Η διάθεση ποσοστού του διανομέα ηλεκτρικής ενέργειας Transelectrica τον Μάρτιο του 2012 σηματοδοτεί πιθανότατα μια καμπή για το Χρηματιστήριο Αξιών του Βουκουρεστίου. Η πρώτη εγγραφή στο ρουμανικό χρηματιστήριο από το 2007 και μετά υπερκαλύφθηκε κατά 1,59 φορές, ενώ το μέρος της έκδοσης που απευθύνονταν στους λιανοεπενδυτές υπερκαλύφθηκε κατά 2,8 φορές.

Η προσφορά, που αντιστοιχεί στο 15% του συνολικού ποσοστού της εταιρίας, απέφερε στη ρουμανική κυβέρνηση περίπου 38 εκατ. ευρώ.

Η επιτυχία αυτή που ακολούθησε τη ματαίωση των σχεδίων της κυβέρνησης να πουλήσει ποσοστό 9,8% το οποίο κατέχει στην πετρελαϊκή εταιρία Petrom τον Ιούνιο του 2011 λόγω ανεπαρκούς ζήτησης, αναμένεται να βελτιώσει το κλίμα. Επίσης, ανοίγει τον δρόμο για περαιτέρω σχεδιασμούς δημόσιων προσφορών κατά τους επόμενους μήνες.

Η Κυβέρνηση έχει ήδη επιλέξει τη Reiffeisen, την ευρωπαϊκή επενδυτική τράπεζα Wood & Co και τη ρουμανική Banca Transilvania ως διαχειριστές του deal πώλησης ποσοστού 15% στον διανομέα φυσικού αερίου Transgaz, καθώς και τις Reiffeisen, Erste Group και Goldman Sachs για την παραγωγό φυσικού αερίου, Romgaz.

Ακόμα, έχουν ήδη επιλεγεί οι Societe Generale, Citi και η ρουμανική επενδυτική τράπεζα Intercapital για την διάθεση ποσοστού της υδροηλεκτρικής Hidroelectrica. Επίσης, ποσοστό 10% στην παραγωγό πυρηνικής ενέργειας Nuclearelectrica είναι ήδη προγραμματισμένο για πώληση σε επόμενο στάδιο.

«Το περιθώριο συμμετοχής στην προσφορά της Transelectrica είναι πολύ μικρό για ορισμένους μεγάλους διεθνείς επενδυτές, οπότε κατά τη διάρκεια του roadshow παρουσιάζαμε το σύνολο του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων για να ανοίξουμε την όρεξη των επενδυτών», λέει ο Lusian Anghle στέλεχος της Banca Comerciala Romana, θυγατρικής της Erste Bank.

Τεχνικές προκλήσεις

Το deal της Transelectrica το οποίο διαχειρίστηκε η Erste, η Intercapital και άλλη μία ρουμανική επενδυτική τράπεζα είχε επίσης σημαντικό ρόλο στο να αντιμετωπιστούν ορισμένα ελαττώματα στις δραστηριότητες της ρουμανικής αγοράς. Στο πλαίσιο των αλλαγών που συντελούνται στο χρηματιστήριο του Βουκουρεστίου, ο κ. Anghel εξελέγη μη εκτελεστικός πρόεδρος στις αρχές του 2012. Πριν από αυτό, κανείς από τους πέντε κορυφαίους brokers της αγοράς δεν είχε παρουσία στο εκεί Διοικητικό Συμβούλιο.

Οι αρχές του χρηματιστηρίου επικράτησαν στην Εθνική Επιτροπή Τίτλων και στην κεντρική τράπεζα, και κατέστησαν δυνατές τις αποκαλούμενες συναλλαγές turnaround, κατά τις οποίες ξένοι επενδυτές έχουν τη δυνατότητα να εγγραφούν άμεσα για συμμετοχή στην έκδοση, μέσω τοπικών brokers. Προηγουμένως, τα ξένα funds συχνά εξαιρούνταν καθώς απαιτούνταν να ανοίξουν έναν επίσημο λογαριασμό με τοπικό broker- κάτι που θα μπορούσε να πάρει έως και δύο μήνες.

Ο κ. Anghel εκτιμά ότι περίπου το 30% της προσφοράς της Transelectrica κατευθύνθηκε σε ξένους επενδυτές και ότι αυτό το ποσοστό είναι πιθανό να αυξηθεί σημαντικά για κάποια από τα επερχόμενα deals. Η Romgaz και οι παραγωγοί ενέργειας είναι πολύ μεγαλύτερες εταιρίες.

«Τα συνταξιοδοτικά private funds στη Ρουμανία μετρούν λίγα μόνο χρόνια λειτουργίας και δε μπορούν να δεσμεύσουν περισσότερα από μερικά εκατομμύρια ευρώ σε κάθε deal. Σε ορισμένες από τις μεγαλύτερες δημόσιες εκδόσεις είναι πιθανό να χρειαστεί να εξετάσουν την πιθανότητα μιας ταυτόχρονης έκδοσης και σε κάποιο μεγαλύτερο χρηματιστήριο, αλλά η ρευστότητα θα κατευθυνθεί και πάλι στην εγχώρια αγορά, γιατί εκεί έχουν τη βάση τους οι περισσότεροι ενεργοί brokers», λέει ο Florian Ilie, επικεφαλής του τμήματος κεφαλαιαγορών στην ING Bank Romania.

Υπάρχουν όμως και άλλες προκλήσεις που θα πρέπει να υπερνικηθούν. Η Narsica Oprea, partner στα γραφεία που διατηρεί στο Βουκουρέστι η νομική εταιρία Schoenherr, η οποία επίσης εξελέγη στο Δ.Σ. του ρουμανικού χρηματιστηρίου στις αρχές του τρέχοντος έτους, λέει ότι η πρόοδος της εγγραφής προσφάτως εκδοθέντων μετοχών είναι ακόμη υπερβολικά δυσκίνητη.

«Οι επενδυτές πληρώνουν τη στιγμή που γίνεται το offering, αλλά οι μετοχές δεν είναι διαθέσιμες για συναλλαγές πριν περάσουν τρεις μήνες από την έκδοση και οι επενδυτές δεν δικαιούνται μερίσματα που διανέμονται εντός εκείνης της περιόδου», λέει η κ. Oprea. Ο κ. Anghel λέει ότι έχει ήδη ξεκινήσει η διαδικασία για να μειωθεί αυτή η δεσμευτική περίοδος σε περίπου μία εβδομάδα, αλλά σημειώνει ότι αυτό μπορεί να απαιτήσει νομοθετικές αλλαγές.

Ερωτήματα διακυβέρνησης

Τόσο για ιδιωτικές επιχειρήσεις, όσο και για κρατικά ελεγχόμενες υπάρχουν ανησυχίες που σχετίζονται με τις διαδικασίες εταιρικής διακυβέρνησης. Η κυβέρνηση προχώρησε το 2011 σε ενίσχυση του σχετικού πλαισίου, μέσω ενός νέου νόμου που εισάγει επίσημες διαδικασίες αναθεώρησης για την επιλογή των συμβουλίων και των ανώτερων στελεχών στις κρατικές επιχειρήσεις. Μένει ακόμη να φανεί το πώς θα λειτουργήσει η εφαρμογή.

«Έχουμε ικανοποιητικό νομικό πλαίσιο και ένα κώδικα εταιρικής διακυβέρνησης για το χρηματιστήριο, ο οποίος είναι συνεπής με τα ευρωπαϊκά πρότυπα, αλλά υπάρχει ακόμη σημαντικό περιθώριο βελτίωσης σε ό,τι αφορά τη συμμόρφωση. Χρειαζόμαστε επιμορφωτικές προσπάθειες για να καταστήσουμε σαφές ότι η ισχυρή εταιρική διακυβέρνηση δεν είναι βάρος, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να βοηθήσει τις εισηγμένες εταιρίες», λέει η κ. Oprea.
 
Η περίπτωση της Transelectrica αποτέλεσε μια μάλλον αβέβαιη αρχή, καθώς ο πρωθυπουργικός σύμβουλος Victor Venera «φυτεύθηκε» ως πρόεδρος του Δ.Σ. στις αρχές του 2012 χωρίς να ακολουθηθούν οι διαδικασίες του νέου νόμου. Αυτό πυροδότησε κατακραυγή εκ μέρους ομάδων επενδυτών, και ο κ. Venera παραιτήθηκε από τη θέση. Ο κ. Ilie από την ING λέει ότι η απόφαση της κυβέρνησης να προχωρήσει στη πώληση μόνο του 10-20% σε κάθε επιχείρηση θα λειτουργήσει πιθανώς αρνητικά.

«Αυτό δεν είναι σίγουρο ότι θα φέρει την αποτελεσματικότητα και τις βελτιώσεις στη διακυβέρνηση, όπως εάν είχαμε να κάνουμε με μια αυθεντική ιδιωτικοποίηση. Ίσως μάλιστα η εξέλιξη να μην είναι ικανή να δημιουργήσει καν ένα καλό free float για να προωθηθεί η ρευστότητα στο χρηματιστήριο. Η κυβέρνηση θα μπορούσε να έχει καλύτερα αποτελέσματα πουλώντας το 40% μιας εταιρίας, κρατώντας τον μετοχικό έλεγχο- και εξακολουθώντας να είναι ο ρυθμιστής στον ενεργειακό κλάδο», προσθέτει.