχεια των αλλαγών, ο πρόεδρος Vedat Akgiray και άλλα έξι μέλη του συμβουλίου έχασαν τις θέσεις τους, χωρίς ακόμη να είναι ξεκάθαρο αν θα διοριστούν εκ νέου.

Ο νόμος αυτός, άλλωστε, επιτρέπει και την αναδιοργάνωση των τουρκικών χρηματιστηρίων, εν όψει και της αναμενόμενης συγχώνευσης του Istanbul Gold Exchange και του IMKB. Το νέο χρηματιστήριο τελικά θα ιδιωτικοποιηθεί και θα κάνει πράξη έναν ακόμη κυβερνητικό στόχο για μια περισσότερο ανταγωνιστική διεθνώς Κωνσταντινούπολη. Ο νόμος περιλαμβάνει ακόμη νέες διατάξεις για τις αγορές κατοικίας και ενέργειας.

Ωστόσο, η νέα νομοθεσία δεν είναι χωρίς αντίλογο. Οι πολιτικοί της αντιπολίτευσης απηύθυναν κατηγορίες για παρέμβαση στην ανεξαρτησία των χρηματοοικονομικών αρχών και εξέφρασαν ανησυχίες για το κατά πόσον αυτό θα δημιουργούσε ένα σώμα πειθήνιο στις κυβερνητικές επιταγές.

Οι επενδυτές και οι παίκτες του χρηματοοικονομικού κλάδου γενικά καλωσόρισαν τις νέες εξελίξεις. Ο Erkan Kilimci, γενικός διευθυντής στην Erste Securities Istanbul είπε ότι με την υιοθέτηση του νέου νόμου για τις αγορές η Τουρκία δεν θα μείνει μόνο στους κανονισμούς της Ε.Ε., αλλά επιπλέον θα ανοίξει τον δρόμο και για ένα ανταγωνιστικότερο χρηματιστήριο.

Η διευθέτηση θεμάτων διακυβέρνησης είναι εξαιρετικά ουσιώδης αν η Τουρκία έχει σκοπό να προχωρήσει στον στόχο της, να προσελκύσει δηλαδή διεθνείς χρηματοοικονομικές επενδύσεις. Το κυβερνόν κόμμα AKP έχει στα θετικά του την πρόοδο που έγινε, αλλά υπάρχει ακόμη πολλή δουλειά να γίνει.


Ηρεμία στην καταιγίδα

Το AKP που είναι στην εξουσία από το 2002 κατάφερε αρκετά σημαντικά πράγματα σε μια εποχή κατά την οποία αρκετοί από τους Ευρωπαίους γείτονές της Τουρκίας βυθίστηκαν βαθύτερα στην οικονομική κρίση και οι κοινωνικές αναταραχές στη Μέση Ανατολή συνεχίστηκαν. «Η επιτυχία της Τουρκίας αντανακλά στο περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων και στη σταθερή τροχιά ανάπτυξης», λέει ο κ. Kilimci.

«Από το 2002 έως το 2007, το ΑΕΠ της χώρας σημείωσε εντυπωσιακή αύξηση με μέσο όρο της τάξης του 6,8%, ενώ η Τουρκία έγινε μία από τις ταχύτερα ανακάμπτουσες χώρες μετά την κρίση της Lehman με σχεδόν 9% μέσο όρο ανάπτυξης στα έτη 2010 και 2011», επισημαίνει ο ίδιος. «Το 2012 οι πολιτικοί έφεραν μέτρα που είχαν σκοπό την ήπια προσγείωση και άρα μεγαλύτερη ισορροπία εγχώριας και εξωτερικής ζήτησης. Αντίστοιχα, το 2012 ήταν έτος σταθμός για την Τουρκία, καθώς η χώρα κατάφερε να χαμηλώσει το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών της χωρίς να παρατηρηθεί συρρίκνωση της οικονομίας για πρώτη φορά στην πρόσφατη ιστορία της».

«Η ανάπτυξη του ΑΕΠ για το 2012 αναμένεται στο 3%, ενώ το ποσοστό προβλέπεται ότι θα ανέλθει στο 4% για το 2013. Αναμένουμε τον πληθωρισμό να έχει υποχωρήσει έως το 6,5% στο τέλος του 2012 - μια σημαντική βελτίωση σε σχέση με τον πληθωρισμό του 30% που καταγράφηκε το 2002», λέει ο κ. Kilimci. «Τόσο οι βελτιώσεις στα θεμελιώδη μεγέθη της χώρας όσο και οι προβλέψεις για ήπιο πληθωρισμό έχουν βοηθήσει στην υποχώρηση των αποδόσεων των ομολόγων. Τώρα το διετές ομόλογο εμφανίζει την ιστορικά χαμηλή απόδοση 5,8%, σε σύγκριση με τα υπεράνω του 50% επίπεδα του 2003».

Η τουρκική κυβέρνηση μετακύλισε το βάρος των εξαγωγών της μακριά από την Ευρώπη, και κάνοντας κάτι τέτοιο διαφοροποίησε την έκθεσή της στον κίνδυνο. Το 2002 στην Ευρώπη αντιστοιχούσε το 57% των εξαγωγών της Τουρκίας.

Τον Σεπτέμβριο του 2012 το ποσοστό ήταν στο 38%, λέει η Fatma Melek, επικεφαλής οικονομολόγος στην AKBank. Τώρα, οι τουρκικές εξαγωγές στη Μέση ανατολή και στην Κοινοπολιτεία Ανεξάρτητων Κρατών έχουν μεγαλώσει. Το 2007 στις χώρες αυτές πήγαινε το 19% των συνολικών εξαγωγών της χώρας, ενώ το 2012 το ποσοστό αυτό ήταν στο 45%.

«Το επίπεδο μόχλευσης στα τουρκικά νοικοκυριά είναι στο 19% του ΑΕΠ, ενώ στις επιχειρήσεις στο 44%. Τα αντίστοιχα επίπεδα για τη Γαλλία, την Αγγλία, την Ισπανία και την Ιταλία είναι στο 77% και στο 140% του ΑΕΠ», λέει η κ. Melek.


Χτίζοντας

Σε πιο υλικούς όρους, οι κρατικές τράπεζες Ziraat, Halkbank και Vakifbank είναι στη διαδικασία της μετακίνησης του κέντρου επιχειρήσεών τους από την πρωτεύουσα Άγκυρα στην Κωνσταντινούπολη. Τελικά, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα θα μεταφερθούν στην περιοχή Atasehir της Πόλης, που καταλαμβάνει περιοχή 2,5 εκατ. τετραγωνικών μέτρων και είναι μεγαλύτερη από τις αντίστοιχες στη Νέα Υόρκη ή στο Λονδίνο.

Υπάρχουν ακόμη σχέδια για να ενισχυθεί το εντυπωσιακά φτωχό σύστημα μεταφορών της Κωνσταντινούπολης, συμπεριλαμβανομένων των προβλέψεων για κατασκευή περισσότερων αυτοκινητοδρόμων (10.000 χιλιόμετρα θα κατασκευαστούν έως το 2023). Άλλες εξελίξεις σε επίπεδο σχεδιασμού περιλαμβάνουν περισσότερες γραμμές γρήγορου σιδηροδρομικού δικτύου, μια τρίτη γέφυρα πάνω από το Βόσπορο, τούνελ κάτω από το ποτάμι για οχήματα και συρμούς, καθώς και ένα τρίτο αεροδρόμιο.

Ωστόσο, αρκετές από αυτές τις εξελίξεις απέχουν αρκετά από το να ολοκληρωθούν. Ο δεύτερος τη τάξει της τουρκικής κυβέρνησης Αλί Μπαμπακάν παραδέχθηκε το 2011 ότι μόλις εννέα από τις εβδομήντα μία δράσεις του στρατηγικού σχεδίου έχουν πραγματοποιηθεί. Ωστόσο, στο διάστημα αυτό, η κατάταξη της Κωνσταντινούπολης στη λίστα με τα παγκόσμια χρηματοοικονομικά κέντρα βελτιώθηκε αισθητά από την 61η θέση στην 56η.


Οι κεφαλαιαγορές κινούνται

Ίσως το πιο σημαντικό βήμα για τη μετεξέλιξη της Κωνσταντινούπολης σε σημαντικό διεθνές χρηματοοικονομικό κέντρο είναι ο νέος νόμος που ψηφίστηκε στην Τουρκία για τις κεφαλαιαγορές. Υπό το νέο καθεστώς, τουλάχιστον ένα μέλος του SPK πρέπει να είναι απόφοιτος νομικής, ένα άλλο πρέπει να έχει εργαστεί στις αγορές για τουλάχιστον 10 χρόνια και ένα άλλο θα πρέπει να έχει δουλέψει στην SPK επίσης για τουλάχιστον 10 χρόνια.

Αυτό είναι αρκετά διαφορετικό από όσα ορίζει ο τρέχων νόμος, ο οποίος τέθηκε σε ισχύ μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1980. Σήμερα οι διατάξεις προβλέπουν τριετή θητεία για τα μέλη της SPK. Ο πρόεδρος της επιτροπής ορίζεται για έξι έτη από το υπουργικό συμβούλιο, το οποίο εξετάζει τις υποψηφιότητες που υποβάλλουν ο υπουργός Οικονομικών, ο υπουργός Εμπορίου, η αρχή εποπτείας των τουρκικών τραπεζών και άλλοι χρηματοοικονομικοί φορείς.

Οι αλλαγές αυτές προκάλεσαν μικρή πολιτική αντιπαράθεση -κάτι συνηθισμένο στην Τουρκία-, με την αντιπολίτευση να διαμαρτύρεται ότι η κυβέρνηση προσπαθεί να σφίξει τη λαβή της στα ανεξάρτητα χρηματοοικονομικά όργανα της χώρας.


Εταιρική Διακυβέρνηση

Ένας δηλωμένος στόχος των μεταρρυθμίσεων είναι να βελτιωθεί η εταιρική διακυβέρνηση στην Τουρκία, που πολλοί επισημαίνουν πως συχνά υπολείπεται σε σχέση με τα διεθνή στάνταρ. «Με αυτόν τον νέο νόμο δημιουργούμε ένα σταθερό πλαίσιο γύρω από την τραπεζική επίβλεψη και εποπτεία», λέει επίσημος αξιωματούχος. «Ο νέος νόμος έχει ρήτρες σχετικές με τη διοίκηση και τη διακυβέρνηση των εταιριών που έχουν να κάνουν με την ανεξάρτητη διοικητική δομή των διαπραγματευόμενων στο χρηματιστήριο εταιριών».

«Τον Ιούνιο, παρουσιάστηκε ένας νέος κώδικας εμπορίου εισηγούμενος αρκετά θέματα εταιρικής διακυβέρνησης, συμπεριλαμβανομένων κι εκείνων που έχουν επίδραση στις μικρές και μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεις», λέει η Tatiana Filippova, εκτελεστικό μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Sekerbank.

«Αυτό είχε σκοπό να καταστήσει τις επιχειρήσεις περισσότερο διαφανείς ώστε να μπορέσουν έτσι να αντλήσουν περισσότερα κεφάλαια από τις τράπεζες», προσθέτει η ίδια. «Είναι μια καλή ρύθμιση, αλλά αρκετά σημεία της δεν έχουν ακόμη αποσαφηνιστεί. Ο παλιός εμπορικός κώδικας δεν ασχολούνταν με πολλά θέματα διακυβέρνησης μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων. Αυτό γίνεται τώρα. Η διαφάνεια δεν είναι κάτι δεδομένο εδώ. Απαιτεί χρόνο και εξειδίκευση ώστε να τη συνηθίσουν οι μικρομεσαίες εταιρίες. Είναι κοστοβόρος. Υπάρχουν ορισμένες αντιφάσεις ακόμη και για τις τράπεζες. Υποκείμεθα στον κανονισμό των εμπορικών κωδίκων, της επιβλέπουσας αρχής, του συμβουλίου κεφαλαιαγορών. Απαιτείται χρόνος για την προσαρμογή σε όλα».


Νηφάλια πρόβλεψη

Ωστόσο, παρά την αναβάθμιση από τη Fitch τον Νοέμβριο, οι προβλέψεις για την Τουρκία φαίνεται να είναι μάλλον για ήπια, παρά για φρενήρη ανάπτυξη. «Ο ανεμοστρόβιλος της κρίσης στην Ευρώπη οδήγησε την Τουρκία στη διαφοροποίηση της στρατηγικής της όσον αφορά την έκθεση σε άλλες χώρες. Ωστόσο, οι τράπεζες εξακολουθούν να στηρίζονται σε χρηματοδότηση από το εξωτερικό. Κοινοπρακτικά δάνεια, ομόλογα και άλλα χρηματοοικονομικά εργαλεία, όλα προέρχονται από τον δυτικό κόσμο. Βλέπουμε ότι τώρα υπάρχει momentum από τη Μέση Ανατολή, αλλά δεν είναι τόσο διαφοροποιημένο ακόμη», λέει ο Temel Guzeloglou, CEO της Finansbank. 

Άλλοι συμφωνούν. «Η ρυθμιστική αρχή έχει κάνει εξαιρετική δουλειά στο να εισαγάγει τα κατάλληλα μέτρα στην κατάλληλη ώρα», λέει ο Dilek Mutus, εκτελεστικό στέλεχος και επικεφαλής της τοπικής διεύθυνσης Wells Fargo. «Το δύσκολο για τον τραπεζικό κλάδο είναι η αναντιστοιχία στην ωρίμανση- η χρηματοδότηση που είναι διαθέσιμη στην εγχώρια αγορά είναι ακόμη βραχυχρόνια. Οι καταθέσεις είναι συνήθως ανάμεσα σε τρεις και έξι μήνες. Οι μεσοπρόθεσμες εναλλακτικές χρηματοδότησης για τις τουρκικές τράπεζες είναι με διαφορά η πιο κοινή λύση, την οποία αναζητούν οι πελάτες των εγχώριων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων».

Αυτή η ευκαιρία προσελκύει επίσης και private investment επενδυτές. Το Mediterra Capital του κ. Ahmet Farayali είναι μια τέτοια περίπτωση. «Οι τουρκικές εταιρίες χρειάζονται μακροπρόθεσμο κεφάλαιο και μετοχικό κεφάλαιο», λέει ο κ. Farayali, που εργάστηκε στο Λονδίνο με την παγκοσμία εταιρία επενδύσεων KKR ως υπεύθυνος επενδύσεων στην Τουρκία.

«Οι τουρκικές οικογενειακές επιχειρήσεις βασίζονται στις δικές τους πηγές κεφαλαίου ώστε να μεγαλώσουν τις επιχειρήσεις τους. Το κεφάλαιό τους δεν είναι αρκετό ώστε να εκμεταλλευτούν πλήρως τις προοπτικές ανάπτυξης. Υπάρχουν κατ' εκτίμηση 3.500 εταιρίες που αξίζουν ανάμεσα σε 25 εκατ. και 250 εκατ. ευρώ, σύμφωνα με έρευνά μας. Υπάρχουν λιγότερες εταιρίες που αξίζουν πάνω από 250 εκατ. ευρώ, αλλά αυτές έχουν καλύτερη πρόσβαση σε μακροπρόθεσμα κεφάλαια», λέει ο ίδιος.


Επενδυτικές ευκαιρίες

Για τον κ. Kilimci της Erste η Τουρκία παρέχει έξοχες ευκαιρίες για χρηματιστηριακούς οίκους. Η Εrste φροντίζει να πλασαριστεί στη χώρα ως ειδικός για εξαγορές και συγχωνεύσεις. Στα τέλη του 2012 η Erste εισήγαγε νέους τίτλους στο χρηματιστήριο της Κωνσταντινούπολης. Αυτά τα μοχλευμένα δομημένα προϊόντα παρακολουθούν την εξέλιξη της τιμής ενός στοιχείου ενεργητικού, παρέχοντας εύκολη και συμφέρουσα πρόσβαση σε ξένα στοιχεία ενεργητικού, όπως είναι ο γερμανικός δείκτης μετοχών, ο χρυσός και το πετρέλαιο, σημειώνει ο κ. Kilimci.

Τέτοιες ξένες απευθείας επενδύσεις θα είναι κλειδί για τη μετάβαση της Τουρκίας. Ανάμεσα στα έτη 2002 και 2011, το 67% των επενδύσεων αυτών κατευθύνθηκε κυρίως στον κλάδο των υπηρεσιών, λέει η κ. Melek της AkBank, ενώ το 41% κατευθύνθηκε στον χρηματοπιστωτικό κλάδο, από 12% στους κλάδους της ενέργειας και τηλεπικοινωνιών, ενώ από 4% πήραν οι κλάδοι της μεταποίησης, του φαγητού και των χημικών και 2% το real estate.
 
Η κ. Melek λέει ότι 25 δισ. δολ. έχουν επενδυθεί στον ενεργειακό κλάδο στην Τουρκία κατά τη διάρκεια των τελευταίων εννέα ετών. «Μέχρι το 2023 ο αριθμός αυτός πρέπει να έχει ανέλθει στα 120 δισ. δολ.», προσθέτει.

«Τέτοια επένδυση χρειάζεται σημαντική εμπλοκή του ιδιωτικού τομέα. Θα δούμε περισσότερες απευθείας επενδύσεις στον ενεργειακό κλάδο κατά την προσεχή περίοδο - ειδικά σε ό,τι αφορά τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η Τουρκία σκοπεύει να αυξήσει το ποσοστό των ανανεώσιμων πηγών που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ως το 30%, εκ των οποίων η πυρηνική ενέργεια θα έχει ποσοστό 20%», συμπληρώνει η ίδια.

Για πολλούς, είναι ζήτημα το πότε και όχι το εάν η Τουρκία θα γίνει διεθνές χρηματοοικονομικό κέντρο. «Ιστορικά, η Τουρκία υπήρξε χρηματοοικονομικό κέντρο. Τώρα το ζητούμενο είναι να διεκδικήσει ξανά αυτήν την ταυτότητα. Βρίσκεται σε προνομιακή γεωγραφική θέση, η κουλτούρα ταιριάζει, η κυβέρνηση δουλεύει τις μεταρρυθμίσεις στις υποδομές, ενώ οι χρηματοοικονομικές και δικαστικές αρχές συντονίζονται. Όταν αυτή η βάση καθιερωθεί, θα υπάρχει ένα τελευταίο πρόβλημα προς λύση: οι μεταφορές και οι υποδομές οι οποίες είναι ανεπαρκείς στην Κωνσταντινούπολη. Τα έργα είναι καθ’ οδόν. Αυτό δεν είναι κάτι που μπορεί να γίνει σύντομα», λέει ο κ. Guzeloglou της Finansbank.


*Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με τον αρθρογράφο; Τι γνώμη έχετε;

To Εuro2day.gr ενθαρρύνει τον διάλογο και την έκφραση απόψεων από τους αναγνώστες. Σχολιάστε το άρθρο και πείτε την άποψή σας δημόσια για όσα συμβαίνουν και μας αφορούν όλους. Αν θεωρείτε το άρθρο σημαντικό, διαδώστε το με τα εργαλεία κοινωνικής δικτύωσης.