Οι επενδυτές θέλουν να παίρνουν ρίσκα, αλλά όχι οποιονδήποτε τύπο ρίσκου. Aυτή ακριβώς είναι η πρόκληση που αντιμετωπίζουν οι ομάδες δημιουργίας επενδυτικών λύσεων στις μεγάλες επενδυτικές τράπεζες. Οι μεγάλες τράπεζες εντείνουν διαρκώς το κυνήγι του πληθωρισμού, καθώς οι φόβοι για τους τραπεζικούς και τους κρατικούς ισολογισμούς μειώνουν την πιθανότητα αύξησης των επιτοκίων. Αποτέλεσμα είναι ότι οι χαμηλού ρίσκου επενδύσεις προσφέρουν συχνά αποδόσεις χαμηλότερες του πληθωρισμού.

Αυτό είναι ανησυχητικό για τους ιδιώτες επενδυτές και πιθανόν καταστροφικό για τους θεσμικούς, όπως είναι τα συνταξιοδοτικά και τα ασφαλιστικά ταμεία.

Η φυσική απάντηση των επενδυτών είναι να αναλάβουν μετοχικό και εμπορευματικό κίνδυνο ως αντιστάθμιση του μακροοικονομικού κινδύνου. Αυτή η τάση είναι εμφανής στην Ασία αλλά και στη Γερμανία, η οποία αντιπροσωπεύει τη μεγαλύτερη αγορά δομημένων προϊόντων της Ευρώπης.

Ωστόσο, η ορατότητα σε ό,τι αφορά τις μελλοντικές τάσεις στις αγορές μετοχών και εμπορευμάτων είναι περιορισμένη. Οι επενδυτές δεν έχουν ακόμη πειστεί ότι τα κράτη της περιφέρειας της ευρωζώνης είναι ασφαλή και μπορούν να αποφύγουν την αναδιάρθρωση χρέους. Στον κίνδυνο αυτόν θα πρέπει να προστεθούν η συνεχιζόμενη βία στη Μέση Ανατολή και στη Βόρειο Αφρική και η συνεπόμενη άνοδος των τιμών του πετρελαίου. Το γεγονός αυτό εξασθενίζει τις οικονομικές προοπτικές για τους βασικούς εισαγωγείς πετρελαίου.

Επιπλέον, οι μετοχές σε αναδυόμενες αγορές -που πολύ αγαπήθηκαν τα προηγούμενα χρόνια- προσεγγίζουν περιοχές αποτίμησης οι οποίες ανησυχούν τους επενδυτές. Ένας provider δομημένων προϊόντων ήδη αναζητά να δώσει σε επενδυτές δυνατότητα για arbitrage ανάμεσα στις αποτιμήσεις των μετοχών αναδυόμενων αγορών και των μετοχών από εταιρίες της δυτικής Ευρώπης που, αν και έχουν σημαντική έκθεση σε αναδυόμενες αγορές, φαίνεται ότι είναι διαπραγματεύσιμες με discount έναντι μετοχών που είναι απευθείας εισηγμένες στα εκεί χρηματιστήρια.

Νέοι κίνδυνοι, παλαιοί κίνδυνοι

Αν οι αποτιμήσεις φαίνονται υπερβολικές και οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι αυξάνονται, είναι πιθανό η μεταβλητότητα στην αγορά να ενισχυθεί. Σε περιόδους πίεσης, ιδίως μάλιστα στις αναδυόμενες αγορές, η ρευστότητα τείνει να είναι μικρότερη και η μεταβλητότητα να εκτοξεύεται. Φυσικά, όσοι δραστηριοποιούνται στην αγορά των options το γνωρίζουν ήδη πολύ καλά αυτό, ενώ και τα premiums είναι αρκετά υψηλά ώστε να αποθαρρύνουν πολλούς επενδυτές από το να χρησιμοποιήσουν απλά volatility swaps.

Ολοένα και περισσότερο οι επενδυτικές τράπεζες αναζητούν εναλλακτικές μεθόδους για να αντισταθμίσουν τον κίνδυνο της μεταβλητότητας, ενώ πρακτικές όπως τα αλγοριθμικά προϊόντα γίνονται όλο και περισσότερο δημοφιλείς. Τα τελευταία μπορούν να ανταποκριθούν σε σινιάλα της αγοράς για επανατοποθέτηση, αυτόματα όταν η μεταβλητότητα αυξηθεί, και σε πολλές περιπτώσεις είναι ενσωματωμένα στη μορφή των χρηματιστηριακώς διαπραγματεύσιμων κεφαλαίων (ETFs).

Επιπλέον, κάτι τέτοιο βοηθά να αποφευχθούν άλλοι κίνδυνοι που οι επενδυτές δεν είναι πλέον πρόθυμοι να ανεχτούν. Συγκεκριμένα, αμβλύνεται το ρίσκο για χρεοκοπία αντισυμβαλλομένου που στοίχειωσε τους επενδυτές, όπως στην περίπτωση όσων κατείχαν δομημένα προϊόντα της Lehman Brothers, οι οποίοι βρέθηκαν μπλεγμένοι στις διοικητικές εξελίξεις της επενδυτικής τράπεζας. Επιπλέον, τα ETFs μπορούν να παρέχουν ημερήσια τιμολόγηση και ρευστότητα, επιτρέποντας στους επενδυτές να εξέλθουν αμέσως και να αλλάξουν τη θέση τους στην αγορά χωρίς μεγάλα discounts κατά την πώληση του προϊόντος.

Ωστόσο, το Financial Stability Board των ρυθμιστικών αρχών από όλο τον κόσμο εξέδωσε report τον Απρίλιο του 2011 - ένα report το οποίο ανέφερε ότι η αύξηση των ETFs είναι πιθανόν να δημιουργήσει άλλη δέσμη κινδύνων. Ειδικότερα, το report εστίασε στην ανάπτυξη των ETFs που αποκαλούνται «συνθετικά ETFs», αυτών δηλαδή που χρησιμοποιούν παράγωγα για να αναπαραγάγουν τις αποδόσεις ενός customized δείκτη και όχι για να επενδύσουν σε ρευστό.

Σύμφωνα με το ίδιο report, «η αυξημένη δημοφιλία των συνθετικών ETFs, καθώς και η εντατικοποίηση του δανεισμού τίτλων από providers απλών ETFs, δημιουργεί νέες προκλήσεις σε όρους κινδύνου αντισυμβαλλομένου και εγγυημένου κινδύνου. Επιπλέον, υπό συγκεκριμένες συνθήκες, η προσδοκία on demand ρευστότητας μπορεί να δημιουργήσει έντονες πιέσεις σε ορισμένες αγορές, οι οποίες θα μπορούσαν με τη σειρά τους να επηρεάσουν τη ρευστότητα των μεγάλων asset managers και των τραπεζών που είναι ενεργές σε αυτήν την αγορά.

Πρώτα η ασφάλεια

Ως απάντηση στο report του FSB, οι βασικοί providers αναζήτησαν τρόπους να κατευνάσουν τις ανησυχίες για το πώς θα μπορούσαν να λειτουργήσουν τα ETFs σε καιρούς πίεσης στις αγορές. Ο κ. Nizam Hamid, επικεφαλής στρατηγικής ETFs στην πλατφόρμα Lyxor της Societe Generale, λέει ότι η Lyxor περιορίζει την έκθεση σε over the counter συναλλαγές στο 10% των συνολικών υπό διαχείριση στοιχείων ενεργητικού. Ο ίδιος εξακολουθεί να πιστεύει ότι τα ETFs θα βρουν επαρκή ρευστότητα σε συνθήκες πίεσης των αγορών.

«Η εστίαση στα over the counter swaps που χρησιμοποιήθηκαν εντός των ETFs είναι ίσως μια άνιση αντανάκλαση του μεγέθους της αγοράς και πράγματι υπερβολικά δραματική. Στο τέλος του Ιουνίου 2010, σύμφωνα με την Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών, τα συνολικά forwards και swaps σε παράγωγα που σχετίζονταν με μετοχές ήταν 174 δισ. δολ. Το συνολικό ύψος των υπό διαχείριση κεφαλαίων σε ETFs με βάση swaps ήταν μόνο 124 δισ. δολ.», προσθέτει.