Το πιθανότερο είναι ότι λίγοι αμερικανοί γνωρίζουν το Williston, μια μικροσκοπική πόλη 15.000 κατοίκων στην επαρχία της Νότιας Ντακότας. Ωστόσο, όλο και περισσότεροι στρέφουν το βλέμμα τους στη μικρή πόλη. Και αυτό γιατί ενώ το μεγαλύτερο μέρος των ΗΠΑ παλεύει με την οικονομική κρίση και την υψηλή ανεργία, το Williston υπεραναπτύσσεται. Τόση μάλιστα είναι η ζήτηση για ανθρώπινο δυναμικό, ώστε το τοπικό Mc Donald’s πρόσφερε πρόσφατα μπόνους πρόσληψης 300 δολαρίων, ενώ οι εργάτες που κάνουν τις βραδινές βάρδιες στους σταθμούς εξόρυξης λέγεται ότι πληρώνονται με 15 δολ. ανά ώρα. Και όχι μόνο: oι δρόμοι που κάποτε ήταν έρημοι τώρα είναι γεμάτοι αυτοκίνητα και κίνηση.

Ο λόγος για αυτή τη μεταμόρφωση είναι το πετρέλαιο- όχι όμως το πετρέλαιο που αντλείται με τον παραδοσιακές μεθόδους. Το Willliston βρίσκεται πάνω από το Bakken, έναν βραχώδη σχηματισμό έκτασης 500.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων που περιέχει άφθονο πετρέλαιο. Χάρη στις τεχνολογικές εξελίξεις, που οδήγησαν στην πτώση του κόστους εξόρυξης του πετρελαίου από σχιστόλιθο, η παραγωγή αργού πετρελαίου της Βόρειας Ντακότας αυξήθηκε από μόλις 75.000 βαρέλια ημερησίως το 2005 σε 550.000 βαρέλια ανά ημέρα σήμερα- περισσότερα από οποιαδήποτε άλλη πολιτεία πλην του Τέξας. Ακόμη και το Εκουαδόρ, το οποίο είναι μέλος του ΟΠΕΚ, δεν φτάνει την παραγωγή της Ντακότας.

Η εξόρυξη από σχιστόλιθο μαζί με την αύξηση της παραγωγής από τον Κόλπο του Μεξικού αντέστρεψε την πτωτική πορεία που ακολουθεί τα τελευταία αρκετά χρόνια η παραγωγή αργού πετρελαίου στις ΗΠΑ.

Πέρσι παρήγαγε 6 εκατ. βαρέλια- το υψηλότερο επίπεδο από το 2003. «Μελετώ τις ενεργειακές αγορές από τη δεκαετία του 1970», λέει ο Peter Van Doren, senior συνεργάτης στο Cato Institute στην Ουάσιγκτον «και από τότε είναι η πρώτη φορά που η αμερικανική παραγωγή ακολουθεί την ανιούσα. Είναι εντυπωσιακό».

Οι αναλυτές αμφισβητούν ότι η τάση είναι μόνο βραχυπρόθεσμη- δεδομένων και των αποθεμάτων στις ΗΠΑ που δεν έχουν ακόμη ανακαλυφθεί. «Μέσα στα επόμενα τρία ή τέσσερα χρόνια θα υπάρχει η δυνατότητα να εξορύσσονται ακόμη τρία με τέσσερα εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα από τις ΗΠΑ. Αυτό εξαρτάται μεν από τις τιμές και τους ρυθμιστικούς κανόνες, αλλά δεν είναι εξωφρενική πρόβλεψη».

100 χρόνια αερίου

Η άνοδος του πετρελαίου από σχιστόλιθο ακολούθησε εκείνη του αερίου από σχιστόλιθο. Και τα δύο παράγονται μέσω υδρορωγμάτωσης, μια διαδικασία κατά την οποία το νερό, η άμμος και τα χημικά εκτοξεύονται στον σχιστόλιθο για να τον σπάσουν και να απελευθερώσουν το πετρέλαιο ή το αέριο που έχει μέσα του. Η υδρορωγμάτωση είναι γνωστή από το 1940 αλλά μόνο στα τέλη της δεκαετίας του 1990 οι τεχνικές επέτρεψαν τη χρήση της σε μεγάλη κλίμακα και το συνδυασμό της με διαδικασίες όπως η οριζόντια εξόρυξη και η σεισμική απεικόνιση.

Από τα επίπεδα σχεδόν του μηδενός το 2000, η εξόρυξη από σχιστόλιθο έφτασε να αντιστοιχεί σήμερα στο ένα τρίτο των αποθεμάτων των ΗΠΑ. Είναι τέτοια η επίπτωση αυτών των εξελίξεων ώστε η χώρα είναι πια ο μεγαλύτερος και πιο αναπτυσσόμενος παραγωγός φυσικού αερίου. «Πουθενά δεν αναμένεται να υπάρξει περισσότερη καινοτομία από ό,τι στην αμερικανική ενέργεια», είπε ο Μπάρακ Ομπάμα σε ομιλία του τον Ιανουάριο. «Έχουμε αποθέματα φυσικού αερίου που μπορεί να επαρκέσουν στις ΗΠΑ για σχεδόν 100 χρόνια», πρόσθεσε.

Η αφθονία αερίου στις χώρα οδήγησε στην απότομη πτώση των τιμών από τα περίπου 9 δολάρια ανά ένα εκατομμύριο BTU το 2008, σε λιγότερα από 2 δολάρια για κάθε εκατ. BTU νωρίτερα φέτος (αν και σήμερα η τιμή έχει ανέβει στα 3 δολάρια). Η τιμή αυτή στην Ιαπωνία είναι 15 δολ. και στη Δυτική Ευρώπη περίπου 12 δολ. Οι συνέπειες για τις ΗΠΑ είναι ήδη μεγάλες. Το αέριο αυξάνει συνεχώς τη σημασία του ως πηγή παραγωγής ηλεκτρισμού, κυρίως εις βάρος του άνθρακα- μιας πολύ πιο βρώμικης ενεργειακής πηγής.

Στα τελευταία έξι χρόνια, το αέριο αύξησε τη συμμετοχή του στην συνολική παραγωγή της ενεργειακής παραγωγής των ΗΠΑ από το 1/5 στο 1/4. Η παραγωγή ενέργειας από άνθρακα υποχώρησε στο 36% κατά το πρώτο τρίμηνο του 2012, χαμηλότερα από το 45% ένα έτος νωρίτερα, σύμφωνα με την Αμερικανική Διεύθυνση Ενεργειακών Δεδομένων. Σε μεγάλο βαθμό λόγω αυτού, οι ΗΠΑ μπόρεσαν να μειώσουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη χώρα στο διάστημα των πέντε τελευταίων ετών. Στην Ευρώπη, όπου η χρήση άνθρακα έχει αυξηθεί, έως κάποιο βαθμό λόγω της αύξησης της τιμής του αερίου, έχουν αυξηθεί και οι εκπομπές άνθρακα.

Η καθαριότητα του φυσικού αερίου οδήγησε τον Jorma Ollila, πρόεδρο της Shell να περιγράψει την χρήση του ως «με διαφορά τον γρηγορότερο και φθηνότερο τρόπο να μειωθούν οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στον ενεργειακό κλάδο». Σύμφωνα με τον ίδιο, τα νέα ηλεκτροπαραγωγικά εργοστάσια αερίου εκπέμπουν τη μισή ποσότητα διοξειδίου από όση εκπέμπουν ακόμη και τα νέα εργοστάσια άνθρακα.

Επιπλέον, το αέριο μπορεί να χρησιμοποιηθεί πολύ πιο εύκολα από ότι όποιο άλλο ορυκτό καύσιμο συνδεδεμένο με την ανανεώσιμη ενέργεια. Τα ηλιακά και τα αιολικά πάρκα συνήθως χρειάζεται να ενισχυθούν με πηγές ενέργειας που μπορούν να αυξήσουν την ένταση όταν ο άνεμος σταματήσει ξαφνικά ή το φως ελαττωθεί. Οι γεννήτριες αερίου που μπορούν να ξεκινήσουν και να σταματήσουν γρήγορα ανταποκρίνονται ικανοποιητικά στις απαιτήσεις αυτές. «Οι ηλεκτρικοί σταθμοί φυσικού αερίου είναι πολύ εύκολο να συνδυαστούν, επί παραδείγματι, με αιολική ενέργεια για να λύσουν το πρόβλημα αυτών των διακοπών», λέει ο Christof Ruehl, επικεφαλής οικονομολόγος της BP.

Αφθονία δουλειών

Η αμερικανική οικονομία αναμένεται να ωφεληθεί τα μάλα από το αέριο. Κατ΄αρχάς η παραγωγή ενέργειας από σχιστόλιθο δημιουργεί θέσεις εργασίας. Το ποσοστό ανεργίας της Βόρειας Ντακότας (3,3% στο τέλος Δεκεμβρίου) είναι το χαμηλότερο των ΗΠΑ, έναντι του μέσου όρου της χώρας που διαμορφώνεται στο 8%. ΟJohn Felmy, επικεφαλής οικονομολόγος στο American Petroleum Institute πιστεύει ότι περισσότερες από ένα εκατομμύριο δουλειές μπορούν να παραχθούν στην επόμενη δεκαετία λόγω της παραγωγής ενέργειας από σχιστόλιθο. Ισχυρίζεται ότι η δραστηριότητα αυτή έχει μεταμορφώσει περιοχές της νότιας Πενσυλβάνια, όπως αυτή όπου μεγάλωσε ο ίδιος, που βρίσκεται πάνω στο τεράστιο κοίτασμα «Marcellus». «Βλέπω πράγματα που δεν είχα δει ως παιδί, όπως τις ταμπέλες “ζητείται βοήθεια”», λέει. «Δεν είναι μόνο οι εξορύξεις αερίου και πετρελαίου. Είναι όλοι οι προμηθευτές, είναι όλες οι κοινότητες. Οι άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις είναι σημαντικές».

Αρκετοί σχολιαστές εκτιμούν ότι η χαμηλού κόστους ενέργεια, συνδυασμένη με ένα αρκετά φθηνό δολάριο και μια μειούμενη «ψαλίδα» ανάμεσα στους μισθούς στις ΗΠΑ και σε αρκετές αναδυόμενες αγορές, θα βοηθήσει στην αναζοωγόνηση της βιομηχανικής παραγωγής της χώρας. «Είναι μια εξαιρετική συνταγή για τη μεταποίηση», λέει ο Vikas Dwivedi, επικεφαλής στρατηγικής για πετρέλαιο και αέριο στην αυστραλέζικη εταιρία παροχής χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, Macquarie Group. «Ίσως είμαστε στην αυγή μιας νέας βιομηχανικής επανάστασης στις ΗΠΑ» τονίζει.

Υπερτιμημένος ο σχιστόλιθος
 
Ορισμένοι αναλυτές πιστεύουν ότι η υπερανάτπυξη της παραγωγής ενέργειας από σχιστόλιθο είναι υπερτιμημένη. Αυτό ισχύει κυρίως, λένε, με το πετρέλαιο από σχιστόλιθο, του οποίου η εξόρυξη λόγω των ευμεγέθων μορίων του, τα οποία είναι δύσκολο να βγουν από τις ρωγμές, κοστίζει περισσότερο από ό,τι το αέριο από σχιστόλιθο. Έως ότου οι τεχνολογικές βελτιώσεις επιλύσουν το πρόβλημα, αρκετοί έχουν αμφιβολίες ότι η άνοδος του πετρελαίου από σχιστόλιθο θα συνεχιστεί τόσο γρήγορα όσο το αέριο. «Δεν είναι ακόμη ξεκάθαρο ποιες είναι οι πραγματικές δυνατότητες του πετρελαίου από σχιστόλιθο», λέει ο κ. Ruehl της BP.

Άλλοι προσθέτουν ότι, βραχυπρόθεσμα, τα οφέλη του πετρελαίου από σχιστόλιθο θα περιοριστούν από το γεγονός ότι μεγάλο μέρος αυτού παράγεται σε περιοχές που δεν διαθέτουν αγωγούς. Στη Νότια Ντακότα τεράστιοι στόλοι από φορτηγά απαιτούνται για να μεταφερθεί το αργό πετρέλαιο έως τα διυλιστήρια. «Έχουμε σημαντικά θέματα υποδομών μεταφοράς να επιλύσουμε», λέει ο κ. van Doren από το Cato. «Απέχουμε χρόνια για να φτάσει το δίκτυο των αγωγών εκεί όπου βγαίνει το πετρέλαιο».

Ωστόσο, η παραγωγή του πετρελαίου και του αερίου από σχιστόλιθο αναμένεται να συνεχίσει να αυξάνεται. Οι αισιόδοξοι πιστεύουν ότι τα αποθέματα των ΗΠΑ σε αέριο, που τώρα είναι περίπου στα 650 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ανά έτος, θα μπορούσαν να αυξηθούν στα 850 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα έως το 2035 χάρη κυρίως στον σχιστόλιθο, αλλά και σε περισσότερες ανακαλύψεις σε ό,τι αφορά το συμβατικό αέριο. Εξάλλου, η περεταίρω εξόρυξη πετρελαίου από σχιστόλιθο σε μέρη όπως η Καλιφόρνια, το Οχάιο και το Τέξας θα δώσουν ώθηση στα αποθέματα αργού πετρελαίου για αρκετά από τα ερχόμενα χρόνια.

Τέτοια είναι η αισιοδοξία, ώστε ακόμη και από την BP εκτιμάται ότι εντός 15 ετών οι ΗΠΑ θα μπορούν να καλύπτουν όλες τις ενεργειακές τους ανάγκες μέσω εγχώριων πηγών και μέσω των σχεδόν 3 εκατ. βαρελιών ανά ημέρα που εισάγουν από τους γείτονες Καναδά και Μεξικό. Σήμερα, οι ΗΠΑ αγοράζουν 6 εκατομμύρια βαρέλια ανά ημέρα από τον υπόλοιπο κόσμο. Αν κάτι τέτοιο αποδειχθεί ακριβές, θα έχει σημαντικές γεωπολιτικές επιπτώσεις, περιλαμβανομένης, πιθανότατα και μιας αλλαγής στην πολιτική έναντι της Μέσης Ανατολής.
«Ο κόσμος στον οποίο ζούμε θα είναι σημαντικά διαφορετικός», λέει ο κ. Ruehl. «Θα υπάρξουν μεγάλες συνέπειες που κανείς δεν μπορεί να προβλέψει», συμπληρώνει.

Πολιτική και εξαγωγές υγροποιημένου αερίου

Έως το μέσον της προηγούμενης δεκαετίας, υπήρχε ευρέως η αντίληψη ότι οι ΗΠΑ θα έπρεπε να εισάγουν υγροποιημένο φυσικό αέριο. Αρκετές εταιρίες επένδυσαν δισεκατομμύρια δολάρια στην εισαγωγή ή την αποϋγροποίηση του αερίου. Αλλά η παραγωγή ενέργειας από σχιστόλιθο άλλαξε δραματικά τις προοπτικές. «Πέντε χρόνια νωρίτερα θα είχα τη γνώμη που έχουν πολλοί άνθρωποι, ότι θα κάναμε σημαντικές εισαγωγές υγροποιημένου αερίου», λέει ο κ. Felmi του API. «Αυτό απλώς δεν πρόκειται να συμβαίνει στο εξής».

«Οι ΗΠΑ ποτέ δεν ένιωθαν άνετα να εξάγουν πρώτες ενεργειακές ύλες εκτός των συνόρων τους όπως συνέβαινε με τις εξαγωγές προϊόντων μεταποίησης», λέει ο κ. Dwivedi της Macquarie. «Η διοίκηση Ομπάμα υποστήριξε τις εξαγωγές υγροποιημένου αερίου αλλά με μέτρο. Σε κάποιες περιπτώσεις μόνο έγινε εξαγωγή. Αν δεν κάνεις καθόλου εξαγωγές είναι δύσκολο να γυρίζεις τον κόσμο δίνοντας διαλέξεις για τις οικονομίες της ελεύθερης αγοράς», λέει ο ίδιος. Με δεδομένη την πολιτική ευαισθησία που έχει ένα θέμα όπως οι εξαγωγές αερίου, αρκετοί αναλυτές υποθέτουν ότι η κυβέρνηση θα προσπαθήσει να θέσει ως οροφή στις πωλήσεις το 10% της εγχώριας παραγωγής- κάτι το οποίο δεν θα οδηγήσει σε αύξηση των εγχώριων τιμών.

Την ίδια ώρα, οι οικονομολόγοι είναι διχασμένοι ανάμεσα στο εάν η άνοδος της παραγωγής ενέργειας από σχιστόλιθο θα οδηγήσει σε υποχώρηση τις παγκόσμιες τιμές ενέργειας.

Η Κίνα τρέχει να προλάβει

Το θέμα βέβαια θα ήταν διαφορετικό αν περισσότερες χώρες προχωρούσαν σε εξαγωγές ενέργειας από σχιστόλιθο και άλλων μη συμβατικών αποθεμάτων, όπως κάνουν οι ΗΠΑ και ο Καναδάς. Το ότι λίγοι το έχουν κάνει έως τώρα μικρή σχέση έχει με το ότι τους λείπουν οι καταθέσεις. Μάλλον το θέμα είναι ότι η Βόρειος Αμερική απλώς έκανε περισσότερα από ό,τι άλλες χώρες για να εκμοντερνίσει και να απελευθερώσει τις ενεργειακές αγορές της, και να τονώσει τον ανταγωνισμό. Η τεχνολογία της υδρορωγμάτωσης και η οριζόντια εξόρυξη τελικά έγιναν πράξη χάρη στις εταιρίες και την κρατική παρέμβαση– και οι δύο είχαν ως κίνητρο τις υψηλές τιμές του πετρελαίου- οι οποίες επένδυσαν εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια ώστε να βρεθούν τρόποι να εξαχθούν υδρογονάνθρακες φτηνά, με τη μέθοδο του σχιστόλιθου.

Πρόοδος όμως έχει αρχίσει να σημειώνεται και σε άλλα μέρη. Η Κίνα, η οποία ήδη παράγει μια μορφή μη συμβατικού φυσικού αερίου (coalbed methane) δεν έχει σχεδόν καθόλου αγγίξει τα αποθέματά της σε σχιστόλιθο, τα οποία ίσως ξεπερνούν και αυτά των ΗΠΑ. Δεν είναι τυχαίο ότι οι κρατικές επιχειρήσεις ξεκίνησαν να συνεργάζονται με ξένες εταιρίες για να θεραπεύσουν αυτό το ελάττωμα. Το Διεθνές Ινστιτούτο Ενέργειας πιστεύει ότι η παραγωγή αερίου στην Κίνα θα μπορούσε να φτάσει τα 480 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα έως το 2035 από τα οποία τα 390 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα θα προέρχονται από μη συμβατικές πηγές ενέργειας.

Με την Ευρώπη τι γίνεται;

Αρκετοί αναλυτές έχουν προσπαθήσει να μαντέψουν τι θα συμβεί στην Ευρώπη και το κατά πόσον η «επανάσταση» της ενέργειας από σχιστόλιθο θα επεκταθεί και εκεί. Η Γηραιά ήπειρος δεν έχει ακόμη προχωρήσει στην παραγωγή αερίου από σχιστόλιθο, αν και διαθέτει μεγάλα αποθέματα.

Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο ότι οι ευρωπαίοι εμφανίζονται πιο ανήσυχοι για την ίδια την υδρορωγμάτωση από ό,τι οι Αμερικανοί. Η Γαλλία που θεωρείται ότι έχει τα περισσότερα αποθέματα στο έδαφός της και η Βουλγαρία, εγκατέλειψαν την πρακτική. Οι βασικές ανησυχίες είναι ότι η υδρορωγμάτωση είναι πιθανό να προκαλέσει σεισμούς (πρόσφατα στην νοτιοδυτική Αγγλία απαγορεύτηκε λόγω μιας μικρής δόνησης που συνδέθηκε και με την εξόρυξη από σχιστόλιθο), να μολύνει το νερό και να ελευθερώσει στην ατμόσφαιρα τη μεθάνη, ένα αέριο του θερμοκηπίου.

Το Μάιο το Βερμόντ έγινε η πρώτη πολιτεία των ΗΠΑ που απαγόρευσε την υδρορωγμάτωση, ενώ και η Νέα Υόρκη σκέφτεται να ακολουθήσει το παράδειγμα. Λίγοι όμως άλλοι είναι πιθανό να κάνουν κάτι τέτοιο. Η πλειονότητα των ερευνών που έχουν έως τώρα πραγματοποιηθεί καταδεικνύει ότι εάν ακολουθούνται οι κανόνες, η πιθανότητα κινδύνου είναι περιορισμένη. Ο κίνδυνος των σεισμών αναφέρεται ως αμελητέος και η μόλυνση του νερού πολύ λίγο πιθανή με δεδομένο ότι η υδρορωγμάτωση συνήθως πραγματοποιείται σε βάθη μεγαλύτερα από αυτά του νερού. Οι διαρροές μεθάνης, παρότι δύσκολο να ποσοτικοποιηθούν, δεν θεωρούνται περισσότερο επιβλαβείς σε σχέση με τις συμβατικές πετρελαιοπηγές.

«Τα αποτελέσματα που έχουν αρχίσει να βλέπουν το φως της δημοσιότητας συνηγορούν κατηγορηματικά στο ότι οι αρνητικές περιβαλλοντικές συνέπειες που σχετίζονται με την εξόρυξη από σχιστόλιθο οφείλονται σε πρόχειρη κατασκευή της πετρελαιοπηγής και όχι στην υδρορωγμάτωση», λέει ο Paul Stevens, senior ερευνητής στη βρετανική think tank, Chatham House .

Αρκετοί οικονομολόγοι πιστεύουν ότι η Ευρώπη κάνει κακό στον εαυτό της με το να μην αγκαλιάζει την τεχνολογία εξόρυξης από σχιστόλιθο. «Η Ευρώπη θα πρέπει να ακολουθήσει, εκτός και αν θέλει να είναι πάντα εισαγωγέας ενέργειας και να έχει αυτή την πληγή στο ισοζύγιο συναλλαγών της», λέει ο κ. Dwivedi. «Κάποια στιγμή κάποιος θα αναρωτηθεί: πως γίνεται να είναι ασφαλές παντού και εδώ δεν είναι;».
 
Εμπόδιο όμως στην ευρωπαϊκή παραγωγή μπορεί να αποτελέσει και η ίδια η γεωλογία. Οι διαφορετικές συστάσεις του πετρώματος ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Ευρώπη οδήγησαν τους επιστήμονες στο συμπέρασμα ότι οι γεωτρήσεις στην περίπτωση της Γηραιάς Ηπείρου είναι πιθανό να μην μπορούν να χρησιμοποιήσουν την ίδια τεχνολογία που εξυπηρέτησε τόσο πολύ τις ΗΠΑ. Η Πολωνία, η οποία στην προσπάθειά της να ανεξαρτητοποιηθεί από τη Ρωσία έχει κάνει τη μεγαλύτερη πρόοδο στην ήπειρο και έχει παραχωρήσει περισσότερες από 100 άδειες έρευνας, υπέστη πλήγμα τον Ιούνιο, όταν η Exxon Mobil ανακοίνωσε ότι σταματά τις δοκιμές, καθώς βρήκε λιγότερο αέριο από όσο περίμενε, και υπονοώντας ότι νέες τεχνικές θα χρειάζονταν για να εξορυχτεί ό,τι βρίσκεται εκεί.

Ποιος θα πληρώσει;
 
Στην περίπτωση αυτή δεν είναι σαφές από πού θα προέλθουν τα χρήματα για την ανάπτυξη της απαιτούμενης τεχνολογίας. Ο κ. Stevens λέει ότι η κρατική έρευνα στην υδρορωγμάτωση ήταν σημαντική για την καθιέρωση του κλάδου της παραγωγής ενέργειας από σχιστόλιθο. Ωστόσο, οι ευρωπαίοι πολιτικοί φαίνονται απρόθυμοι να εμπλακούν με παρόμοιο τρόπο. «Αρκετοί θεωρούν την επανάσταση του αμερικανικού αερίου από σχιστόλιθο ως θρίαμβο των “δυνάμεων της αγοράς”», λέει. Υπάρχει μια δόση αλήθειας σε αυτό. Αυτό όμως που αυτοί οι άνθρωποι ξεχνούν είναι ότι οι ΗΠΑ επένδυσαν εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια στην έρευνα και την ανάπτυξη- κάτι που μια εταιρία δεν θα έκανε υπό κανονικές συνθήκες.

«Στις Βρυξέλλες η λογική είναι “το αφήνουμε αυτό στην ιδιωτική πρωτοβουλία”. Είναι όμως αμφίβολο αν κάτι τέτοιο θα πετύχει». Ένα άλλο μειονέκτημα της Ευρώπης είναι ότι το δίκτυο αγωγών αερίου της είναι πολύ μικρότερο από εκείνο των ΗΠΑ. Έτσι, λίγοι πιστεύουν ότι η Ευρώπη θα προφτάσει τις ΗΠΑ σύντομα. «Όσοι μιλούν για μια ευρωπαϊκή επανάσταση στην εξόρυξη αερίου από σχιστόλιθο εντός των επόμενων πέντε -δέκα ετών, είναι εντελώς εκτός πραγματικότητας», λέει ο κ. Stevens. «Αν μιλάμε για περίοδο δέκα - δεκαπέντε ετών, τα πράγματα είναι διαφορετικά».

Το φυσικό αέριο δεν αποτελεί ακόμη εμπόρευμα, με την έννοια του πετρελαίου ή του άνθρακα, τα οποία αποτιμώνται λίγο ως πολύ με τον ίδιο τρόπο ανά τον κόσμο. Δεν υπάρχει κάτι σαν παγκόσμια τιμή του φυσικού αερίου. Οι αγορές αερίου λειτουργούν είτε σε εθνικό είτε σε περιφερειακό επίπεδο. Η διαφορά αυτή οφείλεται στα έξοδα για τη μεταφορά του αερίου. Η μεταφορά του από ήπειρο σε ήπειρο που συνήθως δεν διαθέτουν αγωγούς για μεταξύ τους διασύνδεση απαιτεί την μετατροπή σε υγροποιημένο αέριο (LNG) και τερματικά υγροποίησης , όπου το αέριο ψύχεται στους -161 βαθμούς Κελσίου απέχει αρκετά από το να είναι φτηνή. Ένα εξ αυτών το οποίο κατασκευάζεται στην δυτική ακτή της Αυστραλίας υπολογίζεται ότι θα κοστίσει 30 δισ. ευρώ.

Έτσι οι αγορές αερίου μοιάζουν με αυτές του πετρελαίου πριν την έλευση των μεγάλων τάνκερ, τα οποία κατέβασαν σημαντικά το μεταφορικό κόστος και οδήγησαν στην παγκοσμιοποίηση του προϊόντος. Ωστόσο, οι αναλυτές πιστεύουν ότι οι δυνατότητες και το εμπόριο του LGN θα μεγαλώσει καθώς οι παραγωγοί θα ωφεληθούν από τις υψηλές τιμές του αερίου σε Ευρώπη και Ασία. Καθώς θα συμβαίνει, οι τιμές ανάμεσα στις περιοχές του κόσμου θα αρχίσουν να συγκλίνουν ακόμη περισσότερο και θα χρειαστούν χρόνια πριν τα κόστη μεταφοράς του LGN υποχωρήσουν αρκετά ώστε να έχουμε μία μόνο κοινή τιμή αερίου. «Πιστεύω ότι τελικά η αγορά αερίου θα περάσει κάτι παρόμοιο με αυτό που συνέβη στην αγορά πετρελαίου όταν μπήκαν στην εικόνα τα τάνκερ», λέει ο κ. Ruehl. «Δεν θα συμβεί αύριο, αλλά τα πράγματα πηγαίνουν προς την ενοποίηση της παγκόσμιας αγοράς αερίου», συμπληρώνει.

Ο ΟΠΕΚ ανησυχεί

Αυτό το φαινόμενο, η υπεραύξηση δηλαδή των αποθεμάτων στις ΗΠΑ, είναι πιθανό κατά τις επόμενες δεκαετίες να πλήξει τους παραδοσιακούς παραγωγούς πετρελαίου , κυρίως τα μέλη του ΟΠΕΚ.

Οι προσδοκίες παλαιότερα ήταν ότι η παγκόσμια ζήτηση για ενέργεια στα επόμενα είκοσι χρόνια θα καλύπτονταν σχεδόν αποκλειστικά από τον ΟΠΕΚ. Ο κ. Stevens λέει ότι το αέριο από σχιστόλιθο ανέτρεψε αυτή την υπόθεση. Για μεγάλο χρονικό διάστημα, η συμπεριφορά αρκετών από τα μέλη του ΟΠΕΚ ήταν: ‘Δεν είναι ανάγκη να κάνουμε και πολλά. Καθόμαστε και περιμένουμε γιατί τελικά ο κόσμος θα μας χρειαστεί και θα πρέπει να έρθει σε εμάς. Εμείς έχουμε το πετρέλαιο’. Αυτό δεν είναι βέβαιο ότι ισχύει πλέον. Οι έξυπνοι εντός του ΟΠΕΚ ανησυχούν ολοένα και περισσότερο».

Ο ΟΠΕΚ που ρωτήθηκε από το The Banker κατά τη συγγραφή αυτού του άρθρου, αρνήθηκε να απαντήσει. Ωστόσο, έχει αναγνωρίσει την απειλή του πετρελαίου και του αερίου από σχιστόλιθο. Σε ομιλία του τον Ιούνιο, ο γενικός γραμματέας Abdall Salem el Badri είπε ότι υπάρχουν πιθανοί ‘νέοι ρυθμιστές του παιχνιδιού’. Ο ίδιος έδωσε έμφαση στις περιβαλλοντικές συνέπειες της υδρορωγμάτωσης και είπε ότι «μολονότι η επιστήμη και η τεχνολογία θα βοηθήσουν να λυθούν τα θέματα αυτά, θα απαιτηθεί χρόνος.» Αρκετοί αναλυτές πιστεύουν ότι η στάση αυτή είναι αλαζονική και ότι ο ΟΠΕΚ θα αρχίσει να νιώθει δυσάρεστα από την αύξηση των αποθεμάτων του νωρίτερα από ό,τι αναμενόταν.

Αν και η εξόρυξη ενέργειας από σχιστόλιθο έχει ήδη προφανείς συνέπειες στις ΗΠΑ, δεν είναι βέβαιο ότι οι επιπτώσεις στον υπόλοιπο κόσμο θα είναι εξίσου σημαντικές. Μια κατάρρευση στις τιμές του πετρελαίου ή του αερίου θα μπορούσε να φρενάρει τα projects με τον σχιστόλιθο και να σταματήσει τις επενδύσεις στην έρευνα. Εξάλλου, οι περιβαλλοντικοί φόβοι ειδικά στην Ευρώπη είναι ακόμη οξυμένοι. Ωστόσο, οι περισσότεροι άνθρωποι που είχαν κάποια επαφή με την ενέργεια από σχιστόλιθο, θεωρούν αμελητέες τις δυσκολίες και εκφράζουν την άποψη ότι τα αποτελέσματά της θα έχουν βάθος και διάρκεια. Ο Peter Voser διευθύνων σύμβουλος στη Shell- μια εταιρία που δεν φημίζεται για… υπερβολές- πρόσφατα είπε ότι «η επανάσταση στο φυσικό αέριο είναι η πιο σημαντική εξέλιξη στον τομέα της ενέργειας εδώ και δεκαετίες. Τόσο, ώστε η Shell να εκτιμά ότι για πρώτη φορά φέτος θα παράξει περισσότερο αέριο παρά πετρέλαιο.

Τουλάχιστον η άνοδος του πετρελαίου και του αερίου από σχιστόλιθο σε συνδυασμό με άλλες μη συμβατικές πηγές ενέργειας ανά τον κόσμο θέτουν υπό αμφισβήτηση την θεωρία του peak oil. «Πάντα είχε ελαττώματα κυρίως γιατί πουθενά στην ανάλυση δεν αναφέρονταν τιμή και κόστος», λέει ο κ. Stevens. «Αν και αυτή η θεωρία ποτέ δεν είχε ιδιαίτερη αξιοπιστία, τώρα έχει ακόμη λιγότερη», προσθέτει.